Etiket arşivi: Prof. Dr. Çağatay GÜLER

Deprem ve halk sağlığı

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER
Halk Sağlığı Uzmanı

14 Şubat, Cumhuriyet

Halk sağlığı, depremin neden olduğu fiziksel altyapının yıkılması ve bu yıkımın büyüklüğü ile doğrudan ilişkili.

Yine bir deprem yıkımı ve bunu kısa sürede felakete dönüştüren hazırlıksızlık, beceriksizlik, eşgüdümsüzlük… Erzurum, Erzincan, Marmara depremleri; Endonezya, Banda Aceh deprem ve tsunamisi gibi birçok afette çalıştım. Bir Halk Sağlığı acil durumunda, Halk Sağlığı (AS: Tıp uzmanlık alanı) ve Halk Sağlıkçılarının (AS: Halk Sağlığı Uzmanı hekimlerin..) dışlandığı bir örneği ilk kez yaşıyorum.

Var olan yanıt verme kapasitesini aşan olaylara “Halk Sağlığı acil durumları” denir.
“Her biri farklı müdahale” gerektiren üç türü vardır. Bunlar

– doğal afetler,
– insan eylemlerine bağlı durumlar ve
– beklenmeyen büyük ya da uluslararası salgınlardır.

Geri kalmış ülkelerde belki salgınlarda Halk Sağlıkçılarına başvurulsa bile,
diğerlerinde yapabilecekleri katkılar pek önemsenmez.

İLK MÜDAHALE

Depremler öngörülebilir coğrafyalarda meydana gelir ancak zamanı kesin olarak kestirilemez. Fiziksel altyapının yıkımına neden olur, Halk Sağlığı boyutu bu yıkımın büyüklüğü ile doğrudan ilişkilidir. Petrol ve kimyasal tankları parçalanıp demiryolları, liman depoları dağılabilir…

Bu tür öngörülebilir doğal afet acil durumlarına ilk müdahale, arama ve kurtarma girişimleridir. Öncelik daha sonra, yiyecek ve barınak sağlanmasına; elektrik, su, sanitasyon ve iletişim hizmetlerinin onarılıp yenilenmesine kayar. Bunlar istikrara kavuşturulduktan sonra klinik hizmetlerin ve Halk Sağlığı kapasitelerinin yeniden oluşturulmasına öncelik verilir. Halk Sağlığı sorumluluğu, (AS: geçici) barınaklarda yaşayanların sağlığının izlenmesini, koruyucu aşılamayı, halk sağlığı açısından önem taşıyan hastalıkların artıp artmadığını belirleyerek zamanında müdahale etmek için Halk Sağlığı gözetimi ve laboratuvar kapasitesinin eski durumuna getirilmesini gerektirir.

SALGINLARA KARŞI ÖNLEM

Depremler örselenme-yaralanma ve ölümlere, ayrıca binaların ve altyapının yıkımına yol açar. Deprem sonrası ilk dört hafta Birinci Basamak sağlık hizmetleri yoğunlaşır. Depremlerle ilgili öbür Halk Sağlığı sorunları, geçici barınaklardaki kişilerin sağlığı, arama-kurtarma görevlilerinin koruyucu iş sağlığı ve yaşamda kalanlar için ruh sağlığı hizmetleridir.

İnsan atıklarının uygun yönetimi önemli bir çevre sağlığı önceliğidir.

Çukur ve hendek tuvaletler (sahra tuvaletleri) en uygunudur. Bazı kimyasal tuvaletler uygun olabilmekle birlikte bakım ve idame (AS: sürdürme) sorunları nedeniyle sorun yaratabilirler. Depremler sıklıkla kanalizasyon arıtma tesislerinin hasar görmesine ve içilebilir su kaynaklarının çapraz bağlantılar nedeniyle kirlenmesine neden olur.

Halk sağlığı acillerinde temel sağlık eylemi,
gıda ve su kaynaklarının dışkı ile kirlenmesini engellemektir.

Hastane ya da bilimsel laboratuvarlar zarar görürse, olağandışı bulaşıcı hastalık salgınları olabilir.

Yaralanmalar her yaştan insanı etkiler ve küçük kesikler ve çürüklerden binlerce can alan büyük örselenme-yaralanmalara dek değişir. Kimi yaralanmalar, kişiyi her türlü kişisel etkinlikten alıkoyan süreğen ağrı veya kalıcı sakatlıklarla (AS: engelliliklere) sonuçlanabilir. Ciddi örselenme-yaralanmalar ailelerin yıkımına, dayanışmanın çökmesine neden olabilir.

Depreme yönelik iveğen ilgi giderek sönümlenecek, bireyleri ve toplumları çok büyük tıbbi maliyetler, kapsamlı esenlendirme (rehabilitasyon) gereksinimleri, büyük yaşam biçimi değişiklikleri ve çöküntüyle (depresyonla) baş başa bırakacak; bu telafisi (giderimi) zor kayıpları (yitikleri) ne medya duyuracak ne de duyması gerekenler duyacaktır.

Çevre yıkımı ve sağlık afetleri

Bir Cevap Yazın

Cagatay_Guler_portresi Prof. Dr. Çağatay GÜLER
Halk Sağlığı Uzmanı, MD, PhD

Cumhuriyet, 16.8.22

İshalli hastalıkların oluşum ve görülme sıklığını azaltmak için güvenli su kaynağı, yeterli beslenme ve dışkı-ağız bulaşma zincirinin kırılması zorunludur. Bu basit önlemlerin alınması ile Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde bu hastalıklar anlamlı düzeyde azalmıştır. Ayrıca aşı uygulamaları ve modern ilaçların kullanılmaya başlanması solunum sistemi enfeksiyonlarından ölümleri çok azaltmıştır. Konut koşulları ve işyeri koşullarının iyileştirilmesi ve artık konutlarda yaşayanların kalabalık olmaması pek çok hastalığın azalmasında önemli rol oynamıştır.

KAOS (Karmaşa)

Cumhuriyetimizin kurucu kadrosu, kuruluşla birlikte “sağlık kurtuluş savaşına” girişmiş; “Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” (UHK) ile yasal altyapısını oluşturdukları bu savaşta inanılmaz kazanımlar sağlamışlardır. Ancak yıllar sonra aymazlık içindeki kadrolarca UHK’nin delik deşik edilmesi, halk sağlığı hizmetlerinin bütünlüğünün parçalanması, kurulan altyapı kurum ve kuruluşlarının yıkılıp işlevsizleştirilmesi toplumu bir sağlık kaosuna (AS: karmaşasına) sürüklemiştir.

Günümüzde çevre sağlığı sorunları daha karmaşık duruma gelmiştir. Sonuçta biyolojik ve fiziko-jeo-kimyasal etmenlerin ağırlıklı olduğu çevre sağlığı sorunlarının çözümünde sosyal, ekonomik, politik hatta psikolojik birçok etkenin göz önüne alınması zorunlu duruma gelmiştir. Bunlara göçler, politik çatışmalar ve terörizm, içme suyu kaynaklarının azalması gibi sorunlar örnek verilebilir. Sözgelimi insan etkinliklerine bağlı olarak ozon katmanının zayıflaması morötesi ışınım etkilenim riskini çok artırmaktadır.

AKP tarafından kapatılan Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü ve Halk Sağlığı Okulu

BEDELİ TOPLUM ÖDER

Toplumda görülen tüm kanserlerin %5’inin çevresel kimyasallardan etkilenime bağlı olduğu kestirilmektedir. Üretilen kimyasalların her geçen gün artarak kullanıma girmesi ve çevrede birikimi giderek daha korkutucu olmaya başlamıştır. Dünyadaki hastalık ve kaza yüküne çevrenin katkısı yaklaşık olarak %23 olarak öngörülmektedir.

