Türkiye Barolar Birliği Başkanı Prof. Dr. Metin Feyzioğlu,
İpek-Koza grubuna kayyum atanması konusunda hukuksal bir inceleme yaptı.
Sonucunu da kaleme aldı.

 

Prof. Dr. Metin Feyzioğlu
Türkiye Barolar Birliği Başkanı
Cumhuriyet, 28.10.2015

Bir şirkete bu madde uyarınca kayyım atanması, hiç kuşkusuz Anayasa’da ve
uluslararası hukukta güvence altına alınan mülkiyet hakkının kısıtlanmasıdır.

Şirketin, medya şirketi olması durumunda basın; düşünceyi açıklama ve eleştiri özgürlükleri de kısıtlanmış olur. Bu özgürlüklerin kısıtlanması ise, bireylerin haber alma kaynaklarını etkilediği için her bireyin düşünce özgürlüğünü sonuçta kısıtlar.

İşte bu nedenlerle, adı geçen grubun (AS : KOZA Grubu) şirketlerine el konulması,
bu şirketlerin kimlere ait ya da kimlere yakın olduğundan bağımsız bir biçimde, hukuk devleti ve demokrasi içinde yaşamak isteyen herkesi ve bu değerleri koruma görevi olan
Türkiye Barolar Birliği’ni doğrudan ilgilendirmektedir.

CMK’nın 133. maddesi uyarınca bir şirkete kayyım tayininin hepsi birlikte aranması gereken 4 temel koşulu vardır:

1) Savcılık tarafından yürütülen soruşturma ya da iş mahkemeye intikal etmiş ise yargılamanın konusu olan suçun, bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmekte olduğu hususunda
kuvvetli kuşku nedenlerinin varlığı,
2) İddia konusu suçun, kanunda tek tek sayılı olan suçlardan olması.
3) Şirkete kayyım atanmasının maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması,
4) Ölçülülük (Orantılılık)

Bu koşulları kısaca açıklamak gerekirse;

1) Suçun işlendiği ve işlenmeye devam edildiği konusunda kuvvetli şüphe sebebinden kasıt, kuvvetli şüpheye neden olan somut kanıtların bulunmasıdır.

Öte yandan, suçun işlenip bitmiş olması yetmez, işlenmeye devam ediliyor olması şarttır.

Bu şartın somut olayda bulunup bulunmadığını, dosyayı ayrıntılarıyla incelemede takdir etmemiz mümkün değildir.

Yargı tarafından kullanılan takdir yetkisinin kamuoyunu tatmin edebilmesi için ön şart,
hiç kuşkusuz, bu yetkinin; tarafsız, bağımsız, adil yargılama yapan ve hesap veren
yargıç ve mahkemelerce kullanılıyor olmasıdır.

Türkiye’de özellikle iktidarın hedef gösterdiği kişi ve kuruluşlara yönelik yargısal işlemlerin toplumda güvensizliğe ve ayrışmalara yol açmasının nedeni, yargı sistemimizin bu özelliklere demokratik hukuk devletlerindeki standartlar çerçevesinde maalesef sahip olmamasıdır.

2) CMK, her suçta değil yalnızca kısıtlayıcı olarak saydığı belli suçlarda kayyım tayinine
izin vermektedir. Somut olaydaki suçlamaların içinde yer alan suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve silahlı örgüt suçları kanunda sayılan bu suçlar arasındadır.

Ancak yukarıda da ifade ettiğimiz üzere, suçlama hiçbir şekilde tek başına yeterli değildir; suçlamanın haklılığını gösterecek ve bu anlamda kuvvetli şüphenin ortaya çıkmasına
neden olacak somut kanıtlar (deliller) bulunmalıdır.

3) Kayyım, yalnızca soruşturma veya yargılamada maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasında
zorunlu ise atanabilir. Maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasından kasıt; soruşturulan veya yargılanan kişilerin, kendilerine yüklenen (isnat olunan) suçları (-ki bu suçlar CMK’da
kayyım atanabilmesi için sınırlı olarak sayılan suçlardan ibarettir) fiilen ya da hukuken yönettikleri şirketin faaliyetleri çerçevesinde işleyip işlemedikleridir.

