Boris Spasky ve Robert Fisher | Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM

Dostlar,

Bu yaz sıcağında Sn. Prof. Dr. D. Ali Ercan da boş durmuyor ve düşünüyor, yazıyor E. Amiral Türker ETÜRK gibi.. Aşağıdaki yazısında geniş olarak SATRANÇ konusunu işlediğini görüyoruz. Okunmasını dileriz.. sürükleyici..

Sn. Ercan 70’lerin ortasına yaklaşırken, pırıl pırıl bir zihne sahip. Oldukça iyi bir zekaya ve us yürütme (muhakeme) gücüne sahip.. O’nu değerlendirmek haddimiz değil ama gözlemlerimiz de bunlar..

Sevgi ve saygıyla
29.7.2014, Adrassan

Dr. Ahmet SALTIK
www.ahmetsaltik.net

==============================================

DÜNYADA SATRANÇ ve ÇİN

Değerli arkadaşlar,

“Dünyada Satranç” konulu ileti üzerine en çok merak edilen şey, neden bilim ve teknolojide oldukça ileri olan Doğu Ülkeleri Çin, Kore ve Japonya’nın Satrançta pek adının geçmediğidir. Doğru, Henüz bu üç ülkeden bir Dünya Satranç Şampiyonu çıkmadı; ama unutmayalım Hindistan’dan Batıya, Avrupa’ya yayılan Satranç Doğuya uzanamamıştı. Oralarda zaten 2500 yıldan beri oynana gelen bir başka strateji oyunu vardı: GO

Go Çin’den Kore’ye ve Japonya’ya dek yayılmış, şimdilerde tüm Dünya’da oynanan bir zeka oyunudur.. Satranca göre çok daha basit görünümlü ve basit kurallarla 19×19 matris üzerinde 180 ak ve 180 kara taşla oynanıyor.

Amaç olabildiğince büyük bir alanı fethetmek. Tabii bu arada düşman taşları da tutsak alınabiliyor. İlginç olanı, Go için yazılmış Bilgisayar programları Satrançta olduğu ölçüde etkin değiller…

Her alanda olduğu gibi Satrançta da Çin Batıyla yarış içindedir; Olimpiyatlara katılıyor ve iyi dereceler alıyorlar… Şu anda yalnızca 34 GM (Grand Master) var Çin’den. (Nüfusa oranla 280 kadar GM olması gerekirdi. Satrançta tartışmasız Dünya lideri olan Rusya, Dünya ortalamasının 8 katı fazla GM sahibi…)

Satrançta henüz emekleme döneminde olan özellikle Çin’in kısa sürede (erkeklerde) Dünya lideri olacağına inanıyorum. Kadınlarda 1990’dan bu yana tam 6 kez Dünya şampiyonluğu aldılar…

1991-1996 ve 1999-2001 Dünya Satranç Şampiyonu Xie Jun(2574)

${{{image_size}}}$

2013 Dünya Şampiyonu Yifan Hou (2610)

Olimpiyatlarda aldıkları 1., 2., 3. derecelerine göre, Satrançta Dünyanın en başarılı 20 ülkesi arasında artık Çin’i de görüyoruz;

Rusya (24-4-1)
ABD (5-5-9)
Macaristan (3-6-2)
Yugoslavya (1-6-5)
Ermenistan (3-0-3)
Ukrayna (2-1-3)
Polonya (1-2-3)
İngiltere (0-3-3)
Almanya (1-1-3)
Arjantin (0-3-2)
Çekoslovakya (0-2-1)
Hollanda (0-1-1)
İsveç (0-1-1)
Israil (0-1-1)
Bosna (0-1-0)
Çin (0-1-0)
Danimarka (0-1-0)
Özbekistan (0-1-0)
Bulgaristan (0-0-1)
Estonya (0-0-1)

2006 Olimpiyatında 2. olan Çin Satranç Takımı

Ek-En iyi ilk on oyuncusuna göre en güçlü 20 Ülke
		Ortalama Elo	GM sayısı	IM sayısı
1	Rusya	2748	227	504
2	Ukrayna	2695	83	196
3	Çin !	2680	34	27
4	Fransa	2667	46	103
5	Ermenistan	2654	37	23
6	Macaristan	2652	52	112
7	Hindistan	2650	36	79
8	ABD	2649	85	125
9	Hollanda	2643	31	80
10	Almanya	2632	82	237
11	Polonya	2631	38	99
12	Israil	2625	40	49
13	Azerbaycan	2625	20	21
14	İngiltere	2621	35	57
15	Bulgaria	2605	36	54
16	İspanya	2598	43	111
17	Gürcüstan	2591	29	37
18	Küba	2585	19	41
19	Hırvatistan	2584	31	61
20	Çek C.	2583	30	75

Kırmızı Ülkeler Olimpiyatlarda da ilk 20 başarılı Ülke arasındalar.

***

DÜNYADA SATRANÇ ve TÜRKİYE

Değerli arkadaşlar,

Sizlere ileti göndermek için Bilgisayar başında geçirdiğim zamanın dışında, eğer bir konferans veya söyleşim yoksa, ya ADD’de ya Ulusal Eğitim derneğindeyim, ya da Satrançla vakit geçiriyorum. Tabii bizim oynadığımız satranç, hoşça vakit geçirmek amacıyla bir araya gelmiş arkadaşlar arasındaki kahve satrancı.