Çevresel etmenler ile hastalık ilişkisinin somut olarak kitlelerce algılanması oldukça güçtür. Neden-sonuç bağlantılarını gösterecek araştırmaların planlanması ve gerçekleştirilmesi zor, maliyeti yüksektir. Bu durum, çevreyi çıkarlarının tarlası ve harman yeri olarak görenlerin işine gelir. Keser, biçer, iliğine dek sömürür ve bırakır giderler. Bedelini toplum öder.

GEREKLİ ÖNLEMLER

Çevre sağlığı hizmetleri bütün bunların toplum sağlığını etkilemesini önlemeye çalışır. Temel amaçları zararlı çevresel etkenin önlenmesi, etkenin zararsız duruma getirilmesi, etkenin yayılımının önlenmesi, etkenden korunma yollarını araştırıp uygulamaktır.

Çevreye yönelik olarak alınması gereken önlemlerin başında
çevre yıkımının önlenmesi gelir.

Bu tüm toplumun katılımını, yeterli teknik araç gereç ve yetişmiş çok çeşitli meslek elemanlarının işbirliğini, ayrıca bunları destekleyen işlevsel bir mevzuatı gerektirir.

Toplumun sağduyusu köreltilmeye çalışılıyor, çevre savunuculuğu suç durumuna getirilerek toplum katılımı engellenmek isteniyorsa; yetişmiş teknik elemanların işbirliği ve inisiyatif kullanmaları yasaklanıyor, yasal düzenlemeler kayırmacı amaçlar ve çıkar beklentileriyle işlevsizleştiriliyorsa çevresel yıkıma bağlı sağlık afetleri hatta felaketleri kaçınılmaz olacaktır. Geri kalmış ülkelerde çevre düşmanları bunları kadere (yazgıya) bağlayıp, sabır tavsiye ederek (önererek) kötülüklerini sürdürmekte sakınca görmeyeceklerdir.

Lezzetli deyip yememeli

5 Yanıt

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER
HALK SAĞLIĞI UZMANI, Çevre Sağlığı Uzmanı

Cumhuriyet, 08 Haziran 2022

(AS: Bizim kapsamlı katkımız yazının altındadır..)

Çeşni ve lezzet genellikle doğal ve insan yapımı maddelerin karmaşık karışımlarıyla sağlanan bir durumdur. “Hafif tereyağlı”, “hafif meyveli” çeşni verme izni alınıp bunu “bol tereyağlıya”, “bol meyveliye” çevrildiğinde sonuç ölümcül olabilir. Tüketicilerin besinlerin niteliğini yalnızca “damak tadıyla” belirleyebildiği geri kalmış ülkelerde “çok lezzetli” yiyeceklere bağlı akciğer, kalp, karaciğer, böbrek, sinir sistemi hastalıklarından yeti yitimleri hatta ölümler görülebilir ve nedensel bağlantı kurulamaz.

Yüzlerce tat ve çeşni maddesi arasından “diasetil” örneğini vermek istiyorum. Diasetil, yiyeceklere yapay tat ve çeşni vermek için kullanılan kimyasal maddelerin en önemlilerinden biridir. Şekerlemelere, patlamış mısıra, kimi süt ürünlerine ve “unlu mamullere” katılır. Genellikle yapay bir tereyağı aroması vermek için kullanılır. Elektronik sigaraya şekerleme, meyve ve tatlı tadı vermeyi sağlar. Bu tatlar genellikle çocuk ve gençlerin hoşlandıkları tatlardandır. Kimi abur cubur noktalarından salınan iştah artırıcı ve çekici kokularda da bulunabileceğinden kuşkulanılmaktadır.

Üretim sırasında bu maddenin etkileniminde kalan işçilerde süreğen bir akciğer hastalığına yol açar. Doksanlı yılların sonu iki binli yılların başında mikrodalga için patlamış mısır üreten fabrikalarda işçilerde solunum yoluyla etkilenim sonucu çok şiddetli olgular bildirilmiştir. Patlamış mısırlara yüksek tereyağı tadı ve lezzeti vermek için kullanılıyordu. Bu işçilerdeki salgın nedeniyle “Patlamış Mısır İşçisi Akciğeri” denmektedir. Bu hastalığın tıptaki genel adı “bronşiyolitis obliterans“tır. Akciğerde kalıcı yıkıma yol açan bir durumdur. Önemli bir işçi sağlığı sorunu olabilmektedir.

Diasetil’in solunması nefes darlığı, kuru öksürük, yorgunluk, bitkinlik; ağız, burun, göz tahrişi; patlamış mısır akciğeri, hışıltılı solunum ve ölüme yol açmaktadır. Bu hastalık kendi kendine iyileşmez. Erken evrede yakalanıp uygun tedavi (sağaltım) desteği sağlanmazsa yaşamsal tehlike söz konusudur.

Elektronik sigara kullananlarda da aynı etkilerin söz konusu olabileceği konusunda uyarılar yapılmaktadır. Avrupa’da, bu maddelerin elektronik sigaralarda kullanımı 2016’da yasaklanmıştır. Bu sigaralarda kullanılan öbür çeşni maddeleri asetoin, asetil propionil de benzer etkilere neden olabilir. Ülkemizde satılan ya da internetten satın alınan elektronik sigaralarda bulunmaktadır.

Ağızdan alındığında bu açıdan güvenli kabul edildiğinden kullanılmasına izin verilmektedir. Ancak başta süt ve un olmak üzere niteliksiz yiyecek maddelerinin “nitelikli asılları” imiş gibi tüketiciye sunulmasına olanak sağlar. Kazancın ve rafta ürün bulundurmanın öne çıktığı, toplum sağlığının umursanmadığı, besin denetimlerinin propagandaya yönelik fiyat denetimleriye sınırlı kaldığı, halkın alım gücünün çok düştüğü enflasyon ve kriz dönemlerinde bu tür çeşni maddelerinin kullanımı çok artar.

Böyle bir dönemde ucuz peynir, börek, baklava vb.nin kampanyalarında kim, nerde ve nasıl nitelik sorgulaması yapacaktır?

Diasetil çeşni ve lezzet maddelerinden yalnızca biridir. Çoğu üretici bu maddelere FDA tarafından onay verildiği savunmasını yapar. Oysa bu onay bizim anladığımız anlamda bir onay değil, GRAS(*) iznidir.

(*) Gras izni: Genel olarak güvenilir zararsız kabul edilen anlamına gelmektedir.
===========================================

Dostlar,

Ülkemizde son derece ağırlaşmış bulunan anormal hızlı enflasyon ve anormal hızlı pahalılaşan yaşam kısa – orta ve uzun erimde Halk / Toplum Sağlığı için ciddi ve ağır sorunlar yaratmıştır ve yaratacaktır.

Bunların başında yeterli ve dengeli beslenme hakkının gasp edilmesi gelmektedir ki, tartışmasız olarak bir temel insalık hakkıdır (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, md. 25).

Dolayısıyla, Hacettep’de birlikte Halk Sağlığı / Toplum Hekimliği uzmanlık eğitimi aldığımız kadim dostumuz ve meslektaşımız çok değerli Prof. Dr. Çağatay Güler’in (MD, PhD) uyarısı içerik ve zamanlama olarak son derece yerindedir.

Böyle dönemlerde:

YoksullaşTIRılan kesimlerin alım gücünün özel sosyal politikalarla artırılması zorunludur.
Gereksinimli milyonlara (yoksul, yoksun, işsiz) yaygın gıda desteği sağlanmalıdır.
Çocuklar, gebeler, yaşlılar ve hastalar özellikle kırılgan / zedelenebilir toplum kesimleridir.
Maliyet baskısı nedeniyle daha düşük fiyatlarla üretilmek ve pazarlanmak istenen besin ürünlerinin Gıda Tarım ve Orman Bakanlığınca daha da özenle izlenmesi gereklidir.
Temel besin kümelerinde (süt ve ürünleri, yumurta, beyaz ve kırmızı et..) fiyat desteği (sübvansiyon) sosyal devlet sorumluluğu ile (Anayasa m.2, 5) yaşama geçirilmelidir.
Her düzeyde okullarda, yurtlarda çocuk ve gençlerin okulda beslenmesi için özel planlama ve akçalı (mali) destek sağlanmalıdır.
“toplumsal gıda güvenliği ve güvencesi” ni sağlamak Devletin en temel görevlerindendir.

