Örsan K. Öymen
16 Mayıs 2022, Cumhuriyet
Önemi ve güncelliği nedeniyle bir kez daha yayınlıyoruz..

Geçmişte Sümer, Hitit, Urartu, Asur, Yunan, Roma ve Bizans uygarlıklarına ev sahipliği yapan Anadolu coğrafyası, Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türklerin Şamanizm’i terk edip, Arabistan’da 7. yüzyılda ortaya çıkan İslam dinini benimsemek zorunda kalmasından dolayı, Selçuklu ve Osmanlı imparatorlukları döneminde, Arap kültürünün etkisi altına girmeye başladı.

Araplar 7. yüzyılda önce, bölgenin en köklü uygarlıklarından birisi olan Pers uygarlığını asimile ettiler, Pers kültürünü din üzerinden Araplaştırdılar, Perslere yönelik saldırılar ve işgaller gerçekleştirerek İran-Pers topraklarındaki Zerdüşt dinini ve kültürünü ortadan kaldırdılar,
Persleri İslam dinini benimsemeye zorladılar. Daha sonra, hem Araplar hem de Persler, Orta Asya’dan batıya doğru göç eden ve Şaman olan Türkleri, İslam dinini kabul etmeye zorladılar.

Ancak Anadolu’daki Arap etkisi, Selçuklu ve Osmanlı döneminde bile belirli sınırlar içinde kaldı, Anadolu’nun daha önceden var olan yerel ve yerleşik kültürleri de Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türklerin kültürü de belli bir ölçüde varlığını korumayı başardı. Anadolu’da yaşayan nüfusun, çok küçük bir azınlık dışında, hiçbir zaman Arap olmaması, halkın anadilinin Arapça olmaması, din üzerinden aktarılan Arap kültürünün etkisini belli ölçüde sınırladı.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulmasıyla birlikte bu etki, laikliğin benimsenmesiyle, Türkçe dilinin Arapçanın ve Farsçanın etkisinden kurtarılmasıyla, Avrupa’daki siyasal, kültürel, bilimsel, felsefi, sanatsal gelişmelere de kapıların açılmasıyla,
en az düzeye düştü.

Atatürk önce Avrupa’daki işgalci ve emperyalist güç odaklarına karşı cephede mücadele verdi, arkasından da aydınlanma devrimleriyle, Arapların 7. yüzyıldan bu yana din ve dincilik üzerinden gerçekleştirdikleri kültür emperyalizmine karşı mücadele verdi.
***
Cumhuriyet döneminde Arap kültür emperyalizmi, ABD’nin de desteğiyle, 1950’den başlayarak, Anadolu topraklarında yeniden devreye sokuldu.

İmam hatip okulları, Kuran kursları, ilahiyat fakülteleri, imam, müftü, din insanı ve din uzmanı yetiştirmek yerine, laiklik karşıtı hareketlerin odak noktası durumuna getirildi,
dinin yerini dincilik aldı. Aynı dönemde tarikatlar ve cemaatler yeniden yaygınlaştı.

İslam dini, Anadolu’da yaşamış olan Yunus Emre, Mevlana, Hacı Bektaşi Veli, Pir Sultan Abdal, Şeyh Bedrettin, Karacaoğlan, Köroğlu, Dadaloğlu gibi yazar ve ozanların yorumları üzerinden değil; hadislerin ve Arap din insanlarının yorumları üzerinden anlatıldı, gençlerin beyinleri onlarca yıl boyunca, günümüze dek yıkandı.

• Osmanlı döneminde halifenin, şeyhülislamın ve ulemanın
  Anadolu’ya ve halka zorla dayattığı din anlayışı yeniden canlandırıldı. 

Bu sözde eğitim kurumları ve merkezler onlarca yıl,
Suudi Arabistan’ın kültür ataşelikleri işlevini gördüler.

Türkiye’nin aydınlanma devrimleriyle her alanda gelişmiş, güçlü ve bağımsız bir devlet olmasını hiçbir zaman istemeyen,

• Türkiye’yi cehalete sürükleyerek bir uydu ve sömürge devlet olmaya zorlayan ABD ve Avrupa emperyalizmi, bu hareketleri her zaman, doğrudan veya dolaylı olarak destekledi.

***

• İslamcı siyasetin temsilcisi olan AKP’nin iktidarında,
  Anadolu kültürünün Arap kültürünün asimilasyonuna uğraması en yüksek düzeye çıktı.

Siyaset, ekonomi, ulaşım, iletişim, turizm, emlak ve arazi yatırımı, kültür, dış politika gibi alanlarda, demokrasi ve aydınlanma yolunda bir arpa boyu yol kat edememiş olan ve çoğu ABD tarafından desteklenen Arap ülkeleriyle işbirliklerine öncelik tanındı.

• Türkiye AKP iktidarında, Arap ülkelerinin arka bahçesi durumuna dönüştürüldü. 

