EROĞAN’IN UÇAKLARI
Soner YALÇIN
Tarih: 22 Eylül 2017.
Yer: New York.
ABD Başkanı D. Trump, Erdoğan ile baş başa görüştü.
11 milyar dolarlık uçak alımı anlaşması yapıldı. Türkiye,
Amerikan Boeing firmasından 40 adet uçak aldı.
Keza…
Tarih: 5 Ocak 2018. Yer: Paris.
Fransa Cumhurbaşkanı E. Macron, Erdoğan ile baş başa görüştü.
7.5 milyar dolarlık uçak alımı anlaşması yapıldı. Türkiye, Fransa merkezli Airbus firmasından 25 adet uçak aldı.
Peki… Biz niye kendi uçağımızı üretemiyoruz? Yazayım:
Amerikalı Wright Kardeşler 17 Aralık 1903‘te motorlu uçakla havada 12 saniye kalıp
37 metre gitmeyi başardı.
Temmuz 1908 Devrimi‘nden sonra İttihatçılar, uçuş öğrenmeleri için Yüzbaşı Fesa ve
Teğmen Kenan‘ı (ve hemen ardından yedi subayı daha) Fransa’ya gönderdi.
Tarihte ilk kez savaş uçağı İtalyanlar tarafından Osmanlı’ya karşı Trablusgarp Savaşı’nda kullanıldı. Tarih: 15 Mart 1912.
Osmanlı, Fransa’dan iki adet uçak aldı. I. Dünya Savaşı’na girdiğinde envanterinde ithal ürünü 100 uçağı vardı. Savaşta çoğu kullanılamaz hale geldi. “İşgalciler el koymasın” diye 17 tanesi Anadolu’ya kaçırıldı. Keza. Kurtuluş Savaşı’nda Erzurumlu Nafiz (Kotan) Bey’in İtalyanlardan gizlice aldığı dört ve Yunan Ordusu’nda ele geçirilen iki uçağımız vardı!
Gelelim Cumhuriyet dönemine…
ATATÜRK’ÜN İRAN’A HEDİYESİ
Tarih: 15 Mayıs 1925.
Mustafa Kemal, Türk Tayyare Cemiyeti‘nin açılış töreninde şöyle dedi:
- “İstikbal göklerdedir. Göklerini koruyamayan milletler yarınlarından asla emin olamazlar.
Ey Türk Genci! Kısa zamanda gökte seni bekleyen yerini alacaksın…”
O tarihlerde…
Atatürk’ün baş konularından biri uçak üretimiydi:
– “Dünya savaşı biter bitmez, bu kara günlerde kullanılan tüm silahlar birdenbire demode oluverdi. Almanlar, Fransızlar, İngilizler, Amerikalılar ellerindeki
bu silahları uzun vadeler tanıyarak geri kalmış ülkelere satmaya çalışıyor. Neden?
Çünkü onlar daha modernlerini daha etkili olanlarını yapacak fabrikalar kurmakla meşguller…”
– “Eski teknolojileri bize kolaylıklar tanıyarak getiren yabancı devletlerin kurnazlıklarını anlamamak için insanın ya kör ya da aptal olması gerekir…”
– “Biz yeni genç bir Türkiye kuruyoruz. Yabancı ülkelere bağımlı olmaktan kurtulmalıyız…”
Bu amaçla…
1925 yılında… Almanya’ya on sekiz teknisyen ve Fransa’ya uçak mühendisliği öğrenimi için beş öğrenci gönderildi.
15 Ağustos 1925… Türkiye’de ilk uçak fabrikasının kurucusu Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) faaliyete geçti. Kayseri’de kurulan fabrika dünyanın en büyüğüydü! 120’si Alman 170 işçi çalışıyordu.
1932’de adı “Kayseri Tayyare Fabrikası” oldu. O yıl, 41 uçak imal edildi.
Bunlardan birini Atatürk İran‘a hediye etti…
46 adet Gotha, 24 adet PZL-24A ve 24C, 24 adet Miles-Magister olmak üzere 1926-1941 yılları arasında yedi ayrı tipte 212 uçak üretildi.
Uçakların onarımı için 6 Ekim 1926’da Eskişehir’e de Tayyare Fabrikası kuruldu.
Atatürk aramızdan ayrılırken Etimesgut Uçak Fabrikası faaliyete başladı.
Atatürk huzurluydu; artık yerli uçağı ve yerli motoru yapıyorduk.
Sadece devlet değil…
BAĞIMSIZLIKTAN ÖDÜN
24 Haziran 1923… Vecihi Hürkuş (1896-1969) ve arkadaşları Halkapınar Tayyare Atölyesi’nde “Vecihi K-VI” adlı uçağın imalatına başladı.
28 Ocak 1925… Vecihi Hürkuş kendi yaptığı ilk Türk tipi uçağıylat est uçuşunu gerçekleştirdi. Beş yıl sonra ilk uçak fabrikasını kurdu. Bundan iki yıl sonra Türkiye’nin ilk sivil tayyare mektebini açtı.
10 Şubat 1937… Fransa’da eğitim görmüş uçak mühendisi Selahattin Alan, işadamı
Nuri Demirağ ile anlaşarak Beşiktaş’ta uçak fabrikası kurdu. Ardından Gök Okulu açtılar.
Nu.D 36 eğitim ve Nu.D 38 yolcu uçağı tasarladılar, yaptılar. Ankara, İstanbul, Atina arasında yolcu taşımaya başladılar. Fakat… Dünya Savaşı’ndan sonra olanlar oldu:
ABD Dışişleri Bakanlığı petrol danışmanı M.W. Thornburg “Türkiye Nasıl Yükselir” raporunda şöyle dedi:
– “Türkiye’nin ağır sanayi kurmasına gerek yoktur…”
– “Türkiye’de uçak, makine, motor projeleri -imalatları iptal olunmalıdır…”
Böylece… Devlet fabrikalarının kimi 1952’de MKE’ye devredildi; kimi 1954’te traktör montaj fabrikasına dönüştürüldü.
Özel sektör de yok edildi. Yurt dışına uçak satması bile yasaklandı!
Türk Hava Kurumu siparişlerine son verdi. Arazileri istimlak edildi!
1947-1955 yılları arasında ABD’den 1905 uçak satın alındı! Bunun 850 adedi
ABD’nin II. Dünya Savaşı’nda kullandığı F-84 idi!
Diğer yanda…
Uçak motorlarının hammaddesi krom üretimimiz 1949’da 50 bin tondu.
ABD’nin ihtiyacı için üretim 1952’de 180 bin tona çıktı!
Son söze gerek yok!
Atatürk’ün yukarıda söylediklerini bir kez daha okuyunuz.
Sevgi ve saygı ile. 09 Ocak 2018, Ankara
Dr. Ahmet SALTIK
Ankara Üniv. Tıp Fak. – Mülkiyeliler Birliği Üyesi
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com