20 KASIM DÜNYA ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TOPLUM İÇİN BİLGİLENDİRME DİZİSİ-90
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, tüm dünyadaki çocukların kardeşliğinin gözetileceği ve çocukların refahının artırılması için faaliyetler düzenleneceği 20 Kasım gününü
1954 yılında Dünya Çocuk Günü (Universal Children’s Day) olarak tüm ülkelere önermiştir. Geçmiş yıllarda farklı etkinlikler ve çalışmalar bu gün özelinde sürdürülmüştür. Günümüze yaklaşırken, 20 Kasım 1989 tarihinde, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (Çocuk Hakları Sözleşmesi) kabul edilmiş ve o tarihten bugüne dek ise
20 Kasım aynı zamanda çocukların haklarının farkındalığına vurgu yapılan da bir gün olmuştur. Bu kapsamda; çocukların yaşama, gelişme, katılım gibi en iyi koşullarda
var olmalarının önündeki bütün engellerin kaldırılması amaçlanmaktadır.(1)
Çocuk Hakları Sözleşmesi tarihte en geniş kabul gören insan hakları belgesi olarak
kabul edilmektedir. Sözleşmeyi Türkiye 1990 yılında imzalamıştır.(2) Bu belgede,
nerede doğduklarına, kim olduklarına; Cinsiyetlerine, dinlerine ya da sosyal kökenlerine bakılmaksızın bütün çocukların hakları tanımlanmaktadır. Ayrım gözetmeme,
çocuğun yararının gözetilmesi, yaşama ve gelişme, sözleşmeye yön veren temel değerleri oluşturmaktadır.(3) Çocuk Hakları Sözleşmesi, çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu dışında, 18 yaşına dek her insanı çocuk olarak tanımlamaktadır.(4) Sözleşmede ele alınan başlıca konular aşağıda sıralanmıştır:(2)
Anne ve babanın rolü ve sorumluluğu; bunun ihmal edildiği durumlarda ise
devletin rolü ve sorumluluğu
Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma ve bunu koruma hakkı
Yaşama ve gelişme hakkı
Sağlık hizmetlerine erişim hakkı
Eğitime erişim hakkı
İnsana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkı
Eğlence, dinlenme ve kültürel etkinlikler için zamana sahip olma hakkı
İstismar ve ihmalden korunma hakkı
Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı
Ekonomik sömürüden korunma hakkı
İfade özgürlüğü hakkı
Düşünce özgürlüğü hakkı
Dernek kurma özgürlükleri hakkı
Çocukların kendileriyle ilgili konularda görüşlerini dile getirme hakkı
Özel gereksinimleri olan çocukların hakları
Yeti yitimi olan çocukların hakları
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verilerine göre, dünyada her yıl milyonlarca çocuk şiddet mağduru olmaktadır. Ülkesi, kültürü ve sosyal seviyesi ne olursa olsun, çocuklar, istismar, ihmal, suistimal ve şiddetin birçok çeşidiyle karşı karşıya kalmaktadır. İstismar, evde, okulda, kurumlarda, toplum içinde, silahlı çatışmalarda ve doğal afetlerde gerçekleşebilmektedir. Birçok ülkede, dayak ve cinsel istismar gibi çocuğa karşı kimi şiddet tipleri, halen yasal ve toplum tarafından onaylanan bir durumdur.
Şiddet gören çocuklar, istismar, insan ticareti, fiziksel ve aşağılayıcı cezalar,
zararlı geleneksel uygulamalar (erken evlilik, sünnet gibi), silahlı kuvvetler ve/veya gruplara alınma gibi çeşitli şiddet tipleriyle karşılaşmaktadır. Şiddet ve istismarla büyümek, çocuğun gelişimini, değerini, fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü etkiler.(5)
Dünya Çocuk Günü’nün 2015 yılında ‘teması “Çocuklara Yönelik Şiddeti Durdurun” olarak belirlenmiştir.(5) Çocuk Hakları Sözleşmesi ve bu konuyla ilgili yapılmakta olan tüm çabalara karşınn, çocuklar hala toplumun incinebilir ve savunmasız bireyleridir. Verili durum göz önünde bulundurularak, çocuklara karşı her türlü şiddetin önlenmesi için gerekli adımlar atılmalı, ülkeler sözleşme ilkelerini kendi hukuk yapılarına da uyarlamalı ve hayatın her alanında çocuk haklarını savunmak için gerekli özeni göstermelidir
Bu doküman Dr. Zehra Gökkaya, Dr. Pınar Güner ve Dr. Dilek Aslan tarafından 16.11.2015 tarihinde hazırlanmıştır. Bu bilgilendirme notunun aşağıda belirtilen şekilde kaynak gösterilmek şartıyla yazılı, elektronik, vb ortamlarda kullanılması önerilmektedir: Gökkaya Z, Güner P, Aslan D. 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü.
HÜTF Halk Sağlığı AD Toplum İçin Bilgilendirme Serisi-90 [Internet] http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/ Erişim:16.11.2015.
1 Universal Children’s Day 20 November. http://www.un.org/en/events/childrenday/ Erişim:11.11.2015.
2 Çocuk Hakları ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. http://cocuk.basbakanlik.gov.tr/cocuk.html/Erişim:11.11.2015.
3 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme:Özet. http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.html)/ Erişim:11.11.2015.
4 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. http://www.unicef.org/turkey/pdf/_cr23.pdf/ Erişim:11.11.2015.
5 http://www.savethechildren.org/site/c.8rKLIXMGIpI4E/b.7869959/k.5C54/ Universal_Childrens_Day.htm. Erişim:14.11.2015.
===================================
Dostlar,
BM Çocuk Hakları Sözleşmnesi gerçekten heyecan veren bir metin ve çalışma.
BM’de üzerinde uzlaşmaya varılmış olması ayrı bir sevinç kaynağı.
Ne var ki, yüzmilyonlarca çocuk bu temel hakların çok uzağında. Örneğin BM-ILO (Uluslararsı Çalışma Örgütü) verilerine göre 300 milyonu aşkın çocuk yasalara aykırı biçimde ILO tanımlamasıyla “en kötü biçimde” çalıştırılmktadır. Türkiye’de 1 milyona yakın çocuk işçi vardır (TÜİK).
Suriye’yi Batı emperyalizminin iç savaşa – bölünmeye sürüklemesi ve Türkiye’nin de
ne yazık ki bu utanç verici politikalara AKP – RTE iktidarı üzerinden alet olması sonucunda yaşamları kararan birkaç yüzbin çocuk halen Türkiye’de.. Yenileri doğuyor
ve büyüyor.. Sorunları ile birlikte.. Suriye’li Aylan bebeğin kıyıya vuran narin ölü bedeni bile insanlığınn kararan vicdanını aklamaya yetmedi..
Dünyaya bize atalarımızdan miras kalmadı..
Onu, bir emanet olarak çocuklarımıza daha da geliştirmiş biçimde bırakmak zorundayız.
Nüfus planlaması kaçınılmaz : HER AİLEYE 1 ÇOCUK; başka çare yok!
Dünya çocuklarına karşı çoook mahçubuz..
Hemen, acilen onlar için yapmamaı gereken ve yapabileceğimiz öyle çok şey var ki!
Sevgi ve saygı ile.
20 Kasım 2015, Ankara
Dr. Ahmet SALTIK
www.ahmetsaltik.net
profsaltik@gmail.com