Sağlık sistemindeki ilaç sorununa
12 maddelik çözüm
(AS: Bizim katkımız yazının altındadır..)
Türkiye ilaçta dışa bağımlı. Ülkemizde üretilen ilaçlarda ise ham maddenin %80’i yurt dışından sağlanıyor. Üretim ekonomisinin inşasında yerli ilaç üretimi halk sağlığının korunması ve dış tehdide karşı koyulabilmesi açısından kritik öneme sahip. İşte Vatan Partisi’nin çözümleri… Genel Başkan Yardımcısı ve Meslek Örgütleri Bürosu Başkanı Eczacı Meltem Ayvalı, ekonomik krizin ilaç sektörüne ve eczacılığa etkileri konusunda partisinin çözüm önerilerini kamuoyuyla paylaştı.
“Vatan savaşının ihtiyaçlarını karşılamak ve halk sağlığını güvenceye almak için milli ilaç sanayi ve milli ilaç politikası şarttır” diyen Ayvalı’nın 12 maddede özetlediği Vatan Partisi’nin çözümleri şöyle:
“Ekonomik krizin eczacılığa ve ilaç sektörüne etkileri, halk sağlığı açısından yarattığı riskler ve bunların önlenmesi konusunda görüşlerimizi açıklamak üzere basın toplantısında sizlerle bir araya geldik. Fakat öncelikle, içinden geçtiğimiz sürecin daha iyi anlaşılması ve ihtiyaçların tespit edilebilmesi için genel siyasi tabloya göz atmakta fayda görüyoruz.
Amerikan emperyalizminin ve İsrail’in ülkemizi bölme planlarına karşı vatan savaşı veriyoruz. 2014 yılında Vatan Partisi önderliğinde ve Türk milletinin büyük direnişi sonucu Silivri Duvarlarının yıkılmasıyla yeni bir döneme girdik. Esaretten kurtulan ordumuz, polisimiz ve köy korucularımız ile birlikte 24 Temmuz 2015’te bölücü terör örgütü PKK’yı hendeklere gömme operasyonunu başlattı. 15 Temmuz 2016’da ordu-millet birlikteliğiyle FETÖ Darbesini bastırdık. Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekatlarıyla koridor planlarını bozguna uğrattık. Ülkemizdeki piyonları PKK ve FETÖ’nün ezilmesiyle ağır yenilgiye uğrayan ABD bölge de etkisini kaybetmektedir. Emperyalizme karşı vatan savunması bölge ülkelerini birbirine yaklaştırmaktadır. Atlantik çökerken Avrasya yükselmektedir. Türkiye, Atlantik sisteminden kopmakta ve Avrasya’daki konumuna yerleşmektedir. Vatan savaşı olanca sıcaklığıyla devam etmektedir. Türkiye ve Batı Asya ülkeleri, bugün Ege, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’de, Suriye ve Irak’ın kuzeyinde ABD tehdidiyle karşı karşıyadır.
Diğer yandan, ülkemiz kriz koşullarındadır.
- 1980’den bu yana hükümetlerin uyguladığı Neoliberal program yüzünden Türkiye ekonomisi iflas noktasına gelmiştir. ABD güdümlü borçlanma ekonomisi çökmüştür.
Çöken sistemin anlayışları ve uygulayıcıları ile hiçbir alanda başarı şansı yoktur. Bu sistemin içinde çırpınanlar Türkiye’nin sorunlarını çözemezler. Türkiye, borç batağında çırpınmaktan vaz geçecek ve üretim ekonomisine geçecektir. Bu durumda, Türkiye’nin önündeki en önemli iki görev Vatan bütünlüğünü sağlamak ve üretim ekonomisini kurmaktır. Dış tehdide karşı koyabilmek için de üretim ekonomisi zorunludur.
