Geçen hafta sonu vizyona giren, yönetmenliğini Raoul Peck‘in yaptığı Genç Karl Marx filmi, Marks ve Engels’in devrimci olma sürecini anlatıyor. Film bir solukta geçiyor. Tıpkı Marks ve Engels’in hayatı gibi. Bu yazıyı kaleme almamızın temel nedeni bir film değerlendirmesi yapmak değil, dünyayı değiştiren düşünceleri insanlığa armağan eden iki devrimcinin eylemci yönüne dikkat çekmektir.

Genç Karl Marx‘ta bizi sarsan mesele Marks ve Engels’in geleneksel olarak sunulduğu gibi
–ki buna sosyalist çevreler de dahil– salt oturup kitap ve makale yazan adamlar olmadığını, eylem adamları olduklarını sergilemesidir. Film 1843-48 arasını anlatıyor. Bu süreç aynı zamanda Marks ve Engels’in ideolojik/politik kimliklerinin belirginleşme ve netleşme sürecidir. Marks ve Engels’in devrimci tezlerinin bam teli olan işçi sınıfının dünyayı değiştirecek olan devrimci özne olduğunun keşfedilmesi bu tarihsel aralığa denk gelir.

Marks ve Engels yine bu dönemde polis gözaltısıyla, işçi toplantılarıyla, grevlerle ve işçi direnişleriyle tanıştı.

Marks’ın Genç Hegelci kabuğundan sıyrılması, metaryalizmi tarihsel bir çerçeveye oturtma çabası, Anarşist Proudhon’la felsefi düzlemde yürüttüğü mücadele; Engels’in İngiltere’deki işçi sınıfını incelemeleri devrimci bir savaşıma hazırlık içindi. Marks ve Engels devrimci pratik içinde, emekçilerden öğrenerek bir teori inşa ettiler.

Zaten filmin en çarpıcı iki sahnesi; Marks’ın Engels’e, “Bugüne kadar bütün filozoflar dünyayı yorumladı. Ama mesele dünyayı yorumlamak değil, dünyayı değiştirmektir (Marks ve Engels’in Alman İdeolojisi ve Feuerbach Üzerine Tezler isimli ortak eserinden meşhur 11. tez).” dediği sahne ile Engels’in Komünist Enternasyonel’in öncülü olan Komünistler Birliği’ni kurdukları toplantıda, “İşçi sınıfı kendisini özgürleştirirken aynı zamanda bütün toplumu özgürleşirecektir. Felfefe ise o zaman gerçekleşecektir (Marks’ın Proudhon’un Sefaletin Felsefesi kitabına karşı yazdığı Felsefenin Sefaleti isimli eserden).” demesiydi.

Marks ve Engels’in ortak ya da yalnız yazdıkları bütün eserler, işçi sınıfının devrimci davasının gelişmesi için oluşturuldu. Bütün teorik/bilimsel çalışma devrimci davanın ihtiyaçlarına göre biçimlendirildi. Bu yüzden henüz ortada somut bir parti yokken (Komünistler Birliği bir parti sayılmazdı), Marks ve Engels Komünist Partisi Manifestosu’nu yazdı. Komünist Partisi Manifestosu o günün işçi sınıfının devrimci davasının eylem kılavuzu mahiyetindeydi.
Çünkü devrimci teori ve program devrimci pratik içindi.

Filmin ülkemizin yalnız 6 kentinde oynaması ve 18 sinemada gösterime girmesi oldukça utanç verici bir durumdur. Ancak biz inanıyoruz ki, Türkiye’nin aydınlanma birikimi bu gibi eserlere gerektiği değeri verecek kadar güçlüdür.
***
Jenny Marks’ın Karl’ın eşi olmasının ötesinde devrimci bir fedai olduğunu izlemek, sandalye üzerine çıkıp nutuk atan ve polisten ustalıkla kaçan Marks ve Engels’i “canlı” görmek çok heyecanlı ve keyifliydi.

Eğer filmi izlerseniz; artık Kutsal Aile‘yi elinize aldığınızda yüzünüzde anlamlı bir tebessüm belirecek. Alman İdeolojisi ve Feuerbach Üzerine Tezler ile Komünist Parti Manifestosu‘nu
art arda okumak- zaten böyle okunmalı- isteyeceksiniz. Marks’ın polemikçi mizacını en iyi yansıtan eserlerinden olan Felsefenin Sefaleti‘nin kıymetini daha iyi anlayacaksınız.
***
19. yüzyılın ortalarında Avrupa’da dolaşan “hayalet” artık bütün dünyada, özellikle bizim coğrafyamızda, Asya’da daha canlı ve olgun bir halde dolaşıyor. O “hayaletin” bütün dünyayı saracağı, ete kemiğe bürüneceği zamanların özlemi ve bilinciyle…
================================
Dostlar,