Bu tür Halk / Toplum Sağlığı politikaları kesinlikle ve çok yüksek düzeyde maliyet – etkindir (cost – effective). Tersi durumda, ağırlaşan ve yaygınlaşan beslenme yetersizliğinin faturası çok yönlü ve çok ağır, üstelik giderilemez (telafi edilemez) olabilecektir. Örneğin :

Bulaşıcı hastalıkların ve ölümlerin, engelliliklerin artması
Yaşam süresinin kısalması
Sağlıklı yaşam niteliğinin azalması, sağlıksız yaşam kesiminin görece ağırlık kazanması
Çocuk ve gençlerde bedensel ve zihinsel gelişme geriliği; kısa boyluluk, bodurluk, kavrukluk
Mental / zihinsel gelişimin özellikle yaşamın ilk 2-5 yılında yetersiz – dengesi beslenme hatta AÇ KALMA yüzünden geri kalması sonucu toplumsal zeka (IQ) düzeyinin gerilemesi..
Ki 21. yy’da ülkemiz ve ulusumuz için bir sağkalım (beka) sorunudur.
Yaratıcı, sorun çözen, estetik algı edinen, güzel sanatlarda – bilimde yenilikler doğuran yapıtlar üretebilen bir toplum olmaktan uzaklaşma. Sürü toplum ve demokrasiden kopma!
Yaşam sevinci azalmış, tutuk, künt, yaşama yabancılaşmış, geriye savrulmuş yığınlar..
…

Yazdıklarımız abartı olmayıp bilimsel öngörülerdir. Küresel koşullar da çok olumsuzdur.

DSÖ, FAO, WFP gibi yetkili BM kurumları açlık – kuraklık – besin yetmezliği uyarıları yapmakta.

Kürsel iklim faciası çok ciddi bir tehdittir. Hızla adımlar atılmalı, örneğin hızlı – yersiz – anlamsız nüfus artışı mutlaka yavaşlatılmalıdır (Anayasa m.41).

HER AİLEYE 1 ÇOCUK! Vakit geldi, geçiyor..

Tarım – hayvancılık alanda ivedi bir ulusal seferberlik planı ile üretim düzeyi ve niteliğinin hızla artırılması ve ULUSUN AÇ BIRAKILMAMASI zorunluluğu her türlü tartışmanın ötesindedir.

Sevgi ve saygı ile. 09 Haziran 2022, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, MSc, BSc
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı AbD
Sağlık Hukuku Uzmanı, Kamu Yönetimi – Siyaset Bilimci (Mülkiye)
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik twitter : @profsaltik

Not : MSG (mono sodyum glutamat) de diasetil benzeri işlevli, çok güçlü bir lezzet artırıcıdır. MSG’ye batırdığınız parmağınızı bile yiyebilirsiniz!!
İlgili Bakanlık ve Sağlık Bakanlığının çok özenle çalışarak “toplumsal gıda güvenliği ve güvencesi” ni mutlaka sağlamaları gerekmektedir.

Korona günlerinde besin güvenliği

Bir Cevap Yazın

Cagatay_Guler_portresi Prof. Dr. Çağatay GÜLER
HALK SAĞLIĞI UZMANI
Cumhuriyet, 16 Eylül 2021

Toplumumuz işlevsel uygulamalardan çok işlevsellikle ilişkisi olmayan kuramsal ayrıntılar üzerinde durmayı seviyor. Konuyla ilgili teknik eğitimimiz olmadığı halde akademik ayrıntılarla ilgili fikir yürütmekte, yanlış hatta geleceğimizi karartabilecek çıkarımlar yapmakta hiç duraksamıyoruz. Korona salgınında da böyle yaptık. Aylarca mikrobiyolojik, biyokimyasal ve moleküler ayrıntılar üzerinde aklımıza geleni söyledikten sonra korona aşısına yönelik olumsuz görüşler ileri sürenler bile çıktı.

Şimdi inanmayacaksınız ama zamanında rahim içi araç uygulanmaya başladığında da bunların “anten olduğu, herkesin özel yaşamının kayda alınacağı” iddiası yayılmıştı.

Biz gereksiz ayrıntıları gündemimizin başköşesine oturturken birçok yaşamsal tehlikenin farkına bile varmadık. Çoğu kişi birkaç gün sürüp geçen ishalleri umursamadı bile. Bu ishaller ve bağlantılı sindirim sistemi sorunları hastalıktan sayılmadığı için, gruplar halinde ortaya çıkan zehirlenmeler dışında nedenleri araştırılmadı.

AB MEVZUATI NE DİYOR?

Ekonomik kriz, yoksulluk ve kötü yönettiğimiz salgın ve diğer afetler; Halk Sağlığı açısından besin sahtekârlıklarının artması, toplumun her kesiminin “yenilmemesi gerekeni” yemesi ve besin zehirlenmesi riski altında olması demektir. Besin üreten işletmelerin ya da bireylerin haksız kazanç ve buna yönelik avantaj elde etmek amacıyla besinlerin olmaları gereken niteliklere uygunluğu konusunda başkalarını aldatmaya yönelik her türlü kasıtlı eylemi besin sahtekârlığıdır. Temelde besinin kökeni ya da kaynağı (menşei), bileşimi ve nasıl elde edildiği ya da hazırlandığı ile ilgili açıklamanın doğru olmaması anlamına gelir. Bu “yanlış açıklamalar” daha fazla kazanç sağlamak amacıyla yapılırsa, çıkar amaçlı sahtekârlık ya da dolandırıcılıktır.

Gelişmiş ülkelerin mevzuatlarına göre özellikle besinin doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, kaynak ülke ya da yer, imalat ya da üretim yöntemi konusunda tüketicilerin yanlış yönlendirilme olasılığı yaratan her durum besin sahtekârlığıdır. Besinlerin içine daha düşük ekonomik değerde hiçbir şey katılmamalı, içinden ekonomik değerinin daha yüksek olması nedeniyle hiçbir şey çıkarılmamalıdır.

Yine AB mevzuatı, besin sahtekârlığını tanımlayan 4 özelliği şöyle sıralar: Yasal kuralların ihlali, kasıtlı yapılması, daha fazla kazanç sağlama amacı, tüketiciyi aldatmaya yönelik olması.

DENETİM ARTMALI

Başlıca besin sahtekârlıkları katıştırma (tağşiş), yerine yalancısını koyma (ikame), seyreltme (dilüsyon), aslını bozma (tahrifat), benzetim (simülasyon), sahtecilik, yanlış tanıtma (yanlış beyan), gizleme, aldatıcı etiketleme, yararı kanıtlanmamış ya da onaylanmamış iyileştirme savı, saptırma, aldatıcı belge, kaçak üretim, merdivenaltı üretim ya da kaçak kesim (et için), kötüyü yeniden kullanma olarak sıralanabilir.

Seyreltme, pahalı bir sıvı bileşenin daha ucuz bir sıvı bileşenle karıştırılarak çoğaltılmasıdır. Yerine yalancısını koyma, yüksek değerli bir bileşenin ya da ürünün bir bölümünün başka bir bileşen ya da ürünün daha düşük değerli bir bölümü ile değiştirilmesidir.

Gizleme, düşük nitelikli besin bileşenlerinin ya da ürünün gizlenmesidir. Yararı kanıtlanmamış ya da onaylanmamış iyileştirme savı, kalite özelliklerini iyileştirmek savıyla besin ürünlerine bilinmeyen ve bildirilmemiş malzemelerin eklenmesidir. Sahtecilik, daha fazla kazanç sağlamak amacıyla besin ürünlerinin marka adının, ambalaj özelliklerinin, tertip ya da tarifinin, işleme yönteminin vb. tüm yönleriyle kopyalanmasıdır. Katıştırma, maliyetleri düşürmek ya da yanlış bir kalite duygusu yaratmak için etikette olmayan bir besin ürününe sahte bir şey eklemektir.