İLAÇ ÜRETİMİ STRATEJİK ÖNEME SAHİPTİR
Büyük zorluklar büyük çözümleri de beraberinde getirmektedir. Vatan Partisi köklü ve yapısal çözümleri gündeme taşımaktadır. Partimiz, bu krizden Üretim Devrimiyle çıkılacağını müjdelemektedir. Üretim Devrimi içinde ilaç stratejik öneme sahiptir. İlaç üretmemek; savaş, ambargo vb. koşullarda halk sağlığının tehlikeye atılması demektir. Dış kaynaklı yaptırım tehditleriyle karşı karşıya kaldığımız bu koşullarda kamuoyunun dikkatini sağlık alanına da vermesi gerekmektedir. Milli birliğin güçlendirilmesi ve dış tehditlere karşı direncin sağlanabilmesi için sağlık hizmeti güvenceye alınmalıdır. Hele ki vatan savaş koşullarında, Milli İlaç Sanayi ve Milli İlaç Politikası olmayan ülkeler ciddi zorluklarla karşı karşıya kalır.
SORUNUN KAYNAĞI DIŞA BAĞIMLILIK
Eczacı odalarının, hastane yönetimlerinin ve eczacı meslektaşlarımızın verdiği bilgilere göre bazı ilaçlar piyasada bulunmamaktadır. Peki, ilaç sektöründe sorunun temel nedeni nedir?
2017 yılı verilerine göre Türkiye ilaç pazarı değerde 24,5 milyar TL’ye, kutu ölçeğinde ise 2,2 milyar hacme ulaşmıştır. Referans ilaç pazarı değerde 16,69 milyar TL iken 0,92 milyar kutu satış gerçekleşmiştir. Eşdeğer ilaç pazarı ise değerde 7,85 milyar TL’ye kutu ölçeğinde ise 1,31 milyar hacme ulaşmıştır. İthal ürünler değerde 13,33 milyar TL’ye, kutuda ise 0,43 milyar hacme ulaşmışken yurt içinde üretilen ilaçlar 11,21 milyar TL’ye ve 1,79 milyar kutu satışına ulaşmıştır. Özetle; ilaç pazarımızda ithalat oranı %54,4, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %19’dur. Yurt içinde ilaç üretiminde ise hammaddenin %80’i yurtdışından temin edilmektedir. İlaç ambalajlarında kullanılan kağıtlar bile ithaldir. Yurt içinde üretilen ilaçlar eşdeğer ilaç ağırlıklıdır, fason üretimdir. Bu verilerin ışığında net bir şekilde şunu söylemek mümkündür:
- İlaç üretiminde dışa bağımlıyız!
İlaç sektöründe referans fiyat sistemi uygulanmaktadır ve fiyat değişimi TL/Euro kuruna bağlanmıştır. Döviz kurundaki dalgalanma yani 2018 yılı için İlaç Fiyat Kararnamesinde 2,69 olarak belirlenen Euro kurunun reel Euro kuruyla arasındaki makasın açılması ilaca erişim sorununu beraberinde getirmektedir. Yokluğu yaşanan ilaçların büyük çoğunluğunu ithal ilaçlar oluşturmaktadır. İlaç sektörünün dışa bağımlılıktan kaynaklanan kırılgan yapısı halk sağlığı açısından tehdit oluşturmaktadır. Şu an görece az hissedilen sorunlar zamanla daha şiddetli hale gelebilir.
YERLİ İLAÇ ÜRETİMİ İÇİN ATILIM VE SEFERBERLİK
Tek çözüm dışa bağımlılığı azaltmak ve tam manasıyla yerli ilaç üretimine geçmektir! Yerli ilaç üretimi konusunda önemli ve olumlu bulduğumuz birtakım adımlar atılmaktadır. Ancak devletin ilgili kurumlarının çeşitli raporlarına da yansıyan ve AB’ye tam üyelikten medet uman anlayışlarla köklü ve kalıcı çözümler üretmek mümkün değildir. Üretimi değil ihracatı esas alan görüşler hatalıdır. Halkçı, kamucu sağlık anlayışıyla, devletin etkin müdahalesi ve planlamaları ekseninde yerli ilaç üretiminde atılım yapılmalıdır.
Vatan Savaşının ihtiyaçlarını karşılamak ve halk sağlığını güvenceye almak için
– Milli İlaç Sanayisinin inşa edilmesi ve
– Milli İlaç Politikası geliştirilmesi şarttır.