Son yıllarda, yine emperyalist devletlerin çıkardığı iç savaşların bir sonucu olarak,
milyonlarca yasadışı Arap sığınmacının Türkiye’de barınmasının sağlanması,
vatandaşlığın bile satılık duruma gelmesi, Anadolu’nun Araplaştırılması stratejisinin
son aşamasıdır.

Türkiye, demografik yapısı tersyüz edilerek monarşiye ve teokrasiye mahkûm edilmektedir!
=====================================================

Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

ABD, Trump ve Biden 22 Temmuz 2024
CHP’de Tüzük Kurultayı 15 Temmuz 2024
Dünya, İran ve AKP 8 Temmuz 2024

GÜNGÖR BERK

Lozan Barış Andlaşması’nın 101. yıldönümünü kutluyoruz.
Ulusal Bağımsızlık Savaşı’nın kazanılmasından sonra, 24 Temmuz 1923’te, yenilen devletler ile İsmet Paşa’nın başkanlık ettiği Türk Heyeti (Kurulu) arasında Lozan Barış Andlaşması imzalandı (bağıtlandı).

Bu Andlaşmayla vatanımızın sınırları çizildi. Türkiye ve Yunanistan arasındaki sorunlar çözümlendi. Kapitülasyonlar kaldırıldı. Kabotaj hakkı kazanıldı. Boğazlar, Osmanlı borçları, İstanbul’un ve Boğaz’ların boşaltılması konusunda antlaşma sağlandı.

Atatürk’ün dediği gibi: Lozan Barış Andlaşması,

• “Türk Milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın yıkılışını gösteren bir belgedir.”

Lozan Barış Andlaşması ile “tam bağımsızlık” ve “ulusal egemenlik” temelinde,
çağdaş Türkiye Cumhuriyeti Devleti kuruldu ve uluslararası alandaki saygın yerini aldı.

• Lozan Barış Andlaşması, ideolojisi Kemalizm olan ulus devletimizin tapusudur.

Lozan’dan -24 Temmuz 1923’ten- sonra geçen 101 yıllık süreçte, emperyalizmin amacının değişmediği görüldü. Emperyalizm Lozan Barış Andlaşması yerine Sevr’i getirme, vatanımızı ve milletimizi bölme çabasını sürdürdü, günümüzde de sürdürmektedir.

2002 sonunda ülke yönetimine gelen siyasal iktidarın hedefi “ileri demokrasi” idi. Ama
15 Temmuz 2016’da yaşanan “darbe / işgal“ girişiminden sonra rejim değişikliğine gidildi. Parlamenter demokrasiden adına “Partili Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” denilen
Başkanlık Rejimine geçildi. Bu rejim ile tüm erkler tek kişide ve onun iradesinde toplandı.

Bu “Tek Adam” rejimine giden yolun taşları, Anayasa değişikliğini içeren 12 Eylül 2010 halk oylaması ve 16 Nisan 2017 halk oylaması ile döşenmiştir. 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanı ve genel seçimleri sonunda ise, “Atatürk ve İnönü’nün Cumhuriyet Halk Partisi aracılığıyla kurduğu Türkiye Cumhuriyeti”nin rejim değişikliği resmen gerçekleşmiştir.

Oysa yakın tarihimize bakıldığında, Emre Kongar’ın deyişiyle: “İsmet İnönü bir Demokrasi kurucusu olarak, tarihte eşi – benzeri olmayan bir önderdir. Bütün yetkileri elinde toplamış bir Tek Adam iken, salt Atatürk’ün hedeflediği Demokratik Cumhuriyet idealini gerçekleştirmek, Atatürk Devrimlerini Demokrasi ile taçlandırmak (AS: Bu Devrimler zaten demokratiktir ve özlerinde demokrasiyi içerir, benimser..) için çok partili rejime geçmiş ve barışçı seçimlerle iktidarı muhalefete teslim etmiştir (AS 14 Mayıs 1950). Günümüzde ise, Atatürk / İnönü ve CHP tarafından kurulmak istenen Cumhuriyetçi Parlamenter Demokratik rejimden yeniden Tek Adam rejimine dönülmüştür. Bu da tarihe terstir. Türkiye’nin demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti birikimine aykırıdır.”

Zaten geçen yıllar içindeki uygulama, “Tek Adam” rejiminde yaşanan sıkıntıları ortaya çıkarmış, demokrasiden uzaklaşıldığını ve ülkenin yönetilemeyeceğini göstermiştir.

Çağdaş ve uygar bir toplum hedefi için demokrasi mücadelesi (savaşımı) sürecektir.

Lozan Barış Andlaşması’nın 101. yıldönümünde:

• Yaşasın Lozan Andlaşması! Yaşasın Cumhuriyet! Yaşasın Türkiye!

Türk Vatandaşı Naci BEŞTEPE

YOKLUK

Hulusi Akar, 15 Temmuz öncesi FETÖ’cü yapılanma konusunda, ”İstihbarat birimlerine tekrar tekrar sorduk. ‘Herhangi bir kayıt yoktur’ diye cevap geliyordu” dedi.

