MAKİNA Mühendisleri Odası (MMO) genel merkezinin hazırladığı
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Raporu’na göre,

• Türkiye ölümlü iş kazalarında Avrupa birincisi, dünya üçüncüsü.

Rapor, Türkiye genelinde en çok iş kazasının kömür ve linyit çıkartılması
faaliyet grubunda yaşandığını ortaya koydu.

Türkiye genelinde meydana gelen iş kazalarına ilişkin önemli bilgilere yer verilen rapor, Manisa’nın Soma ilçesinde 301 madencinin ölümüyle sonuçlanan faciadan yalnızca 8 gün önce, yani 5 Mayıs 2013’te yayımlandı.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi‘nin verilerinden yararlanılarak hazırlanan raporda,İş kazaları ve meslek hastalıklarının                        :

– sermayenin azami kar hırsı ve
– emek aleyhine politikalardan kaynaklandığına vurgu yapılırken,
– neo-liberal serbestleştirme,
– özelleştirme,
– sendikasızlaştırma,
– taşeronlaştırma,
– esnek istihdam politikaları,
– çalışma koşullarının ağır oluşu,
– kadın, genç, çocuk emeği sömürüsü ve
– kayıt dışı istihdamın

iş kazaları ve meslek hastalıklarının artmasına neden olduğuna dikkat çekildi.

İŞ KAZASI ve MESLEK HASTALIĞI ÖLÜM NEDENİ

SGK verilerine göre Türkiye genelinde yaşanan iş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölüm rakamlarının 2011’de 1710, 2012’de ise 745 olduğu belirtildi. İşçi Sağlığı ve
İş Güvenliği Meclisi‘nin verilerine göre ise 2013’te en az 1235 işçinin iş kazası ve meslek hastalığı sonucu yaşamını yitirdiği, 2014 yılının ilk üç ayında ise en az
276 işçinin öldüğü ifade edildi.

İŞ KAZALARINDA AVRUPA BİRİNCİSİ

Son yıllarda iş kazaları sonucu toplu ölümlerin arttığı vurgulanan raporda,
Türkiye’nin 100 bin çalışan başına ölümlü iş kazalarında Avrupa birincisi ve
Dünya üçüncüsü olduğuna yer verildi.

2012’de iş kazalarının %49.5’inin 1-49 arası çalışanı olan işyerlerinde yaşandığı aktarılan raporda, kazaların %9.3’ünün 50-99 arası işçi çalıştıran işyerlerinde, %22.5’inin 100-499 arası işçi çalıştıran işyerlerinde, %18,7’sinin 500 ve üzeri
işçi çalıştıran işyerlerinde yaşandığı anlatıldı.

KAZALAR VARDİYANIN İLK VE SON SAATLERİNDE YAŞANIYOR

İş kazalarının en yüksek olduğu anların genelde iş gününün ilk saatleri ile son saatleri olduğu ifade edilen raporda, 2012’de 8 saatlik iş günü üzerinden yapılan saptamalara 12 304 kazanın 1. iş saatinde, 34 200 kazanın ilk 3 saatte, 8 289 kazanın
son iş saatinde, 23 235 kazanın ise son 3 iş saatinde yaşandığı kaydedildi.

KÖMÜR VE LİNYİT ÇIKARILMASI BİRİNCİ

İş kazalarının etkinlik kümelerine göre dağılımında ise 8 828 iş kazası (%11.79) ile kömür ve linyit çıkarılmasının 1. sırada yer aldığı belirtilen raporda; 7 045 iş kazası ile (%9.4) fabrik metal ürünlerinin ikinci, 5 127 iş kazası ile (yüzd% 6.84) ana metal sanayinin 3. sırada yer aldığı bilgisine yer verildi.