Benzetim, yasal ürüne benzeyecek ancak tam kopyası olmayacak biçimde tasarlanmış üründür. Aslını bozma, yasal ürünün ve ambalajının hileli biçimde kullanılmasıdır. Saptırma, yasal ürünlerin amaçlanan pazarların dışında satışı veya dağıtımıdır. Yanlış tanıtım, bir ürünün niteliği, güvenliği, kaynağı, tazeliği hakkında yanlış bilgi verilerek pazarlanmasıdır. Aldatıcı etiketleme, bir ürünün niteliği, güvenliği, kaynağı, tazeliği hakkında yanlış bilgi verecek biçimde etiketlenmesidir. Sahte belgeleme, hileli ürünlerin satışı ve pazarlanması amacıyla sahte belge ve işaretlerle sunulmasıdır. Kaçak üretim, onaylanmamış yer ve uygun olmayan yöntemlerle üretimdir (et için kaçak kesim).

Kötüyü yeniden kullanma, atılması ya da giderimi gereken yiyecek, içecek ya da yemin yasadışı olarak üretim ya da tedarik zincirine geri döndürülmesidir.

Siz salgın, yangın, sel ve su baskınlarının gündeminde yukarıda sayılan besin sahtekârlıklarının etkin biçimde denetlendiğine inanıyor musunuz?

Yetmişini aşmış bir Halk Sağlığı hocası olarak sizi temin ederim ki hiçbir aşı kısırlık yapmaz. Ancak yukarıda sıraladığım sahtekârlıkların hepsi kısırlık yapabilir.

Olası Bir Felaketi Önlemek!

2 Yanıt

Prof. Dr. Çağatay GÜLER
Halk Sağlığı Uzmanı, Çevre Sağlığı Uzmanı

Cumhuriyet, 08 Temmuz 2021

(AS: Bizim katkımız yazının altındadır..)

Gün boyu çok şiddetli yağışların etkisi altında kaldı kentlerimiz. Adana-Ankara-İstanbul tren seferleri durduruldu. Haberlerde, altı boşalarak toprak setleri arasındaki köprüler dizisine dönüşmüş rayların görüntüsünü veren televizyon kanalları tren seferlerinin durdurulmasıyla “olası bir felaketin” önlendiğini bildiriyorlardı. Ardından çöken asfalt görüntüleri, asfaltta oluşan derin kuyu. Bir başka görüntüde dörtte üçü yardan aşağı akmış şehirlerarası yollar. O sırada oradan arabaların geçmemiş olması, birkaç arabanın da durumun farkına varıp durabilmesi “olası bir felaketi” önlemiş!

Demek ki o yolun yapımındaki yanlışlıkları ve hırsızlıkları sorgulamakla zaman yitireceğimize, yağmur yağacağı zaman şehirlerarası ulaşımı durdurursak olası birçok felaketi önlemiş olacağız! Yıllar önce bir gece yarısı, salgın ihbarı yapan muhtarın söylediklerini anımsıyorum. Gerekli önlemleri almak ve filyasyon çalışmaları için hemen gitmemiz gereken köy coğrafi olarak yalıtılmış bir bölgedeydi. Ekibin güvenliği için ısrarla yolun durumunu sorgulayınca muhtar acımasız bir kara mizahla kestirip atmıştı:

“Merak etme, müteahhit yolu değil, kazma kürekle yaptık biz o yolu!”

DÂHİYANE YAKLAŞIM (!)

Kırk yıllık Halk Sağlığı Uzmanıyım. Eğitimimiz ve çalışma yaşamımız bu alanda çalışan bizlere koruyucu önlemlerin ne kadar önemli olduğunu yüzlerce kez göstermiştir. Birilerinin de bunların önemini kavraması için yıllarımızı verdik. Ama yukarıdaki “olası bir felaketi önlemeye” yönelik yaklaşımın teknolojik altyapıdan zarar görmemek için kullanılabileceğini bilmiyorduk.

Bize göre bilim ve teknoloji devreye girer ve sorun biterdi. Yeni yaklaşımı önce biraz yadırgasam da sonra mantıklı geldi! Bu yöntemin dünyanın hukuk, eğitim ve demokrasi yoksunu, geri kalmış bölgelerinde işe yarayacağını anladım. Bizim yöntemimiz yanlışmış. Ne diyordu aktör, güldürü sanatçısı, yazar ve yapımcı Emo Philips:

“Her akşam yatmadan önce yeni bir bisikletimin olması için Tanrı’ya dua ederdim. Ancak bir gün, yöntemin bu olmadığını anladım. Ertesi gün gittim; yeni bir bisiklet çaldım ve her akşam yatmadan önce günahlarımı affetmesi için dua ettim…”

Gerçek bir cinayet oldukları halde kaza, özellikle iş kazası süsü verilerek örtbas edilmeye çalışılan olayların gerçek nedenlerini, alınmamış olan önlemleri sıralamak sizi kötü adam yapacaktır. Demek ki “olası bir felaketi” önlemek için bu cinayetler görmezden gelinmelidir!

Çevre kıyımlarının bölgede yaşayanlara, gelecek kuşaklara ve diğer canlılara vereceği zararları önlemeye çalışırsanız kendi çocuklarınızı karşınıza diker, koşullandırılmış kalabalıkları üstünüze kışkırtırlar.

“Olası bir felaketi önlemek için” çevre ve ekoloji duyarlılığı bir yana bırakılmalıdır!

BİLMENİN HUZURSUZLUĞU…

Sorumluluk duygusu yaşamı zorlaştırır..

Gerekeni yapmak için hırpalanmayı, örselenmeyi göze alır, engelleri ve güçlükleri bahane olarak kullanamazsınız.

“Olası bir felaketi önlemek için” sorumluluk duygusundan kaçınılmalıdır!

Bilmek huzursuzluk nedenidir.
Bilgi sorgulamayı getirir.
Her türlü sorgulama düşünmeye “ve hatta” eleştirel düşünmeye yol açar.
Düşünürseniz konuşursunuz, haklarınızı kullanmaya kalkarsınız.
Sonuçta hırpalanır, dövülür, sövülür en sonunda bir bahaneyle tutuklanırsınız.

“Olası bir felaketi önlemek için” eğitim ve öğrenimden, okuyup yazmaktan bile kaçınılmalıdır!
===========================

Dostlar,

Bilge Çağatay Güler ile Hacettepe Tıp Fakültesi Toplum Hekimliği Bölümünde 11 Kasım 1978’de birlikte Tıpta Uzmanlık Eğitimine başladık.
Demek oluyor ki, o gün başlayan kadim dostluğumuz 43. yılını bitirecek birkaç ay içinde. Çağatay 1975’te Hacettepe Tıp’tan mezun olmuş ve temel tıp dallarından Fizyoloji Uzmanlık eğitimini tamamlamıştı, 2. bir uzmanlığa başlıyordu. Biz 1977 İstanbul Tıp mezunu idik ve 1 yıllık alan (saha) çalışması sonrası Doğu Anadolu’dan geliyorduk.

Çağatay ayrıca Halk Sağlığı alanında Doktora da (PhD) yaptı.. MD, PhD dereceli yani.
İlerleyen yıllarda Yan Dal / İleri İhtisas / Süper İhtisas yaparak Halk Sağlığı Anabilm Dalının alt bilim Dallarından olan Çevre Sağlığı alanında da, 1219 sayılı yasaya dayalı Tıpta Uzmanlık Tüzüğü uyarınca uzmanlaştı.