Kayıt olduğu açıklandı.

Demek ki darbeyi önlemek isteyen komutan yoktu…

SİZ-BİZ

RTE’nin eski metin yazarı Aydın Ünal, “Müslüman bir Suriyeli, Türk olduğunu iddia eden bir ateistten daha fazla bizdendir“ dedi.

“Biz” dediğiniz sizsiniz.

Siz, biz değilsiniz; bizim gibi Türk de değilsiniz…

KÜRTÇE

Diyarbakır’dan sonra Van’da da yollara Kürtçe uyarılar yazıldı.

İki dilli devlete alıştırma denemeleri…

KATİL

Çeşme’deki şenliğe davetli Yunan şarkıcı Atatürk posterini kastederek, “Katilin posteri önünde asla şarkı söylemem” demiş.

Ülkemizi işgale yeltenip boyunun ölçüsünü alan ataları bile Atatürk’ü “Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermişti. (AS: Yunan Başbakan Venizelos, 1934

Cahillik başa bela… (AS: Dahası… Yunan ırkçısı..)

KIYIM

Beykoz’da Kuzey Ormanları’na kaçak olarak yapılan havuzlu villalar için Cumhurbaşkanı kararıyla bölge orman vasfından çıkarıldı.

Baştan ayağa kıyım… (AS: Yapanlar adına da çok utandım..)

REKLAM

ESK, kilosu 600-1000 TL olan kuzu etinin satılması için 193 milyon liralık reklam yapacakmış.

Tasarruuuuf! diye bağırılan ülkede akıl-fikir yokluğunun reklamıdır…

KÖLE

Soylu, “Tayyip Erdoğan liderliğine itiraz ve yeni bir siyasi parti kurmak siyasi cinnettir.” dedi.

Gönüllü kölelik… (AS : Étienne de La Boétie!)

TESETTÜR

Atatürk, Cumhuriyet ve laiklik karşıtı DİB’lığının Cuma hutbesinde “Kadın el, yüz ve ayaklarının haricinde bedeninin tamamını örtmelidir.” denildi.

Kafalarının içi karanlıkla örtülü…
(AS: İlahiyatçı Prof. Şahin Filiz : “Diyanet’in tesettür tanımı Taliban ve IŞİD tesettürüdür. Kuran’daki tesettürle hiçbir ilgisi yoktur. Hiçbir ayette ‘kadınlar tesettürlü olmalı’ diye bir emir yok. Amaç Cumhuriyetimizin Türk kadınını sindirmektir.) 

CEPÇİLER

Geçiş garantili 8 projeyi devletin yapması ile yandaş müteahhitlerin yapması arasında 27 milyar Dolar fark etmiş.

Paralar kimlerin cebinde?…

PERİNÇEK

Perinçek, CHP seçimi kazansa bile askerin iktidarı vermeyeceğini söyledi.

Ülkeyi böldürmemek başka, demokrasiye uymak başka değil midir?

Kendileri askeri iyi tanır, askerliği herkesten iyi bilir!
Bir korgenerale “Sen askerliği bilmiyorsun.” demişti…

YABANCI

Eski Trabzonspor başkanı Hacıosmanoğlu, TFF başkanı olur olmaz ilk iş olarak yabancı kontenjanını artırdı.

Türk futboluna yararlı olmak için gelmedi ya…

Doç. Dr. İhsan Tayhani
Cumhuriyet Devrimi Tarihi Uzmanı

(AS: Bizim 2 kritik noktada katkımız yazının altındadır..)

Laik – demokratik Cumhuriyeti bir türlü içlerine sindirememiş olan devrim karşıtı çevrelerin, özellikle 2016’dan beri ivme kazanan Lozan’a ve Lozan üzerinden Cumhuriyet’e yönelik sistemli saldırıları ve bilimsellikten uzak uyduruk kent söylenceleri (şehir efsaneleri), Lozan Barış Andlaşması’nın 101’inci yıl dönümünde sönümlenmiş gibi duruyor!

Özünde Atatürk, Türk Devrimi ve laik Cumhuriyetle kavgalı ve usları mühürlü öbeklerin, özellikle saltanatın kaldırıldığı 1 Kasım 1922’den sonra izledikleri belirgin yordam (strateji) dikkat çekicidir. İsmet İnönü üzerinden Atatürk’e, Lozan üzerinden hem Atatürk’e hem İnönü’ye, din üzerinden laikliğe veya laiklik üzerinden Cumhuriyete saldırı, söz konusu bu yordamların (stratejilerin) önemli bir ayağıdır.

