Prof. Dr. Türkkaya ATAÖV
ABD Başkanı Biden’ın uzun Osmanlı-Ermeni ilişkisinde 1915’in 24 nisanını “soykırım” diye nitelemesi tarih yönteminin yansız bir değerlendirmesi değil, bir iç siyaset zorlaması, bize karşı da bir baskıdır. Yoksa, yalnız kendi anadilinde okuma becerisi olan Biden S.J. Shaw, J. McCarthy, H. W. Lowry, C.F. Dixon-Johnson, F. Valyi, R. de Nogales, K.S. Papazian, P. Price, M.A. Shaikh, E. Tashji, S.A. Weems, E. Feigl ve benzerlerinin güvenilir kitaplarının kapaklarını bile herhalde görmemiştir.
1915 olaylarının nedeni Van’da başlayan Ermeni terörünü ve onların tek yanlı kan dökümünü, ayrıca baskın, işgal, kitlesel kıyım ve askerlerimizle kadınlara saldırılarını çevre il, kent ve köylere yansıtmalarıdır. Uzun dostça ilişkilerin yerini genişlemeci Çarlık Rusyası’nın, Katolik Fransız ve Protestan Anglo-Sakson, ayrıca Amerikan din yayıcılarının Ermenileri yüreklendirmeleri, giderek silahlandırmaları aldı. Örneğin, Van’da Rus Konsolosu Binbaşı Kamsaragan Ermeni yurttaşlarımıza askerlik eğitimi veriyordu. İstanbul’daki ABD Büyükelçisi Morgenthau’un iki çevirmeni-danışmanı Ermeniydi. Tek yanlı bilgileri bu ikisinden alıyordu.
ENVER PAŞA’NIN ÖNERİSİ
Oysa, 1915’te Van’a görevle giden E.H. Niles ve A.D. Sutherland adlı iki Amerikalı, o ildeki Türk-Müslüman Mahallelerinin bütünüyle yanıp yıkıldıklarını, erkeklerin öldürüldüğünü, geri kalan ailelerin de kaçmaya çalıştıklarını saptamışlar, Ermeni mahallesindeyse hiçbir müdahale olmadığını görmüşlerdi. Ermeniler Van’ı Osmanlı’dan ayırdıklarını açıkladılar, başlarına da tüm kapıları Rus askerlerine açan A. Manukyan geçti. Bu gerçeği anlatan ortak yazanakları Ermeniler ABD Kongre kitaplığından yok ettiler. Aynı gerçeği Osmanlı asker-sivil görevlileri de İstanbul’a bildirince Enver Paşa önce Ermenilerin değil, Türklerin yer değiştirmelerini düşündü. Kararı verecek olan içişlerinden sorumlu Talat Paşa, Ermenileri Halep ve Şam gibi güneyde cepheden uzak yerlere yollamayı önerdi. Parası olan tren gibi bir araçla da gidebilirdi. Yolda kafilelerin birkaçına saldıran birtakım siviller oldu. Büyük çoğunluk yeni yerlerine salimen vardı. Zaten, birkaç yüz bin Ermeni de yerlerinde bırakılmış ya da Batı Anadolu’ya götürülmüşlerdi. Saldırı haberi İstanbul’a geldiğinde, yakalanan sanıklara ağır cezalar verildi. Bunlar 1915’teki Osmanlı yargılamalarıdır. Ceza görenler Müslümanlar oldu. Suçlu Ermenileri Ruslar, Fransızlar ve İngilizler koruyorlardı.
ÇARPICI İTİRAF
Batı Hıristiyan dünyası Ermenileri, Hz. İsa’nın tek ya da çift kişiliği üstüne farklı yorum nedeniyle bir tür aforoz etmişti. Ermeni Kilisesini 1461 gibi erken bir tarihte tanıyıp ona devlette resmi yer veren Osmanlı Türkleridir. Tartışılan 1915 yılıysa da 1913’te Osmanlı Dışişleri Bakanının Gabriel Noradunkyan adlı Ermeni olduğu bilinmelidir. Yahudi kökenli ABD büyükelçisinin 1915 olaylarına eğildiği söylenen kitabı Ermenilerle birlikte yazılan, Amerikan Devlet Bakanı Robert Lansing’in sayfa sayfa okuyup dilediği gibi değiştirdiği ve Burton J. Hendrick gibi ünlü yazarın para karşılığında baştan yazdığı bir metindir. “Görgü tanığı” dedikleri elçi (Filistin’e gitmesi dışında) İstanbul’dan dışarıya adımını atmamıştı; meslekten emlakçıydı; Ermeni sorununu da bilmezdi. Elçinin Amerika’daki ailesine mektuplarını bile patronun danışmanı Ermeni M. Şinopyan yazıyordu. Öteki danışmanı Arşak K. Şmavonyan’ı Washington’a dönerken yanına alıp götürdü. Bu iki Ermeniyle Paris’teki baştemsilci Bogos Nubar Anadolu’nun neredeyse çoğunu kapsayan bir “Büyük Ermenistan” haritası çizdiklerinde Fransız bakanın tepkisi, “Ama buralarda hiçbir yerde çoğunluğunuz yok ki!” olmuştu…
