Acı haber akşam saatlerinde geldi. Bartın’ın Amasra ilçesindeki kömür madeninde patlama olmuştu. Çok sayıda maden işçisi toprağın altında kalmıştı.
Kurtulan var mıydı, kaç kişi can vermişti, ilk anlarda elbette bilinemiyordu. Ancak saatler ilerledikçe facianın korkunçluğu ortaya çıkmaya başladı. Bu yazıyı gazeteye gönderdiğim sırada ölen madenci sayısı 41 olmuştu. Dilerim sayı daha da yükselmesin.
Maden faciası ile birlikte iktidarda ve saray medyasında bir panik başladı. Facianın üstü örtülmeliydi. Olan olmuştu, gözler başta Türkiye Taşkömürü Kurumu olmak üzere iktidarın bu faciada hiçbir hatasının olmadığı anlatılmalıydı. Facianın olduğu yere hemen başta Enerji ve İçişleri bakanları olmak üzere iktidar yetkilileri koştu. Şunu söylemeyim ki, elbette böyle bir olayda ilgili bakanlar ve diğer yetkililer öncelikle facia yerine koşacaklardır. Bunda gariplik yoktur, olması gereken budur ve bu gerek yerine getirilmiştir. Bu nedenle bakanlara söyleyecek sözüm yoktur. Ancak gereğinin yerine getirilmesi önceliğin faciaya neden olan etmenlerin üzerini kapamaya çalışmak olamaz. Enerji Bakanı hemen açıklama yaptı. Patlamanın nedenini açıkladı. Saray medyası bunu hemen büyük başlıklarla duyurdu.
Bartın’daki patlamada 41 madencinin ölümü tüm ülkeyi derinden sarstı.
“Grizu patlaması”
Vay canına, faciaya grizu patlaması neden olmuş. İyi de bunu açıklamak için uzman olmaya gerek yok ki, zaten ilk andan itibaren biliniyor bu gerçek. Ama bilinmeyen şu: Grizu patlaması neden oldu? Bir ihmal var mı? İşte saray medyasında ve devletin ilgililerinden bunu öğrenebilirsen öğren, ama öğrenemiyoruz. Oya Enerji bakanı yakın bir tarihte bu madeni ziyaret etmiş ve “alınan önlemlerle burada kaza ihtimali neredeyse sıfıra indi” demişti.
Peki bu ne? Bunu da “Allah’ın takdiri” diye mi geçiştirecekler? Grizu patlamasının nedeni sanki sıradan bir olaymış gibi üzerinde bile durulmadı, ama “Cumhurbaşkanının talimatıyla” bakanların hemen olay yerine koştuğu, “devletin bütün gücüyle” seferber olduğu “AFAD’ın fedakarca çalıştığı” anlatılmaya başlandı. Hepsi doğru olabilir. Olmalıdır da.
Arkadaşlarını kurtarma çalışmasına katılan madenciler…
Ancak bir devlet, medeni bir devlet bu üstün başarı ve fedakarlığı kazadan sonra değil önce gösterebilmelidir.
- Dünyada artık “grizu patlaması” diye bir şey yok.
- Türkiye’de ve bir de Çin’de hala bu facialar yaşanırken hiçbir medeni ülkede artık ne grizu patlaması ne de maden kazaları oluyor.
Bu iktidar döneminde dehşet verici maden kazaları yaşadık. 301 insanımızı yitirdiğimiz Soma’nın acısını hala yüreğimizde. Ne yazık ki iktidar denetim ve önlem almakta ne kadar başarısız oluyorsa yaşanan her faciadan bile bir şov yapma fırsatını yaratmada çok başarılı.
SORDUM ÖĞRENDİM
Tarihin en büyük maden kazaları… Tarihlerine bakın lütfen
Amasra’da yüreğimizi dağlayan maden kazasını ve nedenini öğrenince ister istemez dünyada ve Türkiye’de yaşanan büyük maden kazalarına bakmak istedim. Bugüne kadar kayda geçmiş en büyük maden kazası 1942 yılında Çin’de yaşanmış. Bu kazada tam 1549 kişi ölmüş. Şimdi yıllara göre en büyük maden kazalarına bir göz atalım :
■ 12 Aralık 1866’da İngiltere’de, Güney Yorkshire’daki Oaks Kömür Ocağı’nda iki ayrı grizu patlamasında 361 kişi hayatını kaybetti.
■ Fransa’da 10 Mart 1906’da meydana gelen kazada, bin 99 kişi hayatını kaybetmiş.
■ 14 Ekim 1913 tarihinde İngiltere’nin Galler bölgesindeki grizu patlamasında yaşamını kaybedenlerin sayısı 439 olmuş.