Anılan zaman diliminde, devlette elde edilen güçle doğru orantılı olarak kişilerden basın yayın organlarına, kurum ve kuruluşlara değin geniş bir yelpazede konumlanan etki ajanları üzerinden yeni bir tarih yazımına girişilmiş ve toplum mühendisliği yapılmıştır. Oysa, toplumu çağın gerisine çekme erekli bu yönelim ve girişim, olsa olsa akıl tutulması olarak tanımlanabilir. Temeldeki sorun, aslında aydınlıkla karanlığın tarihsel savaşımıdır (mücadelesidir) ve bilindiği gibi karanlığın en yararlı gıdası da cehalettir.

Lozan Barış Andlaşması görüşmeleri sürecinde İsmet Paşa (1934 Soyadı Yasasıyla İnönü.) üzerinden Mustafa Kemal’e yönelik örtülü, İnönü’ye ise cepheden muhalefetin temelsizliği ve bir senlik-benlik direnci olduğu, Lozan görüşmelerinin ikinci bölümünden önce Büyük Millet Meclisindeki tartışmalar sırasında, muhaliflerin utangaç kabulü ile anlaşılmıştır.[1]

İzleyen dönemlerde ise Lozan Andlaşması’na ilişkin yürütülen benzer çarpık tartışmaların, pek çok kişi gibi günümüz iktidar sahibi yetkili siyasal kişiliklerin de Büyük Doğu Dergisi aracılığı ile etkisi altında kaldıkları veya dinci öğretiminden (rahle-i tedrisinden) geçtikleri İslamcı ideolog, şair Necip Fazıl Kısakürek dışında, Mehmet Şevki Eygi ve misyonunu (özgörevini) tamamladıktan sonra 2019’da ölen tescilli (bilindik) Atatürk, devrim ve Cumhuriyet düşmanı -Milli Mücadele’yi ‘keşke Yunan kazansaydı’ diyecek ölçüde küçülen- Kadir Mısıroğlu ve benzerleri tarafından sürdürüldüğü görülür.

İşte Lozan Barış Andlaşması, yüz birinci yılına girmiş bulunuyor!

Milli Mücadele’deki yenilgilerini ve arkasından bağıtlanan (imzalanan) Barış Andlaşmasını bir türlü içlerine sindirememiş olan emperyal güçlere ve onların maşalarına; bu kez de acaba buyurun gelin, eylemli işgali yeniden başlatın deme soysuzluğu mu sergilenecektir?

Birinci Dünya Paylaşım Savaşından sonra taraflar, başka bir deyişle yenenler ve yenilenler arasında bağıtlanmış olan bütün andlaşmalar ya bir biçimde delinmiş ya da bütünüyle ortadan kalkmıştır. Lozan Barış Andlaşması ise halen yürürlüktedir; olanca dinamiği (heybeti) ile varlığını sürdürmektedir ve sürdürecektir.

Yüz kırk üç (143) maddelik bu uluslararası barış andlaşması, ileri sürüldüğü gibi “yüz yıl süreli” geçici bir andlaşma değildir. Andlaşma metni madde madde incelenecek olursa, süresinin bitimine ilişkin herhangi bir hüküm olmadığı görülür.[2]

Lozan Barış Andlaşması’nın ömrüne ilişkin fesat üretip bu dünyadan göçüp giden hainleri bilmiyoruz ! Yalnız hiç olmazsa, yaşayan fesat ortağı bilgiçlerin, yüzlerinin kızarması ve utanmaları gerekmez mi? Ama ne gezer! Çünkü “utanma” da insana özgü bir erdemdir.

Ancak -her ne olursa olsun- Lozan Barış Andlaşması’n’a dil uzatanların ölüsü de dirisi de,
tarihin arşivine “vatan haini” olarak çoktan kaydedilmiş hatta kazınmış bulunuyor!

[1]  Bkz. Taha Akyol, Bilinmeyen Lozan, Doğan Kitap, İstanbul, 2014, s. 199-220.
[2] Andlaşma tam metni için bkz: TTK. Kütüphane. “Lozan”.  Erişim: 16.08.2023. https://ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/11/3-Lozan 13-357.pdf.
=====================================================
Dostlar,

CİMER‘e, Lozan Barış Andlaşması’nda gizli madde olup olmadığı sorusu yöneltildi. Bahtiyar Süha Keskin adlı kişinin Lozan Barış Andlaşması’nda Türkiye’nin maden çıkarmasına engel olan bir madde olup olmadığına ilişkin sorusuna CİMER Hukuk Müşavirliği’nden şu yanıt verildi:

• “Sayın Bahtiyar Süha T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CIMER)’ ne 20.03.2022 tarihinde yapmış olduğunuz 2201301208 sayılı başvurunuz incelenmiştir. Lozan Barış Andlaşmasında gizli maddeler bulunmamakta olup, maden çıkartmamıza engel teşkil eden herhangi bir madde yer almamaktadır.
  Lozan Barış Anlaşması metnine Bakanlığımızın internet sitesinde bulunan Kaynaklar / Kurucu Andlaşmalar linkinden ulaşılabildiği hususunda bilgilerinizi saygılarımla rica ederim.”
  