Mesudiye’de çalıştı..
Ordu Sağlık Müdürlüğü yaptı..
Şiir kitapları yazdı yürekleri işgal eden, gönülleri tutsak alan.
300’ü (üç yüz!) aşkın kitap yazdı! Üç yüz!
Emeklilik töreninde yayınevi onları sıra sıra masalarda sergiledi..
Çağatay o gün tek 1 kitap satışına izin vermedi ama..
**
Yetiştiği Anabilim Dalında kurucu üstadımız Prof. Dr. H. Nusret Fişek’in koltuğuna oturdu, Anabilim Dalı Başkanlığı yaptı.
Sağlık Bakanlığında Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü yaptı.
Hacettepe Tıp Fakültesi Dekan vekilliğini üstlendi..
Nükteleri (esprileri) dillerden düşmez, hazır yanıt, sıra dışı üstün zekalı..
Bu yazısında da hiçbir san (unvan) kullanmamıştı, biz izin almadan ekledik!
***
Şimdi sıra bam teli sorularda :

Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD neden emekli ve evinde oturuyor?
67. yaş bitimi emeklilik Tanrısal mıdır (İlahi mi dir) ?
Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD neden akademik etkinliğini kamusal alanda sürdür(e)memektedir?
Türkiye’nin “Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” donanımlı bir Hekimi, hele hele Halk Sağlığı – Çevre sağlığı alanlarında 2 ayrı dalda uzman 40+ yıllık birikimli bir hekimi köşesine itme hakkı, lüksü var mıdır?
“Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” neden örn. Cumhurbaşkanı danışmanı değildir?
O anlı – şanlı Cumhurbaşkanlığı ofis – büro – başkanlıklarında neden el üstünde değildir?
“Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” neden Sağlık Bakanı hatta kurumsal olarak Sağlık Bakanlığı onursal ve kıdemli (senior) danışmanlarından değildir?
S. Bakanı Dr. Koca, bu yakıp – yıkıp geçen Kovit-19 salgınında tek 1 kez olsun “Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” den danşımanlık almış mıdır??
***
Yaraşırlık (Liyakat) bu ülkede Kaf dağının ardında yitik midir?
“Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” için bu ülke, O’na sunduklarından yeterince – gereğince yararlanmış mıdır?
Tersine kimin hakkı, yetkisi olabilir?

20 yıldır AKP iktidarında yapılıp – edilenlerin kendilerince kutsal kitapta yeri neresidir?
Kökten din dışına düşmüşlerdir çünkü izledikleri yol, bütünüyle (harfiyen!) emperyalizmin güdümünde SİYASAL İSLAM olup, emin olunsun ki, Muhammet Peygamberin hatta Yüce Tanrı’nın havsalası (öngörüsü) dışındadır!

Haliyle, orada, “Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” gibi bilgelerin “hakkı” ndan söz etmek laf-ı güzaf ve de abesle iştigaldir..

Saray rejimi gerçekte ne ile / nelerle meşgul ya da tutsaktır!?

Ve izin verilsin, soralım :

Din bu mudur efendiler!!??

Veeeeeee ;

Türkiye gibi gelişmekte olan yarı sömürge ülke – ulusların aşılamayan bu açmazlarında “Prof. Dr. Çağatay Güler MD, PhD” gibi uluslararası nitelikte yurtsever uzmanlarını gereğince değerlendiremeyişi kilit etmenlerden biri değil midir?

Tersini savlayacak babayiğit – anayiğit (devr-i AKP’de anlamsız ama!) varsa beri gelsin..

Sevgi ve saygı ile. 11 Temmuz 2021, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, MSc, BSc
Ankara Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı Anabilim Dalı (E)
Sağlık Hukuku Uzmanı, Siyaset Bilimi – Kamu Yönetimi (Mülkiye)
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik twitter : @profsaltik

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE AŞI GERÇEĞİ

4 Yanıt

Dostlar,

Çok değerli meslektaşımız, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Mustafa Torun‘un tükenmeyen sabrı ve enerjisiyle, AŞILAR hakkında bir film hazırlandı :

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE AŞI GERÇEĞİ

Sevgili Mustafa onurlandırarak bizim iletimizi (4 dk.) en başa koymuş, sağolsun..

Prof. Dr. Ayşe Wilke, Uzm. Dr. Mustafa Torun’un kendisi, Prof. Dr. H. Şener Barut kısa katkılar vermişler. Dostumu Prof. Dr. Vedat Bulut daha uzun emek harcamış, sağolsun..

Sevgili kardeşimiz Prof. Dr. Çağatay Güler’in şiirinin dizeleri içimizi titretiyor

…. gerekeni yaptınız mı,
yaptınız mı gerekeni??
…..
Dr. Ceyhun Atuf Kansu‘suz olur mu?
O’nun içimizi ağlatan KIZAMUK AĞIDI… olmaksızın??

İzlemek için lütfen tıklar mısınız?? (47 dk.)

Video kaydını oluşturan Sn. Atilla Yüceak‘a da şükran doluyuz..

Hiç unutulmasın; Aşılar yaşam kurtaran ve son derece güvenli Halk Sağlığı ürünleridir.

Aşı karşıtlığı bilimsel bir tutum ve davranış değildir.
Çünkü aşıların etkinliği ve güvenilirliği 1798’den bu yana sayısız bilimsel araştırma ve günümüze dek aşılanan yüz milyonlarca insan ile uygulamalı olarak, su götürmez biçimde kanıtlanmıştır.
Kanser aşıları da geliştirilmeye başlandı.. kim “hayır” diyebilir ki?
Yaşasın BİLİMSEL AKILCILIK..
YAŞASIN HALK SAĞLIĞI VE KORUYUCU HEKİMKLİK!

Çiçek hastalığının, Dr. Edward Jenner‘in 1796’da geliştirdiği aşı ile, yaklaşık 200 yıl sonra, 1978’de kökü kazındı (Eradikasyon).. Kovit-19 salgınını da başlıca yaygın aşılama ile yenecek insanlık..

Şimdi sıra kötü yönetimde!

Sevgi ve saygı ile. 01 Haziran 2021, Ankara

İkizdere’de Doğaya Kıyılırken

Bir Cevap Yazın

Prof. Dr. Çağatay GÜLER
Halk Sağlığı ve Çevre Sağlığı Uzmanı
Cumhuriyet, 23 Mayıs 2021

Taşocakları ile ilgili en eski bilimsel kitap Georgius Agricola’nın 1550 yılında madenler ve taşocaklarıyla ilgili olarak yazdığı kitaptır. Çok eski kaynaklarda bile özellikle verimli toprakların, bağların ve zeytinliklerin yıkımına yol açması nedeniyle bu gibi yerlerde madenlerin ve taşocaklarının açılmaması gerektiği vurgulanmıştır.

Ülkemizde birçok taşocağı “mermer ocağı” olarak adlandırılır. Bu bir tür kurnazlıktır. Eğer mermer ocağı diyerek kandıramıyorlarsa buradan çıkarılacak taşın “çok özel olduğu”, “başka yerde bulunmadığı” söylenir. İstenen, yöre halkının kendilerine bir tür övünme payı çıkarmasıdır. Aslında o yer seçilirken ne doğanın gözyaşlarına bakılır ne de çevrede yaşayanların başına gelecek olanlara aldırış eden olur. Bir tek şey çok iyi hesap edilmiştir: Maliyet. Çalışır durumdaki kimi taşocakları görmezden gelinerek hep yenileri açılmaya çalışılır. Önce taşocağının açılıp sonra çıkan taşın kullanılacağı ihaleler yaratılmış mıdır ki? Oysa “Taşocaklarının yerini doğal birikimler belirler” safsatasını geçerli tek doğru saysak bile doğanın, tarihsel değerlerin korunmasına, ekolojik ve çevresel olumsuz etkilerin önlenmesine özen gösterilmesi zorunludur.

İNSANİ DEĞERLER

Taşocaklarının kazma, parçalama ve oymaya bağlı etkilerine ek olarak yeraltı suları, yüzeysel sular, karasal bitki örtüsü, doğal yaşam, toprak, hava ve kültür kaynaklarına da olumsuz etkileri olabilir.

