Prof. Dr. Halil Çivi
İnönü Üniv. İİBF Eski Dekanı
18 Mart 1915… Çanakkale Deniz Zaferinin 107. yıldönümü. Kanımca Kurtuluş Savaşımızın umut ışıkları Çanakkale Zaferi ile parlamaya başlamıştı. Eğer Çanakkale Savaşındaki üstün başarıları olmasa M.K. Atatatürk olmazdı. M.K. Atatürk olmasa da Kurtuluş Savaşı kazanılamayabilirdi.
Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) başlamıştı. Osmanlı orduları Kafkaslarda ve Süveyş Kanalı Savaşında ağır yitikler vermişti. Emperyalist İngiltere ve Fransa Osmanlı Başkenti Istanbul’u ele geçirmek için Çanakkale Boğazına saldırmaya karar vermişlerdi.
Ortak düşman donanması Çanakkale Bağazını kuşatmıştı. İstanbul’un olası işgaline karşı, Osmanlı Başkentinin Eskişehir’e taşınmasına karar verilmişti. Hatta Eskişhir’de devrin padişahına ev bile tutulmuştu. Saraydaki tüm değerli eşyalar ve önemli belgeler de Konya’ya gönderilmişti(1). Çanakkale zaferinden sonra başkenti Eskişhir’e taşımaktan vazgeçildi.
Deniz savaşının yitirilmesi ve kara savaşlarının başlamasından önce, İngiliz generali Hamilton askerlerine şu buyruğu vermişti :
“Önümüzde… eşi görülmemiş bir serüven bulunmaktadır… Gelibolu Yarımadasına bir kez ayak bastıktan sonra, sonuna dek savaşmak zorundasınız. Bütün dünya bizim ilerlememizi gözetliyor.”
Aynı savaşta M.K. Atatürk ise askerlerine şu buyruğu vermişti.
- “Size saldırıya geçmenizi emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum!
Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler gelebilir…”
Bir yanda serüven ve savaş gösterisi yapmak isteyen bir emperyalist komutan var. Öbür yanda ise başta kendisi ve askerlerinin ölmesi pahasına ülkesini ve halkını kurtarmaya çalışan büyük bir yurtsever…
Önce 16 düşman savaş gemisinden 10 tanesi olağanüstü özveri, taktik ve çabalarla batırıldı ve deniz savaşı kazanıldı (18 Mart 1915). Ardından da M. Kemal’in dahice strateji ve taktikleri ile kara savaşları kazanıldı (sonlanmas 19 Aralık 1915).
Çanakkale deniz ve kara savaşlarında
İngilizlerin kayıplar, 115.000 bini ölü olmak 205.000, Fransızların yitikleri ise 47.000 kişi olarak hesaplanmıştı. Düşman askerlerinin can yitiği 252.000 kişiye ulaşmıştı. Osmanlı Ordusu da yine 66.000 askeri şehit olmak üzere 250.000 insan yitiğine uğramıştı. Her iki yandan toplam 500.000’den çok inansan evladı yok olmuştu…
Sonuç olarak: Emperyalist ve işgalcı serüvenciler hem deniz hem de kara savaşlarını yitirmişlerdi. Sınırsız yurt ve ulus sevgisine sahip olan yurtseverler ise utkuya ulaşmışlardı.
19 Mayıs 1919 başlayan, Kurtuluş Savaşımızın büyük örgütleyicis M. K. Atatürk’ün efsanevi karizması, öngörüsü yüksek keskin dehası ve sarsılmaz yurtseverliği Çanakkale Savaşında ortaya çıkmıştı. Bu savaşla Türk halkının O’na olan güveni artmıştı…
Peki Kurtuluş Savaşı kazanılıp Cumhuriyet kurulduktan sonra M.K. Atatürk Çanakkale’de göğüş göğüse savaştığı bu düşman askerleri için ne dedi. (2)
- “Bu ülkenin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükûn içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçikle yan yana ve koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Göz yaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat uyuyacaklardır. Onlar bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”
Siz tarihte hiç savaştığı can düşmanı olan düşman askerlerini şefkatle bağrına basan ve o askerlerin analarını içtenlikle teselli eden, hatta onlara anıt mezar yaptıran bir komutan gördünüz duydununuz mu? Şimdi gel de Atatürk’ü sevme, bu olanaklı mı?
3. Cumhurbaşkanımız rahmetli Sayın Celal Bayar, “Atatürk’ü sevmek ibadettir” demişti. Ne denli doğru söylemiş! Ruhu şad olsun.
Bu düşünce ve duygularla, Çanakkale Utkusunun önemini bir daha belirtiyor, başta M. K. Atatürk ve tüm silah ve dava arkadaşlarını saygı, minnet ve şükranla anıyor; hepsine Ulu Tanrı’dan bağış ve sonsuz rahmet diliyorum.
(1)- Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, 1. Kitap, ss. 47-49. Bilgi Yayınevi, İstanbul 1991.
(2)- Cihan Dura, Ataname. s. 399. Doğu Kitabevi, İstanbul 2019.
Prof. Dr. Üstün Dökmen