  04.2022 https://www.gazetevatan.com/gundem/lozan-antlasmasi-cimer-yaniti-lozan-antlasmasinda-gizli-madde-var-mi-lozan-antlasmasi-maden-maddesi-nedir-cumhurbaskanligi-iletisim-merkezi-acikladi-2034955

Lozan Barış Andlaşması’nın 100. yılı 24 Temmuz 2023’te (geçen yıl) doldu.  Ama Türkiye, Cumhuriyetin kurulmasından günümüze yeraltı madenlerini işlemektedir. Bu amaçla yüzlerce maden arama ruhsatı verilmiş madenler çıkarılmıştır. Büyük ATATÜRK döneminde maden aramaların akçalı kaynak sağlanması için ETİBANK kurulmuştur. MTA (Maden Tetkik Arama) Enstitüsü de bu amaçla kurulmuştur (14 Haziran 1935, 2805 ve 2804 s. yasalar ile).

Görüldüğü gibi madenlerimizin çıkarılmasının Lozan Barış Andlaşması ile yüz yıl engellendiği savı hem yanlış hem de son derece tutarsızdır. Son olarak Karadeniz’de doğalgaz (20 Temmuz 2020), Şırnak – Gabar’da petrol bulunduğu AKP / RTE tarafından açıklanmıştır (1 Ocak 2023). 1955 yılında işletmeye açılan Türkiye’nin ilk modern rafinerisi olan Batman rafinerisi, o bölgede üretilen ham petrol içindir.

Bunlar hep, Lozan Andlaşması’nın 100. yılı dolmadan oldu Türkiye’de.
***

Ancak                                            :

AB Lozan’ı tanımıyor !

Müzakere Çerçeve Belgesi‘nin 4. paragrafında azınlık vurgusu geçmektedir.
Belgede; “AB azınlık haklarıyla ilgili hükümlerin uygulanmasında mevzuatı ve uygulama önlemlerinin pekiştirilmesini ve genişletilmesini beklemektedir…” denilmektedir.

AB’nin Lozan Antlaşması’nda tanımlanan azınlık kavramından farklı bir arayış içinde olduğu, yazdığı İlerleme Raporlarıyla daha önce anlaşılmıştı. AB’nin bu arzusu, Türkiye’nin ulus devlet kurgusunu zedelemeyi hedefleyen yeni azınlıklar üretme çabasına yönelikti.
Bu paragrafla anlaşılmaktadır ki, AB bu konudaki çabalarını yoğunlaştıracaktır.

Cumhuriyet-Strateji 24.10.2005, Doç.Dr. Y. Hacısalihoğlu
***
AB, Müzkere Çerçeve Belgesi ile Türkiye’yle Hesaplaşıyor !

• MÇB’nin 11. paragrafı ise, AB mevzuatına uymadığı gerekçesiyle Türkiye’nin daha önce yaptığı ikili anlaşmalar ile uluslararası anlaşmaların sona erdirileceğini
  Bu paragrafa göre Türkiye’nin hangi ikili veya uluslararası anlaşmalarının geçersiz kılınacağı açıkça belirtilmiyor.
• Örn. KKTC‘nin varlığı, 1959 ve 1960 Londra-Zürih Andlaşmaları, bu paragrafa dayanarak Türkiye adına geçersiz kılınabilir! Ucunun Lozan‘a veya Montrö‘ye dayanmayacağını
  kim güvenceleyebilir? Genişlemeden sorumlu Olli Rehn’in MÇB ile ilgili söylediği
  “kasıtlı muğlaklık” nitelemesine herhalde bu maddede fazlaca uyulmuştur. 
  Cumhuriyet-Strateji 24.10.2005, Doç. Dr. Y. Hacısalihoğlu
  ***
  BOP kapsamında Irak’ın kuzeyinde de facto (fiilen, eylemli olarak) yaratılan siyasal oluşum, gelecekte Türkiye’ye yönelik sınır istemleri bildirebilir.
• Bu durumda AB MÇB 6. paragrafa göre “anlaşmazlık” Uluslararası Adalet Divanı’na taşınacak ve ABD ve AB’nin tutumu belirleyici olacaktır.
• Gelişmeler ülke bütünlüğümüzü tehdit eden nitelik kazansa bile, bu paragrafa göre Türkiye, “güç kullanma” hakkını işletemeyecektir.
• TSK, “güç kullanMAma” olarak düzenlenen 2 sözcükle devre dışı bırakılmıştır!
• Ülke bütünlüğünü korumak için tersi yapılırsa, bu kez AB, MÇB’nin çiğnendiğini ileri sürerek Türkiye ile görüşmeleri askıya alabileceği gibi, yaptırım da uygulayabilecektir .

Lozan Barış Andlaşması ülkemizin uluslararası hukukta tapusudur.
Hem de TABUMUZDUR!
Son derece özenle, büyük bir titizlik ve ustalıkla korunmalı ve kollanmalı,
tuzaklara düşülmemelidir.