Maddi gerçek, yalnızca delillere dayanılarak ortaya çıkarılabilir. Dolayısıyla, kayyım atanması için yasanın aradığı, “maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olma” şartı,
“delil elde etmek için gerekli olma” anlamına gelmektedir.

Esasen, kayyım tayinine ilişkin CMK maddesi, arama ve el koyma gibi koruma tedbirleri arasında sayılan bir koruma tedbiridir. Şu halde, bütün koruma tedbirleri gibi bu tedbirin de amacı, yeni suçların işlenmesinin önlenmesi değil, işlendiği iddia edilen bir suça ilişkin
başka türlü elde edilemeyecek delillerin elde edilmesinin sağlanmasıdır.
İşlenmemiş olan suçların önlenmesi, ceza muhakemesi hukukunun, dolayısıyla CMK’nın değil,
başka hukuk dallarının ve kanunların ilgi alanına girmektedir.

4) Bir şirkete CMK kapsamında kayyım atanabilmesi için bu koruma tedbirinin somut olayda mutlaka ölçülü olması gereklidir. Hukuk devleti ve hukuk devletinin “özgürlük asıl, sınırlanması istisnadır” ilkesi gereği bütün koruma tedbirlerinin ortak koşulu olan ölçülülük ilkesinden anlaşılması gereken şudur:

Hak ve özgürlükleri daha az kısıtlayan bir koruma tedbiri var ise, daha ağırı uygulanamaz.
Tıpkı yurt dışına çıkışı yasaklamak yoluyla tutuklama ile istenen amaca ulaşılması mümkün ise, tutuklama yerine adli kontrole karar verilmesi zorunluluğunda olduğu gibi.

Mülkiyet hakkı ve basın özgürlüğü gibi temel hak ve özgürlükleri askıya almaksızın,
hak ve özgürlükleri daha az kısıtlayarak delil elde edilmesi olanaklı ise,
somut olayda kayyım ataması yoluna gidilmemelidir.

Kayyım atanmasına ilişkin kararın incelenmesinden, anılan koruma tedbirinin ölçüsüz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çünkü, örneğin şirketlerin defter ve kayıtlarının incelenmesiyle
niçin yetinilmeyip, şirketlerin yönetimine kayyım marifetiyle el konulduğu gerekçede açıklanmamıştır.

Öte yandan CMK’nın 133. maddesi kayyım tayininde 2 farklı yetkilendirmeden
söz etmektedir. Buna göre kayyımın yetkisi, şirketin yönetim organının karar ve işlemlerini onaylamaktan ibaret olabileceği gibi, yönetim organının yetkilerinin tümüyle kayyıma verilmesi de mümkündür. Ancak, bu iki farklı yetkilendirmeden hangisine başvurulacağına dair takdir yetkisi, elbette keyfi bir şekilde kullanılamaz. Burada da ölçülülük ilkesine uyulmak zorundadır. Şöyle ki; karar ve işlemlerin onaya tabi tutulması maddi gerçeğin ortaya çıkarılması için yeterli ise, şirketin yönetiminin kayyıma bütünüyle devredilmesi yoluna
asla gidilemez. Kuşkusuz, kayyımın, yönetim organının karar ve işlemlerine onay verirken gözeteceği tek husus, bu karar ve işlemlerin soruşturma veya yargılama konusu suçla ilgili varolan kanıtların karartılmasına yönelik olup olmadığından ibarettir.

Somut olayda, hak ve özgürlükleri daha az sınırlayan “onaylayıcı kayyım” görevlendirilmesi yerine, şirketlerin yönetiminin tümden kayyıma devri yoluna niçin gidildiği,
kararın gerekçesinden anlaşılmamaktadır. Dolayısıyla, bu gerekçesizlik karşısında,
ölçülülük ilkesinin ihlal edildiği sonucuna varılması kaçınılmazdır.