… bu konudaki görüşlerimizi kamuoyunun bilgisi ve değerlendirmesine sunuyoruz:
1. Sağlıklı yaşamak her yurttaşın temel hakkıdır, devlet yurttaşını sağlıklı yaşatmakla yükümlüdür. İlaç, aşı, serum, kan ürünleri, tıbbi malzeme ve cihazda temel ihtiyaçların sağlanması yerli üretime dayandırılmalıdır. İthalatta kamu disiplini sağlanmalı, yerli üretim teşvik edilmelidir. Tıbbi ithalat ve yabancı yatırım izinleri kamu sağlığının ihtiyaçları ve yerli üretimin geliştirilmesi şartına bağlı olmalıdır.
2. ABD ve AB tekellerine bağımlılık düzeyindeki ilişkilere son verilmelidir, Avrasya ülkeleriyle işbirliğine önem verilerek çok yönlü ve dengeli bir dış ticaret geliştirilmelidir.
3. Yerli üretimin önündeki en önemli sorun hammadde teminidir. Hammaddede dışa bağımlılık üretimin aksaması riskini doğurmaktadır. Ülkemizin eczcacılık ve kimya alanındaki insan birikimi ilaç üretiminin her aşamasında olduğu gibi hammadde üretiminde de ihtiyacı karşılayacak niteliktedir. Türkiyemizin tıbbi bitki zenginliğini değerlendirerek hammadde ihtiyacını önemli ölçüde gidermek mümkündür. Bitkisel ve kimyasal kökenli hammaddeler ülkemizde kolaylıkla üretilebilir.
4. Devlet eliyle ilaç fabrikaları açılmalıdır.
5. Eczacılık eğitimi bu ihtiyaçlar doğrultusunda gözden geçirilmelidir. Eczacılık fakültesi mezunlarının büyük bir kısmı serbest eczacılık yapmayı tercih etmektedir.Eczacılık fakültelerinin ve her yıl buradan mezun olan öğrencilerin sayısını göz önünde bulundurduğumuzda; Türkiye’nin her köşesinde eşit ve adil bir biçimde eczane ihtiyacının karşılandığını varsaysak bile eczacı fazlalığı oluşacağı görülmektedir. İlaç üretimi bilgisine sahip meslek grubu olarak eczacılarımızın endüstride istihdam edilmesinin önü açılmalıdır.
6. Biyoteknolojik ilaç üretmek ve yeni ilaç molekülleri geliştirebilmek için AR-GE yatırımlarına önem verilmeli, özellikle ruhsatlandırma konusunda bürokratik sorunlar aşılmalıdır. Dünya ilaç pazarında önemli bir yer edinen Çin, Hindistan gibi Asya ülkeleri ile AR-GE çalışmaları, teknoloji transferi ve hammadde temininde işbirliği artırılmalıdır.
7. Eczacılık alanında köklü bir kooperatif geleneğine sahibiz. Dağıtım kooperatifleri güçlendirilmeli, üretim kooperatiflerinin kurulmasına destek verilmelidir.
8. Vatandaşın cebinden her geçen gün ilaç harcamaları için daha fazla para çıkmaktadır. Bunun önlenebilmesi için de Sağlık Bakanlığının ve SGK’nın bütçesi artırılmalı ve doğru kullanılmalıdır.
9. Sağlık sistemimizin devrime ihtiyacı vardır. Sağlıkla ilgili tüm çalışma alanlarında yapılacak düzenlemeler koruyucu sağlık hizmetlerinin geliştirilmesini esas almalıdır. Piyasa değil insan odaklı yaklaşım benimsenmelidir. Devlet ve toplum eczacıları tüccar değil “sağlık danışmanı” olarak görmelidir. Meslektaşlarımız da bu konuda gerekli gayreti götermelidir. Koruyucu sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi eczacının sağlık danışmanı rolünün pekişmesine katkı sağlayacaktır.
10. İthal ilaçlarla aynı etken maddeyi taşıyan ve yerli ilaç sanayimiz tarafından üretilen eşdeğer ilacın üretilmesinden hastaya sunulmasına kadar hekimler ve eczacılar ortak irade koyarak yerli üretimi korumalıdır. Kamu spotları başta olmak üzere bütün propaganda olanakları devreye sokularak eşdeğer ilacın güvenilirliği hususunda toplum bilgilendirilmelidir. Bilinçsiz ve reçetesiz ilaç kullanma alışkanlığı ile mücadele edilmelidir.