Açılan taşocakları su gereksinimlerini daha çok yüzeysel su kütlelerinden ve akarsulardan sağlamaktadır. Eğer su taşıyan katmanlara inilirse önemli miktarda yeraltı suyu boşaltılmaktadır. Taş ocağı açılması önemli bir kazma ve oyma işlemidir. Altyapı, yollar, depolar, şantiye personeli için yapılan barınaklar, bu barınakların ısınma gereksinimi sağlanırken önemli müdahaleler yapılır. Ayrıca süreçle ilgili parçalama, kırma, öğütme düzenekleri bir diğer önemli altyapı müdahalesi sayılmalıdır. Kimyasal olarak tepkimeye giren bazı mineral kayaların oksijen ve suyla temasına bağlı hava ve toprak kirliliği tehlikeli boyutlara ulaşabilir. Birçok kaya kurşun, çinko, demir vb. metal madenlerini de bulundurur. Bu tip taşocaklarında toz ve akıntı çökeltileri çok tehlikeli olabilir. Kayaların çıkarılması doğal sistemi bozar. Bu sistem bozukluğu birbirini izleyen bozulmalar zincirini başlatır. Buna “şelale etkisi” denmektedir. Aslında taşocaklarının sayılan etkileri birbirinin nedeni ve sonucu olan etkiler dizisidir. Bir sonuç, dolaylı olarak neden haline gelerek kendisini güçlendiren bir kısır döngü oluşturabilir. İsterseniz kimi zaman bir “yasak safariye” dönen avlanma “olasılıklarına” değinmeyelim. Bu, taşocakları ile değil “insani değerlerle” ilgili bir konu.

Taşocaklarıyla ilgili sorunların çoğu açık ocak madenciliğiyle ilgili sorunlardır. Birçok ülke kömür, kömürle karışık madde, bitümenli kum ve kil dışındaki her türlü taş, kireçtaşı, kumtaşı, dolomit, mermer, granit, inşaat malzemesi çıkarmak üzere kullanılan tüm ocakları taşocağı kapsamında sayarak sıkı düzenlemeler getirmiştir.

Rumi 1317 (Miladi 1901) yılında yayımlanan Taşocağı Nizamnamesinde bile “Bir köy veya kasaba yahut birden çok köylere mahsus mera, koru ve diğer umuma ait arazi-i metrukede ocak açılması ve işletilmesi için ruhsat verilmesi, ancak o köy ve kasaba halkının o araziden sağlamakta oldukları yararın zedelenmemesi şartına bağlıdır”, “Gerek devlet ormanlarında gerekse diğer ormanlarda ocak açmak ve işletmek için dilekçe verildikte, ocağın açılmasında orman ile çıkarılacak maddenin sağlayacağı yararlar birbiriyle karşılaştırılarak orman bakımından sakınca olmadığı o yerdeki orman görevlilerinden inceleme ile anlaşıldıktan sonra…” gibi hükümler vardı.

GERİ KALMANIN ÖNEMİ

Taşocakları temelde önemli bir jeolojik müdahaledir. Bu nedenle jeolojik ve hidrolojik etkileri de kapsayacak biçimde tam bir çevresel etki değerlendirmesi zorunludur. Taşocakları, gençliğimizde dört elle sarıldığımız ÇED kapsamına alındığında doğaya daha akılcı ve ilkeli yaklaşılacağı konusunda umutlanmıştık. İlk fırsatta ÇED kapsamı dışına çıkarıldı. Zaten ÇED’in de salt adı kaldı. Ocak hekimliğim döneminden tanıdığım bir köylümüz özetlemişti:

“Tiyatora abi bunlar, hep tiyatora. Gökten ne yağmış da yer kabul etmemiş?”

Gelişmiş ülkelerde taşocaklarının sayısının azaltılması, var olanların daha büyük işletmeler haline getirilmesine, en yüksek kapasiteyle kullanılmasına, artık ve kalıntı maddelerin en aza indirilmesi için kullanım oranlarının artırılmasına, kullanım ömrü bitince çevresel esenlendirmesine ağırlık verilmektedir. Esenlendirme dediğimiz bizimkilerin ağızlarını doldura doldura söylemelerine karşın hiç yapmadıkları, yapmayacakları “rehabilitasyon”. Yani tahribatın geriye döndürülerek ekolojik dengenin yeniden kurulması! Herkes sömürür, yakıp yıkar ve arkasına bakmadan kaçar. Çevre ve Halk Sağlığına yönelik koruyucu önlemler zaten “gereksiz” bir maliyet öğesidir!

Geri kalmanın bedeli bu. Bilmek, yalnızca olacağını bildiğiniz, gösterip uyarmaya çalıştığınız kötülükleri önleyemeyeceğinizi anlayınca yaşanacaklar için bir tür ağıt yakmaya yarıyor.

Sıra Havai Fişek Gösterilerine Gelmeden!

Bir Cevap Yazın

Sıra Havai Fişek Gösterilerine Gelmeden!

Prof. Dr. Çağatay GÜLER
Halk Sağlığı Uzmanı
Cumhuriyet, 11 Temmuz 2020

Havai fişek fabrikasındaki patlamanın ardından “taşıma” kazası… Oysa havai fişek güvenliğinin hammaddeden son kullanıcıya ve gösterileri izleyenlerle, havai fişek yağmuru altında kalabilecek tüm “ortamları” kapsadığını anlatıp durmuşuz. Sorun hem işçi sağlığı ve güvenliği hem halk sağlığı hem çevre sağlığı hem de ergonomi sorunu.

Sakarya Hendek’te Havai Fişek Fabrikasında meydana gelen patlamayla ilgili olarak başlatılan idari soruşturmada “İçişleri Bakanlığı’nca 1 Mülkiye Başmüfettişi, 1 Polis Başmüfettişi, 1 Jandarma Müfettişi” görevlendirildi. Elde pek kalmamış herhalde “eskinin” iş müfettişlerinden! Bu patlamalar kaza değil; bilgisizlik, sorumsuzluk ve umursamazlık yumağı.

Tek temel neden sınırsız kazanç hırsı! Zaten işçi sağlığı iş güvenliği ile ilgili halk sağlıkçıların adı yok! Bu konularda yazacağım yazı gündemi ne kadar aralayabilirdi ki! Konunun halk sağlığı boyutunu bilmeyenler kırk yıllık bir halk sağlığı hocasının ünlenme merakına bile bağlayabilirler bu konuda yazacaklarımı. Nitekim başıma gelenleri 5 Ekim 2013 tarihli Cumhuriyet’in “Olaylar ve Görüşler” sayfasında “Yoksul ve Kör Bir Halk Sağlıkçısı!” yazısıyla anlatmaya çalışmıştım.

BÜYÜK TEHLİKE

Korkum sıranın yaz günlerinin havai fişek gösterilerine gelmesi. Bu konuda alınması gereken önlemleri sıralamak istiyorum, ola ki birileri bir köşeye not eder umuduyla. Her yıl binlerce çocuk havai fişek kazasında yaralanıp berelenir bütün dünyada. Temel kural çocukların fırlatma alanının dışında, izleme uzaklığında kalmaları. Havai fişeklere erişimleri ve bunlarla oynamaları engellenmeli. Yoksa çocuklarımız bunlara ulaşabiliyorlar mı?

Havai fişek fırlatma araçlarının üzerine el, kol, ayak dayanmamalı. Gözleri kıvılcım ve kalıntılardan koruyacak gözlükler takılmalı. İşaret fişekleri gösteri amaçlı kullanılmamalı. Bunların atış yörüngeleri çok dengesiz ve kararsızdır. İşaret fişeği ateşleme araçları da kimi zaman patlayarak çevreye cam ya da metal parçaların fırlamasına neden olabilirler.