Kayyım tayini hiçbir şekilde şirketleri zarara uğratmak amacıyla ve zarara uğratacak şekilde uygulanamaz. Kayyımın görevi, bir yandan kamıtların karartılmasını önlemek, öbür yandan da şirketin ticari faaliyetlerini sürdürmesini sağlamaktır. Kayyımın, görevini buna uygun biçimde yerine getirmemesi ve yönettiği şirketin ticari faaliyetlerini engellemesi, onu zarara uğratması durumunda, hem kayyımın kişisel sorumluluğu hem de Devletin idari sorumluluğu söz konusu olacaktır.

Somut olayda, ekranların karartılması, elektrik kabloların kesilmesi, antenlerin sökülmesi gibi eylem ve işlemlerin yapıldığı duyumları alınmaktadır. Bunlar, kayyım atanan şirketleri zarara uğratmaya yönelik davranışlar olup, kayyım görevlendirilmesinin amacına aykırıdır.

Hukuksal açıdan yaptığımız inceleme sonunda şu sonuçlara ulaştık        :

Koza-İpek Grubunun şirketlerine yönelik kayyım görevlendirmesine ilişkin kararın,
CMK’nın konuya ilişkin 133. maddesindeki koşulları taşımadığı;

Bu çerçevede, maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi açısından gerekli olan kanıtlarn toplanması için niçin kayyım görevlendirilmesine gerek duyulduğunun karardan anlaşılamadığı;

Temel hak ve özgürlükleri çok daha az kısıtlayacak koruma tedbirleri ile
aynı amaca ulaşılması olanaklı göründüğü halde, şirketlerin yönetiminin niçin
kayyıma devredildiğinin gerekçede açıklanmadığı;

Bu haliyle, anılan Grubun şirketlerinin yönetiminin kayyıma devredilmesi işleminin başta mülkiyet hakkı ve basın özgürlüğü olmak üzere, çok sayıda temel hak ve özgürlüğü
ihlal ettiği;

Özellikle basın hürriyetinin gerekçesiz bir şekilde askıya alınmasının, toplumda yaşayan
her bireyin temel hak ve hürriyetlerini kısıtladığı;

• Yargının tarafsızlığının, bağımsızlığının,
• adil yargılama yapma yetisinin ve hesap verebilirliğinin demokratik ölçütlerle son derece sorunlu olduğu bir sistemde, kayyım görevlendirilmesi işleminin adalete duyulan güveni ve hukuksal güvenlik ilkesini ağır biçimde zedelediği;

Dolayısıyla demokratik hukuk devletinin özünün doğrudan doğruya ihlal edildiğini kamuoyunun bilgilerine sunar, bu hukuka aykırılığın yine yargı tarafından en kısa sürede giderilerek toplumdaki her bireyin hukuksal güvenliğe kavuşturulmasını dileriz.

Hangi siyasal düşünceden olursa olsun, her vatandaşımıza söylemek istediğimiz husus;
keyfilik kimi doğrudan mağdur ederse etsin, adaleti ülkenin temeli olmaktan çıkararak hepimizi birden mağdur ettiğidir.

• Haksızlık, kimden gelirse gelsin, kime yapılırsa yapılsın, haksızlıktır.
• Haksızlığa hiçbir çekince koymaksızın karşı durmak ise hepimizin görevidir. 

Şunu iyi bilelim ki, özgürlük ve demokrasi sonunda daima kazanır.

(http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/398123/Haksizlik_haksizliktir.html, 28.10.2015)

=============================

Dostlar,

Bu yetkin hukuksal değerlendirme için
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Sayın Prof. Dr. Metin Feyzioğlu‘na teşekkür ederiz.

AKP iktidarını, tüm işlem ve eylemlerinde
HUKUK DEVLETİ SINIRLARI İÇİNDE KALMAYA çağırırız.

Sevgi ve saygı ile.
31 Ekim 2015, Ankara

Dr. Ahmet SALTIK
www.ahmetsaltik.net
profsaltik@gmail.com