Sevgi ve saygı ile. 24 Temmuz 2024, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM  
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net        profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik      X : @profsaltik
https://www.instagram.com/ahmet_saltik

Dr. Cihangir DUMANLI
Em. Tuğg., Hukukçu, Uluslararası İlişkiler Uzm. 
101. Yıl, 24 Temmuz 2024

Atatürk ve Cumhuriyet karşıtları Ege adalarını ve Musul’u Lozan’da verdiğimizi ileri sürerek 101. yılını kutladığımız Lozan Barış Andlaşması‘ nın bir yenilgi olduğunu savlamaktadır. Önyargılı ve bilgiye dayanmayan bu savın çürütülmesi için anlaşmanın hangi koşullarda yapıldığını anımsatmak ve kazanımlarımız ile yitiklerimizi karşılaştırmak gerekmektedir.

Koşullar

• Lozan barış görüşmelerinin tarihsel niteliği, dünyanın % 85’ini sömürge durumuna getirmiş emperyalist devletlerin ilk kez yarı sömürge durumundaki bir devlet karşısında savaşta yenik durumda olmalarıdır Gururlu emperyalistler, Mustafa Kemal önderliğindeki Türk kurtuluş savaşında aldıkları yenilgiyi kabul edememekte, Türkiye’yi yenen devlet olarak değil, Birinci Dünya Savaşında yendikleri devlet olarak görmektedirler. Kurulumuzu en çok uğraştıran konu, emperyalistlerin bu önyargılarını yıkmak, masaya yenilen değil, yenen devlet olarak oturdukların ve eşit koşullarda görüşeceklerini anımsatmak olmuştur.
• Türkiye’nin karşısında İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Sırp-Hırvat- Sloven Devleti (Yugoslavya) bulunmakta idi. Bu İtilaf Devletleri, başını İngiltere’nin çektiği bir bütün olarak davranıyorlardı. Ayrıca Sovyetler Birliği ve Bulgaristan, Boğazlarla ilgili görüşmelere katılmış, ABD ise gözlemci konumunda olmasına karşın, İtilaf Devletleri tarafı gibi davranmıştır.
• Türk kurulunun karşısında deneyimli diplomatlar vardı ve görüşmeler onların dili ile yapılıyordu.
• Lozan görüşmeleri sürerken İstanbul işgal altındadır. Ulus 11 yıl (1911-22) süren savaşlardan çok yorgun, bitkin çıkmıştır. Yeni bir devlet kurulmaktadır. Ekonomi ve Ordu çok zayıftır. Kısaca Türkiye yeni bir savaşı göze alabilecek durumda değildir.
• Karşımızdaki devletler bir bütün olarak, başlangıçta tüm tezlerimize karşı çıkmaktadır.
• Lozan’da görüşülen salt Kurtuluş Savaşının sonucu değildir. 600 yıllık Osmanlı İmparatorluğu’nun hesabı da (Doğu Sorunu!) bu görüşmelerin başlıca tartışma konularını oluşturmuştur.
  (Osmanlı borçları, kapitülasyonular, azınlıklar gibi).
• Lozan ile Ankara arasındaki telgraf hatları İtilaf Devletlerinin denetimindedir.
  Kurulumuzun Ankara ile iletişimini dinleme olanakları vardır.
• Türk kurulu Lozan’a gelen Ermeni teröristlerin tehdidi altındadır.

Bütün bu güçlüklere karşın İsmet İnönü başkanlığındaki Türk Kurulu, eşit koşullarda görüşerek haklı ve ölçülü (makul) ulusal tezlerimizi başarı ile savunmuştur. Lozan’ının başarı olup olmadığı değerlendirilirken bu koşullar anımsanmalıdır.

Konular

Rauf Orbay Başkanlığındaki Bakanlar Kurulunca 31 Ekim 1922’de Lozan Kurulumuza 14 madde-lik bir Yönerge vermiştir.^[1] Bu 14 maddeden ikisi konusunda kesinlikle ödün verilmemesi, gerekirse görüşmelerden çekilebileceği vurgulanmıştır. Lozan’daki amacımızı tanımlayan bu iki konu şunlardır:

1. Ermeni yurdu söz konusu olamaz. Olursa görüşmeler kesilir.
2. Kapitülasyonlar kabul edilemez. Görüşmeleri kesmek gerekirse gereği yapılır.

24 Temmuz 1923’te bağıtlanan (imzalanan) Andlaşmada Ermeni yurdundan söz edilmemiş, böylece Ermeni sorunu hukuksal ve tarihsel olarak kapatılmıştır. Aynı biçimde karşımızdakilerin tüm direnmelerine karşın, kapitülasyonlar tümüyle kaldırılmıştır.

Bu iki yaşamsal konuda isteklerimizin kabul ettirilmesi bile başlangıçtaki amacımıza ulaştığımızı ve Lozan’ın büyük bir başarı olduğunu göstermeye yeterlidir.