Konuyla ilgili teknik uzmanlardan biri olunsa da evde ya da okulda havai fişek yapmaya kalkışmamalıdır. Havai fişekler çanta ya da cepte taşınmaz. Asla çocuklara havai fişek taşıtılmaz. Havai fişek ateşlenmesi bir uzman işidir. Tarif üzere havai fişek fırlatmaya kalkışmamalıdır. Alerji ilacı ya da alkol almış olanlar havai fişek ateşlememelidir.

Ateşleyiciler, ateşleme işleminden önce çevredeki tüm izleyicilerin uzaklaştığından emin olmalıdır. Yapı içinde havai fişek ateşlenmez. Bir ağaca, binaya, kişiye yöneltilerek ateşleme yapılmaz. İnsanlardan, yanabilir ve tutuşabilir nesnelerden uzakta ateşlenmelidir. Aynı anda birkaç havai fişeği ateşlemeye kalkışmamalı, her seferinde biri ateşlenmelidir. İlk seferinde ateşlenmemiş olan fişekleri yeniden ateşlemeye çalışmamalıdır. Yangın olasılığına karşı bir kova su ya da hortum bağlantısı kurulmalıdır. Ateşleme kap içinde yapılmaz. Ateşlenen fişek elde tutulmaz.

İŞ İŞTEN GEÇTİKTEN SONRA…

Gözlerde bir yaralanma ya da etkilenme olursa etkilenim ne kadar küçük olursa olsun hemen acil sevişe götürülüp muayenesi sağlanmalıdır. Gözü yıkamaya kalkışmamalıdır, bu uygulama göze daha fazla zarar verebilir. Gözler ovulmamalı, bastırılmamalı, yaraya dokunulmamalıdır. Ağrı için aspirin, ibuprofen türü ilaçlar kullanılması kanamayı artırabilir. Evde bulunan merhem ya da damla da kullanılmamalıdır. Evde bekleyen gözle ilgili bu ilaçlar büyük bir olasılıkla kirlenmiştir ve zararlı olacaktır.

Kullanılmış ya da kullanılmamış, yanmamış havai fişekler çöpe verilmeden önce birkaç saat suda bekletilmek zorundadır. Bunların havai fişek atığı olduğu çöp toplama görevlilerine söylenerek teslim edilmelidir.

Havai fişek üretimi, depolanması, taşınması ile ilgili önlemlere gelince…

Her patlamadan sonra müfettişler gönderiyoruz işte!

SAĞLIKÇILAR İNSANDIR

Bir Cevap Yazın

SAĞLIKÇILAR İNSANDIR

Prof. Dr. Çağatay Güler
Halk sağlığı uzmanı

(AS: Bizim katkımız yazının altındadır..)

Sistemdeki olumsuzlukları gidermekle görevli olanların her fırsatta hekim ve sağlık personelini suçlaması aslında hedef saptırmaya yönelik kurnazca bir oyundan başka bir şey değildir.

Hastalık, ağrı ve acı herkesi kim olduğuna bakmaksızın etkiler. Böbrek taşı, zengini de yoksulu da güçlüyü de güçsüzü de aynı biçimde kıvrandırır. Böyle durumlarda hekimin onları ağrılar içinde görmesini bile “egolarına saldırı” sayanlarda hekimlere yönelik bilinçaltı bir kızgınlık oluşabilmekte. Özellikle güç sahiplerinde daha çoktur böylesi durumlar. Ancak bu kızgınlık hiçbir ülkede bizim ülkemizdeki gibi bir hekim ve sağlık personeli düşmanlığına dönüşmemiştir. Kimi zaman hekimler “Vatandaşın canına kasteden canavarlar!” olarak gösterildi.

Koşullandırılmış kalabalıklara kendileri için çalışanları düşman belletmek kolaydır.

Kimi yerlerde güç ve yetki sahipleri kulaktan dolma bilgiyle yaptıkları düzenlemelerin hatalarını hekim ve sağlık personelinin üzerine yıkabiliyorlar. Kimileri vatandaşı hekimlere karşı kışkırtmayı iş edinebiliyor.

Kurnaz oyun

Sonuçta bazıları hekim ve sağlık personelini sistemin temsilcisi olarak görmekte ve sistemden yediği tekmenin acısını onları döverek, yaralayarak, öldürerek çıkarmaya kalkışmakta. Onların da sistemin mağdurlarından olduğu aklına bile gelmemekte. Bu olumsuzlukları gidermekle görevli olanların her fırsatta hekim ve sağlık personelini suçlaması aslında hedef saptırmaya yönelik kurnazca bir oyundur. Bir zamanlar hastalarımız vardı. Çok iyi bilirdik hastalıklar aynı olsa bile insanları, çevreleri, özellikle sosyal çevreleri ile birlikte ele almamız gerektiğini. Çağlar öncesinden hekim ustalar tek cümlede özetlemişlerdi:

“Hastalık yok, hasta vardır.”

Şimdi öykü ve muayeneyi zaman kaybı sayan hekimdışı yönetim anlayışı hâkim oldu bütün dünyada. Artık ne hasta var, ne hastalık, kimi sağlık kurumlarının “müşterileri” var. Müşteri varsa “Müşteri memnuniyeti” esastır.

Hasta müşteri olduğunda koruyucu hekimlik kalkar.
“Hastalan gel, paran kadar bakayım”a döner iş.

Geri kalmış ülkelerde yozlaşmanın, yozlaştırmanın gerekçesi olarak gösterilen “halk bunu istiyor” uydurması artık sağlık sistemini de yönlendirmektedir. “Halk hemen reçete istiyor! Halk karmaşık elektronik bip biplerle büyülenmek istiyor! Halk belirti hekimliği istiyor” denmekte.

Anlayış gerek

Hekimler “kendini kurtar” duygusu pompalanarak daha büyük açmazlara itilmeye çalışılmakta: Sadece müşteriyi memnun et! Teknolojinin arkasına sığın… Sen kendini kurtar!

Oysa onlar da uykusuzluğa herkes kadar dayanır, yorulabilir ve hastalanabilirler.
Fizyolojileri başkalarından farklı değildir.
Onlar da solunumla oksijen alırlar ve havasız ortamlarda bunalırlar.
Onlar da yemek yer, su içer ve tuvalete giderler.
Soğukta üşür, sıcakta terlerler.
Kimi zaman uykudan uyandırıldıklarında kafalarını toplayabilmeleri için bir süre gerekir.
Hiç olmazsa yüzlerini yıkamaları anlayışla karşılanmalıdır.

Anlayın artık

Onların dişleri de başkalarınınki gibi ağrır, onlardan daha fazla bel ağrısı çekerler.

Onların da mideleri bulanır ve kusabilirler.

Hekimler ve sağlık personeli de çocukları, anababaları hastalandığında başkaları gibi endişelenir, durumlarını merak ederler.

Onlar da kira, elektrik ve su faturası öderler, onlar da her şeyi para ile satın alırlar.

Üstelik bilgilerini güncel tutabilmek için tıp kitaplarını birkaç yılda bir yenilemek zorundadırlar.

Anlayın artık: Sağlıkçılar insandır…
(Cumhuriyet, 27.3.2020)

=====================================
Dostlar,

1978’de Hacettepe Tıp Fakültesinde birlikte TOPLUM HEKİMLİĞİ / HALK SAĞLIĞI uzmanlık/ ihtisas eğitimi almaya başladığımız… 40+ yılık dostumuz Dr. Çağatay Güler’e teşekkür ederiz.

Çirkin siyasetçi, izlediği neo-liberal sağlık politikaları ile insanların en temel haklarından olan SAĞLIK HAKKINI gasp etme eylemini halkın gözünden saklamaya çabalamakta. Başta Hekimler olmak üzere sağlık çalışanlarını günah keçisi gibi ilahların gazaplarına kurban etmekteler

Bu iğrenç senaryo daha fazla sürdürülemez..

COVID-19 salgını, dileriz aklın ve bilimin yaşamda tek yol gösterici olduğu gerçeğini herkese öğretmiş olsun.