Sözü edilen filmi 21.5.17 günü Büyülü Fener / Kızılay’da izledik (14:00…. matinesi).
1 elin parmaklarınca izleyici olabileceği kaygısı bizi sarmıştı..
Ana öyle olmadı.. Kestirimle (tahminen) 100’ü aşkın koltuğun yarısından çoğu doluydu!
Yaşasın, Ankara’da umut var! Yaklaşık 2 saat sürdü film ve ara verilmedi.
Özellikle İngiltere’deki dokuma tezgahları ortamları son derece gerçekçi ve başarılıydı.
Genç ve yoksul K. Marx ile yine genç ama varsıl (zengin), fabrika sahibinin oğlu F. Engels’in
biraradalığı ne mutlu rastlantı oldu. İlki, ikinciden maddi, moral, hatta düşünsel destek aldı. Marx’ın akıllı karısının değer biçilmez desteği, özverisi, dahası yönlendirmesi ne çok anlamlıydı. Sıradışı Jenny böylesine sorumlu davranmasa idi dünya Karl Marx’ı ve görkemli yapıtlarını tanıyamayabilirdi!

Sanayi Devrimi sonrası (İngiltere, 1760’ı izleyen yüzyıl) insanlık tarihinin en dramatik ve sancılı dönemlerindendir. Ortaçağ’ın sefil skolastik karanlığı ile boy ölçüşebilecek kertede neredeyse! Bu ağır – katlanılması olağanüstü zor yabanıl (vahşi) sömürü koşulları, o dönemin Manchester’daki devasa dokuma tezgahlarının sahibi sermayedar patronun genç ve asi oğlu Engels’i bile isyan ettirmişti..
Film yer yer Almanya, İngiltere ve Fransa mekanlarında çekilmiş ve 3 dilli, alt yazılı idi.

1848, insanlık tarihinin dönüm noktalarındandır ve Komünist Manifesto‘nun yayımlanma tarihidir. Kuşku yok, Marx da, Engels de ve görkemli ürünleri Komünist Manifesto da
ayrı ayrı ve başlı başına Diyalektiğin kaçınılmaz ürünleri ve kanıtlarıdır.

Manifesto’nun temel felsefesi ve istemi günümüzde de geçerlidir ve insanın insanı her tür sömürüsüne son verilene dek insanlığın gündeminde, canlı, haklı, meşru kalmaya ve de milyarlarca insanı doğallıkla heyecanlandırıcı, uğruna savaşılası… olmaya devam edecektir. Günümüzde bu vahşet, “Küreselleşme” = Yeni Emperyalizm… adı altında post-modern (!)
yüz kızartıcı ve o ölçüde de ağır(laştırılmış) sömürü yöntemleriyle sürdürülüyor ne yazık ki!

İlkel kapitalizm “maksimum kâr”dan hiç olmazsa “makul kâr” a terfi edemedi!?

Batı cephesinde hem yeni bir şey yok, hem de çooook şey var Marx – Engels’in olağanüstü katkılarıyla.. Köprülerin altından çoook sular aktı 169 yılda..

• Ve umarız – öngörürüz ki;
  çağımızın proleteryası mavi yakalı sanayi emekçileri değil,
  yüksek ve iyi eğitimli, donanımlı – bilezikli, birkaç yabancı dil bilen
  ve geçerli meslek sahibi, çağcıl kitlesel iletişim araçları ustası;
  ama yine de utanmaz – akılsız – köhnemiş – yaşlanmış.. vahşi kapitalizm tarafından
  hala gelecek umutlarını yok edercesine ölçüsüz sömürüyü dayatmaya kalkışan,
  500 yaşını geçmiş, dişleri dökülmüş… tükenmiş kapitalizmi = sermaye diktasını..
  bu beyaz yakalı gençler tarihin çöplüğüne atacaklardır..
  Hem de 21. yy. bitmeden, şafak yakındır!

• Yok edin insanın insana kulluğunu, bu hasret bizim.. (Nazım H. Ran)

Düşmezse Düşmesin Yakamızdan Ölüm,
Bizim de Üstümüze Güneş Doğacak Gülüm,
Gülüşüne Bir Kurşun Sıksa da Ölüm,
Unutma ki Umuda Kurşun İşlemez Gülüm…

Filmin izlenmesini şiddetle salık veririz.. İzleyiniz, öneriniz..
Gençleri götürüp ardından onlarla gelecekleri hakkında sohbet ediniz..
İnanın çok güzel olacak.

Sevgi ve saygı ile. 22 Mayıs 2017, Ankara

Dr. Ahmet SALTIK
Ankara Üniv. Tıp Fak. – Mülkiyeliler Birliği Üyesi
www.ahmetsaltik.net   profsaltik@gmail.com