Diplomatik görüşmeler bir “al-ver” sürecidir. İstediklerinizi almak için karşı yana kimi ödünler vermek gerekir. Önemli olan verdiğimizden daha çoğunu ve önemlisini, almaktır. Lozan’da da
asıl isteklerimizi kabul ettirebilmek için aşağıdaki konularda ödün verilmiştir:

1. Boğazların askersizleştirilmesi ve yönetiminin uluslararası bir Kurula bırakılması,
2. Hatay’ın Suriye’ye bırakılması.
3. Musul sorununun çözümünün İngiltere ile yapılacak ikili görüşmelere bırakılması.

Verilen bu ödünler sonraki yıllarda Atatürk’ün başarılı dış politikası ile geri alınmıştır. Bu kapsamda Boğazların Konumu (statüsü) 1936 Montrö Sözleşmesi ile ulusal güvenlik çıkarlarımız doğrultusunda saptanmış, Hatay ise 1939 yılında savaşsız olarak anavatana katılmıştır. Musul görüşmelerinde İngiltere’nin Hakkâri’yi istemi kabul edilmemiş, petrol gelirlerinden bir süre pay alınmış, sorun İngiltere’nin egemen olduğu Milletler Cemiyeti (günümüzün Birleşmiş Milletleri) kararı ile İngiltere’nin istediği biçimde çözülmüştür (1926).
O dönemde Türkiye Musul için yeni bir savaşa girecek durumda değildir. Öncelik Cumhuriyet kurumlarının ve devrimlerinin yerleştirilmesindedir.

Ege adalarını Lozan’da vermedik!

Cumhuriyet ve Atatürk karşıtları Ege adalarını Lozan’da verdiğimizi söyleyerek Lozan’ı eştirmekte. Ege adalarının Lozan’da verilmediği, Ege’de deniz üstünlüğünü yitiren Osmanlı imparatorluğunca savaşlarda yitirildiği tarihsel bir gerçektir.

2. Abdülhamit darbe korkusu ile donanmayı Haliç’te çürütünce, Ege’de deniz üstünlüğüne sahip olan Yunanistan 1912 Balkan savaşında doğu Ege adalarını (Midilli, Sakız, Sisam, İkarya) ve Boğazönü adalarını (Limni, Semadireık) işgal etmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu, Balkan Savaşı sonunda imzalanan Atina Andlaşması ile Doğu Ege Adalarının durumunun büyük devletler (İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya-Macaristan, Rusya ve İtalya) tarafından belirlenmesini kabul etmiştir..

Altı büyük devlet 20 Ocak 1913’te yaptıkları Londra büyükelçiler konferansında, Yunan işgali altındaki doğu Ege adalarının (silahsızlandırılmak koşulu ile) Yunanistan’a bırakılmasına karar vermişler ve bu kararlarını 14 Şubat 1914’te bir Nota ile Türkiye’ye bildirmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğu bu kararı kabul etmiştir.

Oniki Ada ise Trablusgarp (Libya) savaşında İtalya tarafından işgal edilmiş, savaş sonunda
Uşi Andlaşması ile İtalya’ya bırakılmıştır (1912).

• Lozan görüşmeleri başladığında Ege’deki 12 Ada bizim değildir.

Osmanlı İmparatorluğunca Yunanistan’a ve İtalya’ya karşı savaşlarda yitirilmiştir.
Bize ait olmayan bir şeyi başkasına vermemiz olanaklı değildir.

Lozan’da Adalarla ilgili yapılanlar şunlardır

• Daha önce Osmanlı imparatorluğunca silahsızlandırmak koşulu ile Yunanistan’a verilmiş olan adaların bu durumu (statüsü) tanınmış;
• Boğaz’ın güvenliği için önemli olan Gökçeada, Bozcaada ve Tavşan Adası alınmış,
• Karasularımız içindeki adaların bize ait olduğunu kabul ettirilmiş; İngilizlerin tüm adaların müttefiklere verilmesi isteği kabul edilmemiştir.

Lozan’ı tümü ile değerlendirebilmek için Osmanlı imparatorluğu ile genç Türkiye cumhuriyeti arasındaki temel bir farkı belirtmek gerekir:

Bir din –  tarım toplumu olan Osmanlı imparatorluğunda temel üretim aracı  topraktır. Bu nedenle Osmanlı olabildiğince çok toprağa sahip olmak ister. Bu toprakları korumak / kaptırmamak için güçlü devletlerin yardımına gereksinim duyar, bağımsızlığını yitirir.

Türkiye cumhuriyeti ise “yetecek ölçüde (kendi gücümle koruyabileceğim) toprağım olsun,
ama bu topraklarda tam bağımsız olayım” anlayışına sahiptir.

İşte Lozan Andlaşması, “Misak-I Milli sınırları içinde tam bağımsızlık” anlayışına göre kurgulanmış ve bu hedefe ulaşılmıştır.