Türkiye genelinde en çok iş kazası meydana gelen iller arasında İstanbul’un 1. geldiği, İstanbul’u sırasıyla İzmir, Bursa, Manisa, Zonguldak, Tekirdağ, Kocaeli, Ankara, Denizli, Kayseri, Adana, Antalya ve Kütahya’nın izlediği belirtildi. Raporda, iş kazası sonucu ölümlerin en çok olduğu iller ise; İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Gaziantep, Konya, Kocaeli, Adana, Hatay, Manisa, Antalya, Erzurum, Zonguldak, Mersin, Elazığ, Kayseri ve Tekirdağ olarak sıralandı.===================================

Dostlar,

Raporun tümünü pdf olarak okumak – indirmek için aşağıdaki erişkeyi (linki) kullanınız…

Makina_Muhendisleri_Odasi_basin_aciklamasi

Metinde Türkiye’de iş kazası ölüm hızı yüz binde 17 dolayında veriliyor.2014 başlarında SGK’ya bağlı çalışan sigortalı sayısı 20 milyona dayanmıştır.
Bunlardan 50+ işçisi olan, sanayiden sayılan ve 6 aydan uzun süreli çalışılan, dolayısıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurulan (4857 sayılı İş Yasası md. 81-82) işyerlerinde çalışan işçi sayısı paydaya konarak hesaplama yapmak gereklidir.
20 milyon toplam “işçi” içinde bu rakamı net olarak bilemiyoruz.

Ancak 2013 içinde iş kazalarında yitirdiğimiz “kayda giren” işçi sayısı 1235’tir ve bunların büyük çoğunluğu bu işyerlerinde çalışmaktadır.

Öte yandan 4 kayıtlı çalışana karşılık en az 1 kayıt dışı iyimser verilerle sürüyor ve
bu kesim iş kazaları açısından riskli!.. KOBİ’ler ise tam bir bilinmez..
Sayıları yüzbinlerce ve doğallıkla denetimsiz.

Çalışma Bakanlığı İş Teftiş Kurulu‘nun 600’nun dolayında denetçisisi
1,6 milyon dolayında işyerini nasıl denetleyebilir?

• Yaklaşık 2500 işyeri denetimi / yıl / 1 denetçi..

Olacak şey midir??

Türkiye KOBİ ölçek çapını büyütmelidir. Uygun kamu bankası kredileri ile Birleştirme, kooperatifleştirme, halka açma.. gibi yöntemlerle. Bu süreç iş sağlığı – güvenliğine de çok katkı sağlayacaktır. İş Sağlığı – Güvenliği Birimlerini kurmak ve etkin olarak işletmek daha da kolaylaşacak, maliyet – etkinlik artacaktır.

12 milyon 350 bin işçide (öyle varsaysak) 1235 ölüm ise yüz binde 10 gibi bir iş kazası ölüm hızı karşılığıdır. Çalışma (ve Sosyal Güvenlik) Bakanlığı İş Sağlığı ve
Genel Müdürlüğü bu hızı yüz binde 8 dolayında vermektedir. Makine Mühendisleri Odası verisi ise 17 dolayındadır. Görülüyor ki, öncelikle temel göstergelerimizi
sağlıklı – güvenilir, sürekli, güncel toplamak zorundayız. Sonrasında bu ham verilerden (raw data), alan bilgisi ve epidemiyolojik yöntemlerle standart hızları hesaplamalı ve bunlara dayalı “bilimsel yönetim politikaları” geliştirmeliyiz.

Herkesin “bana göre” si bir yanda durmalı, “… şu şu şu verilere göre..” diye başlayan bilimsel çıkarıma (statistical infrence) dayanan tümcelerle konuşulmalıdır..
Böylesi bir ortamda Devlet düzeni kaçınılmaz olarak sekülerdir..
Yaşama yol veren yalnızca akıl ve bilimdir (Büyük ATATÜRK’ün sözü!)..
Ya da “bilimsel akılcılık”tır..

Batı yazınında (literatür) bu süreç “Sayısal karar verme süreci” (quantitave decision making procedures) adını alıyor..

 

Sevgi ve saygıyla
24.5.2014, Ankara

Dr. Ahmet SALTIK
www.ahmetsaltik.net