Herkes, başkalarının emeğine saygılı olmak zorundadır ve elbette sağlık çalışanlarının emekleri de bu kapsamdadır.

Ve bu arada, sakın unutulmasın :

Salgın yönetimi Halk Sağlığı (Public Health) disiplinin, yani Halk Sağlığı Uzmanı hekimlerin işidir..

Sevgi ve saygı ile. 04 Nisan 2020, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, MSc, BSc
Hekim, Kamu Yönetimi – Siyaset Bilimci (SBF-Mülkiye)
Sağlık Hukuku Bilim Uzmanı
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com

‘Elin çöplüğü’ olmayalım!

Bir Cevap Yazın

‘Elin çöplüğü’ olmayalım!

(AS: Bizim kapsamlı katkımız yazının altındadır..)

Çevreyi korumaya yönelik mevzuatı olmayanlar.
Çevreyi korumaya yönelik mevzuatı olan ve hakkıyla uygulayanlar.
Çevre korumaya yönelik mevzuatı olan ancak bir yolunu bulup hiçbirini uygulamayanlar.
Plastik atıkların geri dönüşümünde elde edilen ikinci kalite ürünlerin kullanımıyla ilgili halk sağlığı tehlikeleri söz konusu olduğundan, geri dönüşüm ürünlerinin sağlık standartlarının korunabilmesi de özellikle önem taşımaktadır. Çin bu yıl ocak ayından başlayarak ABD, İngiltere, Japonya gibi gelişmiş ülkelerden plastik atık ithalatına kısıtlama kararı almıştır. Onu Malezya, Vietnam gibi Uzakdoğu ülkeleri izlemiştir. Bu durumun İngiltere başta olmak üzere gelişmiş ülke plastik atık stoklarının artmasına ve giderim uygulamalarının iflas etmesine yol açacağının anlaşılması çok büyük bir endişe kaynağı haline geldi.

Sonuçta ‘el çöpü’

Sonuçta “el çöpü” çok ucuzlayacak, belki de üste para vererek yükü ekonomik dar boğazdaki “gelişmekte olan” ülke doğasının ve insanlarının omzuna bindirmeye çalışacaklardır. Konunun Meclis gündemine taşınmış olmasının, birtakım mevzuat hükümlerinin sizi el çöpünden koruyacağını da sanmayın.

Ülkemizi “el çöpünün çöplüğü” yapmayı çevre dostluğu gibi bile gösterebilirler.

“Ülke ekonomisine katkı”, “dünya çevre sorunlarının çözümüne en önemli katkıyı biz yapıyoruz!” gibi sözler; yediğinizde – içtiğinizde plastik kökenli zehirlerin artacağı anlamına gelebilir.
========================================

Dostlar,

Prof. Dr. Çağatay Güler, 40 yıllık sevgin (aziz) dostumuz, meslektaşımızdır.
11 Kasım 1978’de Hacettepe Tıp Fakültesi Toplum Hekimliği Enstitüsü‘de “Toplum Hekimliği” dalında (şimdi Halk Sağlığı) tıpta uzmanlık eğitimi (ihtisas) yapmak üzere eğitime başlamıştık.

Son derece zeki, çok çalışkan, olağanüstü üretken bir hekim oldu yaşamı boyunca.
Bu yılın (2018) başında emekliye ayrıldı..
Yukarıda paylaştığımız yazısının altında salt “Çağatay Güler” yazılı idi.
Gerçi “bilen bilir” ama biz adını yazının üstüne aldık ve akademik sanını (unvanını) da ekledik.
Prof. Güler, ileriki akademi yıllarında Çevre Sorunlarına özellikle yoğunlaştı.
Bu yazısı da bilgece ve kısaca uyarılar içermekte..
Biz de bir kez daha kamuoyu ve özellikle TBMM’nin dikkatine getirmek üzere bu önemli uyarı yazısını paylaşıyoruz.
İki fotoğraf ekleyelim Ankara Üniv. Tıp Fak. de verdiğimiz Çevre Sağlığı derslerinden..

Aman dikkat…
Bildiğimiz ölüde Türkiye “atık dışalımı (ithali)” yapan bir ülke…
(ELDAY Genel Müdürü Yamaç, 10 yılda hurda ithalatına 6,5 milyar dolar harcandığını…
https://www.dunya.com/ekonomi/hurda-ithalatina-65-milyar-dolar-harcandi-haberi-403900)

Ayrıca yabancılara satılan – kiralanan alanların nasıl kullanıldığına da çok dikkat etmek gerek.

Dilovası‘nda yenidoğan bebeklerin ilk kakasında (mekonyum) ve annelerin ilk sütlerinde (ağız sütü, kolostrum) ağır metaller saptandı ve Kandıra’ya göre kanser ölümleri (mortalitesi) 3 kat bulundu Prof. Onur Hamzaoğlu ve ark. tarafından.. (raporun erişimi kapağında görülüyor..)

Anayasa md. 56 : Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.
Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir.
Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak;…..

Çevre kirliliğinin maliyeti çok boyutlu ve kestirilemeyecek, geri döndürülemeyecek (telafi edilemeyecek) ölçüde ağır olabilir..

Gelecek kuşakların yaşam hakkını çalmak nasıl bir şey acaba??

2872 sayılı Çevre Yasası ve bağlı alt mevzuat sürekli güncellenmeli ve ödünsüz uygulanmalıdır.

Şu 2 ders yansılarımıza da bakılmasını öneririz:

– ATIKLARIN ZARARSIZLAŞTIRILMASI ve TIBBİ ATIKLAR

– Çevre ve İnsan Sağlığı

Sevgi ve saygı ile. 19 Kasım 2018, Ankara

Dr. Ahmet SALTIK MD, MSc, BSc
Ankara Üniv. Tıp Fak. – Halk Sağlığı Uzmanı
Sağlık Hukuku Bilim Uzmanı – Mülkiyeliler Birliği Üyesi
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM

BİLİMSEL AKILCILIĞIN PUSULA OLDUĞU TIP, HUKUK ve AYDINLANMA SİTESİ Hekim, Hukukçu – Sağlık Hukuku Uzmanı

Etiket arşivi: Prof. Dr. Çağatay GÜLER

Deprem ve halk sağlığı

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER
Halk Sağlığı Uzmanı

İLK MÜDAHALE

SALGINLARA KARŞI ÖNLEM

Çevre yıkımı ve sağlık afetleri

KAOS (Karmaşa)

BEDELİ TOPLUM ÖDER

GEREKLİ ÖNLEMLER

Lezzetli deyip yememeli

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER
HALK SAĞLIĞI UZMANI, Çevre Sağlığı Uzmanı

Korona günlerinde besin güvenliği

Olası Bir Felaketi Önlemek!

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE AŞI GERÇEĞİ

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE AŞI GERÇEĞİ

Şimdi sıra kötü yönetimde!

İkizdere’de Doğaya Kıyılırken

Sıra Havai Fişek Gösterilerine Gelmeden!

Sıra Havai Fişek Gösterilerine Gelmeden!

SAĞLIKÇILAR İNSANDIR

SAĞLIKÇILAR İNSANDIR

‘Elin çöplüğü’ olmayalım!

‘Elin çöplüğü’ olmayalım!

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER Halk Sağlığı Uzmanı

İLK MÜDAHALE

SALGINLARA KARŞI ÖNLEM

KAOS (Karmaşa)

BEDELİ TOPLUM ÖDER

GEREKLİ ÖNLEMLER

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER HALK SAĞLIĞI UZMANI, Çevre Sağlığı Uzmanı

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE AŞI GERÇEĞİ

Şimdi sıra kötü yönetimde!

Sıra Havai Fişek Gösterilerine Gelmeden!

SAĞLIKÇILAR İNSANDIR

‘Elin çöplüğü’ olmayalım!

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER
Halk Sağlığı Uzmanı

PROF. DR. ÇAĞATAY GÜLER
HALK SAĞLIĞI UZMANI, Çevre Sağlığı Uzmanı