Lozan Utkudur, çünkü:

• Çok zor koşullara ve sömürgecilerin direnmesine karşın kapitülasyonlar tümüyle kaldırılarak tam bağımsızlığımız kabul ettirilmiştir.
• Ermeni yurdu istemleri kabul edilmeyerek Ermeni sorunu hukuksal olarak çözülmüştür.
• Ege adalarının Osmanlı tarafından kabul edilen askersiz konumu doğrulanmış, kimi Boğaz önü adaları alınmış, karasularımız içindeki adaların bizim olduğu kabul edilmiştir.
• Türkiye’deki müslüman olmayan dinsel azınlıklara öbür devletlerdeki azınlıklara verilen haklar ölçüsünde hak verilmiştir. ”Müslüman azınlık” konumu (statüsü) kabul edilmemiştir.
• Osmanlı borçları bu devletten ayrılan ülkelere paylaştırılmış, 30 yıla taksitlenmiştir.
• Kazanımlarımız korunurken, karşılık olarak verilen kimi ödünler zamanla geri alınmıştır; Hatay (1939), Montrö Sözleşmesi (1936) gibi..

Lozan’ın gizli maddeleri olduğu ve 100 yıl geçerli olduğu savları da somut kanıta dayanmayan asılsız söylemlerdir. (A. Saltık : Bizim bu konuda belge ekimiz şöyle..

• CİMER‘e, Lozan Barış Andlaşması’nda gizli madde olup olmadığı sorusu yöneltildi. Bahtiyar Süha Keskin adlı kişinin Lozan Barış Andlaşması’nda Türkiye’nin maden çıkarmasına engel olan bir madde olup olmadığına ilişkin sorusuna CİMER Hukuk Müşavirliği yanıt verdi:
• “Sayın Bahtiyar Süha, T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CIMER) 20.03.2022 tarihinde yapmış olduğunuz 2201301208 sayılı başvurunuz incelenmiştir. Lozan Barış Andlaşmasında gizli maddeler bulunmamakta olup, maden çıkartmamıza engel teşkil eden herhangi bir madde yer almamaktadır. Lozan Barış Anlaşması metnine Bakanlığımızın internet sitesinde bulunan Kaynaklar / Kurucu Andlaşmalar linkinden ulaşılabildiği hususunda bilgilerinizi saygılarımla rica ederim.” https://www.gazetevatan.com/gundem/lozan-antlasmasi-cimer-yaniti-lozan-antlasmasinda-gizli-madde-var-mi-lozan-antlasmasi-maden-maddesi-nedir-cumhurbaskanligi-iletisim-merkezi-acikladi-2034955 26.04.2022)

Lozan’ın Türkiye’nin başarısı olduğunu karşımızdaki uluslar bile kabul etmişlerdir. Bu konuda yazılan ve söylenenlerden örnek vermek gerekirse:

• “Lozan’da onursuz bir barış imzaladık. Bu İngiltere’nin şimdiye dek imzaladığı andlaşmaların en uğursuzu, en mutsuzu ve en kötüsüdür.” Sir Andrew Ryan.
• “Lozan manzarasının Avrupa diplomasisinde eşi yoktur. Türkiye müttefikleri yenilgiye uğratarak onları aşağılamıştır. Lozan barışı Avrupa çöküntüsünün yazılı bir belgesi olacaktır.”
  Yunan Patris gazetesi
• “Hilal, Haç’a böyle bir yenilgi darbesi indirmemiştir.” Fransız Eclair gazetesi.

Andlaşma imzalandıktan sonra Atatürk, İsmet Paşa‘ya şöyle bir telgraf çekmiştir:

• “Lozan’da Heyet-i Murahhas Reisi (Temsilciler Kurulu Başkanı) Hariciye Vekili (Dışişleri Bakanı)
  İsmet Paşa hazretlerine,
• Millet ve hükümetin zat-ı alilerine (yüce kişiliğinize) tevcih etmiş olduğu (verdiği) yeni vazifeyi muvaffakiyetle itmam buyurdunuz (başarı ile tamamladınz). Memlekete bir silsile (dizi) faydalı hizmetlerden ibaret olan ömrünüzü bu defa da tarihi bir muvaffakiyetle teçviz ettiniz” (başarı ile taçlandırdınız).”^[2]

Sonuç                       :

-Lozan büyük bir siyasal-diplomatik utkudur (zaferdir).
-Kurtuluş savaşındaki askeri utkumuzun sonucudur.
-Cumhuriyetimizin TAPU’sudur. (AS : ve TABU’sudur – dokunulmazıdır)
-Yıldönümlerinde coşku ile kutlanmalı ve yapanlar saygı ve şükran ile anılmalıdır.

(A. Saltık: Bizim aile büyüklerimizden hukukçu Prof. Veli SALTIK, Lozan görüşmelerinde ilk dönem, İsmet Paşa’nın hukuk danışmanlarındandır..)

[1] Bilal Şimşir. Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2012, s.67.
[2] Şevket Süreyya Aydemir. Tek Adam III. Cilt, Remzi Kitabevi, İstanbul,1965, s.129