11. Çağdaş Eczacılar Derneği İzmir Şubesi’nin bir çalışmasında, ilaç son kullanma tarihlerinin kısaltıldığı belirtilmektedir. Bu ilaçlar gereksiz yere çöpe atılmakta, yarılanma ömrü uzun olan bazı ilaçlar doğada uzun süre kalmakta, çevre kirliliği yaratmakta ve milli kayba yol açmaktadır. Çok daha uzun süre etkinliğini koruyabilen ilaçların raf ömrü ile ilgili gerekli bilimsel çalışma ve denetimler yapılmalıdır.
12. Ekonomik kriz nedeniyle hastanın ilacını temin edememesi hasta-eczacı ve hasta-hekim ilişkilerinde de bozulmalara yol açabilir ve şiddet ortamını körükleyebilir. Halkımızın sağlığı kriz nedeniyle zarar görmemeli ve krizin faturası sağlık çalışanlarına kesilmemelidir. Bu nedenle toplumda krizin nedenleri ve çözümleri konusunda farkındalık yaratılmalı, ulusal ilaç politikasının uygulanabilmesi için seferberlik başlatılmalıdır.
Milli İlaç Sanayisinin geliştirilmesi ve Milli İlaç Politikasının uygulanması için başta eczacılar olmak üzere tüm sağlık çalışanlarına, meslek odaları ve sendikalara, ilaç endüstrisi işverenlerine, üniversitelere ve medyaya görevler düşmektedir. Ülkemiz bu görevi yerine getirecek insan birikimine sahiptir.” (AYDINLIK internet, 18.10.2018).
==========================================
Dostlar,
Sorun ciddi hatta kritik boyutlardadır.
Yazıdaki saptamalar ve önerileri önemli ve yerindedir.
Tıp Fakültelerinden “Akılcı İlaç Kullanımı” eğitimi büyük önem taşımaktadır.
İlaç firmalarının yönlendirici ve etik sınırları zorlayan reklamları mutlaka engellenmelidir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği Temel İlaçlar Listesi (150- 350 kalem) gereğince, gereksinimi olan herkesin en geç 1 saat içinde bu ürünlere erişmesi güvenceye alınmalıdır. Bu güvencenin içinde yerli üretim de vardır!
İlaca erişilebilirlik güvencesinin vazgeçilmez bir ayağı da ödeme politikalarıdır.
Hiçbir insan, gereksindiği ilaca erişimde ekonomik engeller yaşamamalıdır.
Anayasa madde 60 – Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.
Irak’ta 1. işgal sırasında yarım milyona yakın bebek – çocuk, uygulanan ambargo (mama besin, ilaç ve aşı) yüzünden ölmüştür UNICEF verilerine göre. Bu insanlık dışı ambargo, Cenevre Savaş Hukuku Sözleşmelerine da aykırı olmasına karşın, Batı emperyalizmince dayatılmıştır. Türkiye’nin de benzer acı uygulamalarla karşılaması olasıdır.
- İlaç faturasını ulusal ölçekte dengelemenin en stratejik aracının, KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİNE MUTLAK BİR ÖNCELİK VE ÖNEM VERİLMESİ OLDUĞU ASLA AKILDAN ÇIKARILMAMALIDIR.
Örn. Hepatit B, aşıyla korunulabilen önemli bir hastalıktır. 4 doz aşı maliyeti 1 Doların altındadır. Oysa bu hastalığın yol açtığı karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri onbinlerce Dolar gider doğurmakta, alınan sonuçlar her zaman yüz güldürücü olmayabilmekte, yaşam niteliği büyük oranda gerilemektedir..
- Türkiye, şu ağır bunalım ortamında tam anlamıyla bir TALAN olan ŞEHİR HASTANELERİNDEN esin olarak vazgeçmelidir.
Sağlık sektöründe ağırlık, mutlak olarak koruyucu sağlık hizmetlerine verilmeli; herkese yaygın – etkin – sürekli – nitelikli – kamusal koruyucu sağlık hizmeti sunulmalıdır. Hem ilaç hem toplam sağlık giderleri en etkili bu yolla azaltılabilir üstelik sağlıklı bir topluma da erişilir..
Sevgi ve saygı ile. 18 Ekim 2018, Ankara
Dr. Ahmet SALTIK MD, MSc, BSc
Ankara Üniv. Tıp Fak. – Mülkiyeliler Birliği Üyesi
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com