■ 5 Aralık 1914’te Japonya’nın Kyuşu adasında Mitsubişi Hojyo Kömür Madeni’ndeki grizu faciasında 687 madenci ölmüş.
■ 9 Mayıs 1960’da Çin’de metan gazı patlamasının yol açtığı kazada, 684 kişi hayatını kaybetmiş.
■ 1963’te Japonya’da yaşanan grizu faciasında 458 madencinin yaşamını yitirirken 833 madenci de yaralanmış.
■ 6 Haziran 1972’de şimdi adı Zimbabve olan Rodezya’da art arda yaşanan grizu patlamaları sonucu 436 işçi can verdi. Madeni su ve çamur basması nedeniyle 438 madencinin cesedi bile bulunamadı.
■ Hindistan’da 28 Mayıs 1965’te yaşanan grizu patlaması ve ardından çıkan yangın sonucunda 375 madenci hayatını kaybetmiş.
■ Yine Hindistan’da, 27 Aralık 1975’de’deki grizu patlamasında 372 madenci öldü.
Başlıkta özellikle tarihlere bakmanızı rica ettim. Görüldüğü gibi dünyada büyü kayıplara yol açan grizu patlamaları en son 1975’te meydana gelmiş. Örneğin İngiltere taaa 1866’dan sonra bir kez de 1917de bir facia yaşamış ardından İngiltere’de ciddi kayıplara yol açan kömür madeni kazası olmamış. Oysa Türkiye’de daha çok yeni yaşadık büyük bir faciayı. 13 Mayıs 2014’te ağır ihmaller sonucu Soma’da yaşanan büyük kazada 301 işçimizi kaybettik.
- Dünyada büyük kazalar neredeyse 40 yıl önce sona ererken biz ne yazık hala grizu patlamaları nedeniyle nice insanımızı yitiriyoruz.
MERAK ETTİĞİM ŞEYLER
İlk iş sosyal medyaya saldırmak
Amasra’daki grizu faciasını olabildiğince perdelemek amacıyla polisin sanal devriyesi de göre aldı. “Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı” yönetimindeki birimler Amasra’daki maden ocağında meydana gelen patlamaya ilişkin sosyal medya platformlarında vatandaşlarımızı kin, nefret ve düşmanlığa alenen tahrik etmek ve provokatif içerikli paylaşımlarda bulunmak iddiasıyla 12 hesap hakkında soruşturma başlatmış. Kimdir bunlar? Ne yazmışlar? Halkı nasıl kin ve nefret ve düşmanlığa tahrik etmişler bilemiyoruz tabii. Muhtemelen hepsi “no name” yani isimsiz-yumurta kafa kişilere aittir. Aklı başında hiç kimse böyle bir olay üzerine halkı tahrik etmeye kalkmaz. Ancak şunu da biliyoruz ki Emniyet artık bu tür olaylarda ihmal olduğunu söyleyenleri bile halkı tahrik etmek, nefret suçu işlemekle suçluyor.
DİKKATİMİ ÇEKEN ŞEYLER
Son 20 yılın kayda geçen büyük maden kazaları
Medeni ülkelerde artık neredeyse hiç maden kazası olmuyor. Olsa bile önceden alınmış ciddi önlemler sayesinde can kaybı hiç yaşanmıyor. Son 20 yılın maden kazalarında Soma birinci sırada. Maden kazaları Türkiye’den sonra en çok Çin’de oluyor. Bu da gerek önlem alınması gerekse işçi haklarına saygı açısından bu iki ülkenin ne kadar geride kaldığını gösteriyor. Şimdi bakalım son 20 yılda hangi ülkelerde can kaybına neden olan maden kazaları meydana gelmiş;
2005 Çin: Sunjiwan maden faciası, 209 ölü
2006 Polonya: Halemba Kömür Madeni faciası, 23 ölü
2006 Çin: Nanshan Kömür Ocağı faciası, 24 ölü
2007 Rusya: Ulyanovskaya maden faciası, 108 ölü
2009 Çin: Heilongjiand maden patlaması, 104 ölü
2012 Çin: Xiaojiawan Kömür Madeni faciası, en az 45 ölü
2017 İran: Zemestan Yurt kömür madeni faciası, 35 ölü
2010 Türkiye: Karadon maden kazası, 30 ölü
2010 Amerika: Upper Big Branch madeni faciası, 29 ölü
2010 Şili: Copiapo maden kazası, 33 işçi 70 gün sonra kurtarıldı
2009 Türkiye: Bursa grizu patlaması, 19 ölü
2014 Türkiye: Soma faciası, 301 ölü
2014 Türkiye: Ermenek maden faciası, 18 ölü