Dünyada Satranç çok önemli bir “zihinsel spor” olarak kabul ediliyor, Olimpiyatlar ve Dünya Şampiyonaları düzenleniyor. Hatta öyle ki, öbür sporlarda olduğu gibi Satrançta da maç öncesi doping testi bile yapılıyor! Oysa zihinsel performansı (AS: Başarımı) artıracak bir maddenin varlığı henüz kanıtlanmadı; hatta tam tersine, bu amaçla alınan ilaçların olumsuz yan etkileri daha çok.

Satrancın 6. yüzyılda Hindistan’da doğduğu söylenir. O zamanki adıyla Çatu-Ranga (Dört-Grup 1.Erler, 2.Süvariler, 3.Arabalar, 4.Filler) olarak bilinen bu Savaş oyunu İran üzerinden Anadolu’ya ve Araplar aracılığı ile İspanya üzerinden Avrupa’ya yayıldı. Ülkelere göre farklı kurallarla oynanan bu oyunu Avrupalılar bugünkü oyun kurallarıyla standart duruma

getirdiler.

Polska Ressam W. Stanislaw Chlebowski (1835-1884)

-İstanbul’da Satranç Oyuncuları-

1850′den başlayarak Avrupa’da ve sonra hemen bütün Dünyada standart kurallarla turnuvalar düzenlenmeye başladı… 1927’de Londra’da 16 Avrupa ülkesinin katılımı ile ilk Resmi Satranç Olimpiyatı düzenlendi. 2012’de İstanbul’da düzenlenen 40. Olimpiyatta Ermenistan Takımı Şampiyon olurken, ikinciliği Rusya, üçüncülüğü de Ukrayna takımları kazanmıştı.

Boris Spasky ve Robert Fisher arasındaki Dünya şampiyonluğu unvan maçı yüzyılın maçı olarak büyük ilgi çekmişti. 24 güçlü aday arasından %80 performansla 1. olan Robert (Bobby) Fisher Dünya Şampiyonu, Boris Spassky’nin karşısına çıkmış ve 21 oyunluk maçı 12,5-8,5 kazanmıştı. (Sonradan Karpov, unvanı tekrar Rusya’ya taşıdı.) Rusya ve ABD arasında adeta bir Savaş düzeyinde ilgiyle izlenen bu maçtan sonra tüm Dünya’da Satrancın popülaritesi çok yükseldi. Son zamanlarda Olimpiyatlara 150 dolayında ülke katılıyor. Türk takımının bu Olimpiyatlarda şimdiye dek en iyi derecesi 34. lük oldu. Ortalama 50. dolayında bir derece alıyoruz.

Satranç oyuncularını Uluslararası maçlarda elde ettikleri başarılara göre puvanlayan Dünya Satranç Federasyonu FIDE tarafından belirlenmiş yaklaşık 1500 kişilik GM listesinde (Grand Master / Büyük Usta) Türkiye’den 9 GM bulunuyor. (Nüfusumuza oranla 15-16 GM olması gerekirdi). Hoşnutluk verici bir gelişmeden söz edelim; gençler arasında Satranç sevilmeye ve Ülkemiz genelinde yayılmaya başladı. Artık Satrançta da Uluslararası başarılar elde edebiliyoruz.

2014 Romanya’da düzenlenen Avrupa 18 yaş altı Gençler Şampiyonasında Türk takımı Avrupa Şampiyonu oldu! (23.7.2014)

İlk resmi Dünya şampiyonu W. Steinitz’ten sonra aradan geçen 128 yılda toplam 15 Dünya Satranç Şampiyonu var ! Sporun başka hiçbir alanında bu kadar az sayıda şampiyon bulunmuyor. Olimpiyatlarda en iyi başarımı (performansı) gösteren Satranççılar arasında Tal (%81), Karpov (%80), Petrosyan (%80), Smyslov (%80) ve Kasparov (%79) dikkati çekiyor.. Dünya Şampiyonluk yaşı da 50’lerden 22’ye dek düşmüş durumda…

Wilhelm Steinitz (1836 Prag, 1900) Dünya Şampiyonu 1886-1894

Satrançtan örnek alındığında, insanın zihinsel Performansının 20-30 yaş arasında tepe (zirve) yaptığını, ~50 yaşından başlayarak inişe geçtiğini söyleyebiliriz… Ne de olsa 20 yaşına dek en üst kapasitesine ulaşan insan beyninin gelişimi yavaşlıyor, duruyor ve her saniye ~5 hücresini yitirmeye başlıyor… (Ölen mavi hücreler ne yazık ki yenilenmiyor; ama dert değil, 80 yaşına kadar yitirilen toplam hücre sayısı başlangıçtaki 100 milyar hücrenin en çok 10 kadarıdır…)

Evet, şimdi izninizle Satranç oynamaya gidiyorum.

Sevgilerimle. æ

(Prof. Dr. D. Ali ERCAN)

OLİMPİYATLARDA EN BAŞARILI SATRANÇ ŞAMPİYONLARI
(ELO Dereceleriyle)