Dr. Cihangir DUMANLI
E. Tuğg., Hukukçu, Uluslararası İlişkiler Uzm.

Büyük devrimci Atatürk, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşını başlatırken, savaşın siyasal hedefini “Ulusal egemenliğe dayalı ve tam bağımsız yeni bir devlet kurmak” olarak saptamıştı. Bu nedenle Kurtuluş Savaşımız eşzamanlı iki savaşım (mücadele) biçiminde olmuştur:

1. Tam bağımsızlığın ön koşulu olan yurdun işgallerden kurtarılması için askeri savaşım,
2. Egemenliği Osmanlı hanedanından alıp ulusa vermek için siyasal savaşım.

Askeri savaşım, “iç hat manevrası” denilen bir strateji ile ve evrelerle yapılmıştır. Önce Doğu Anadolu’da Emeni işgaline son verilmiş, Güney cephesindeki Kuvayı Milliye direnişi Anadolu ve Rumeli Müdafayı Hukuk Cemiyeti’nin (ARMHC) Temsil Kurulunun yönetiminde deneyimli komutanlar eliyle yürütülmüştür. Doğu ve güney cepheleri güven altına alındıktan sonra tüm ağırlık kesin sonucun alınacağı Batı cephesine verilmiştir.

Batı cephesinde ise ilk evrede Kuvayı Milliye direnişi ile zaman kazanırken düzenli bir ordu kurulmuştur. 2. evrede 1921 başından başlayarak Sakarya’ya dek (Eylül 1921) düzenli ordu ile stratejik savunma yaparak düşmanın saldırı (taarruz) gücü tüketilmiş, son evrede Ağustos 1922’de stratejik saldırı (taarruz) aşamasına geçilerek kesin utku (zafer) elde edilmiştir. Utkunun siyasal sonucu olan tam bağımsızlık, Lozan’da diplomatik olarak da kazanılmıştır.

Siyasal Savaşım

Kurtuluş Savaşının siyasal hedefi egemenliğin Osmanlı hanedanından alınıp ulusa verilmesidir.

EGEMENLİK: Bir devlette kuralları koyma ve gerektiğinde zor kullanarak uygula(t)ma yetkisidir. Egemenlik, içeride zor kullanma yetkisi tekeline sahip olmak, dışarıya karşı da tam bağımsız olmak demektir. Egemenlik bölünemez, paylaşılamaz, devredilemez. hiçbir zümreye veya sınıfa bırakılamaz (AY md.6).

Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşundan beri egemenlik yetkisini ulus değil, Osmanlı hanedanı kullanmakta idi. Bu durum Atatürk’ün çağdaş devlet tasarımına uymuyordu. Egemenliğin ulusa devredilmesi süreci de askeri savaşım gibi evrelere ayrılarak yürütülmüştür. İlk atılım 22 Haziran 1919’da bir başkaldırı bildirisi olan Amasya Bildirgesidir. Bu Bildirge ile artık padişah hükûmetine güvenilmediği ve ulusun kendi yazgısını kendisinin belirleyeceği duyurulmuştur.

İşgale karşı yerel Kuvayı Millîye kongrelerinin kurulması egemenliğin ulusa geçmesinin sonraki adımıdır. Ordusuz bırakılmış ulus, yurt çapında toplam 1396 kişinin katıldığı 30 kuvvayı milliye kongresi ile örgütlenerek[1] 100 000 kişilik silahlı güç oluşturmuştur. Bu, ulusun yazgısını eylemli olarak kendi eline alması demektir ve ulusal egemenliğe doğru önemli bir atılımdır.

Yerel kongrelerin en önemlisi 23 Temmuz 7 Ağustos 1919 tarihleri arasındaki Erzurum kongresidir. Bu kongrede Kuvayı Millîyeyi etken, ulusal istenci (milli iradeyi) egemen kılma kararı alınmıştır.

Sonraki evre ulusal kongre evresidir. 4- 11 Eylül 1919 arasındaki Sivas kongresinde tüm yerel kongreler Anadolu ve Rumeli Müdafayı Hukuk Cemiyeti (ARMHC) adı altında birleştirilmiş ve Mutafa Kemal’in başkanlığında Temsil Kurulu oluşturulmuştur.

Bu tarihten sonra Anadolu ve Trakya’da egemenliği Padişah değil, ulusun temsilcilerinden oluşan Sivas kongresinin verdiği yetki ile yürütme erkine sahip ARMHC Temsil Kurulu (Heyet-i Temsiliye) kullanmaktadır.

TBMM:

Egemenliğin ulusa geçmesinde en önemli adım 104 yıl önce 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıdır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk anayasası olan 1876 anayasası ile “meşruti (anayasa ile koşullara bağlı) monarşi” sistemi getirilmişti. İki kanatlı bir Osmanlı Meclisi vardı ama son söz yine padişahındı. Meclisin çıkardığı yasaları padişah onaylardı Meclis padişahı (yürütmeyi) denetleyemezdi. Padişah kutsal ve sorumsuzdu (1876 AY md.5). Padişahın meclisi kapatma yetkisi vardı. Kısaca padişah meclisin üzerinde idi.

1876’da açılıp 1877’de Abdülhamit tarafından kapatılan Osmanlı Meclisi, 1908 devrimi ile yeniden açılmış, 30 Ekim 1918 Mondros ateşkesinden sonra 21 Aralık 1918’de Padişah Vahdettin tarafından kapatılmıştı. Mustafa Kemal kurtuluş savaşını başlattığında ortada bir meclis yoktur. Oysa büyük devrimci, kurtuluş savaşının yönetimini tek başına değil, bir meclisin denetimi altında yapmak istemekteydi.

Sivas Kongresinden sonra 20-22 Ekim 1919’da Mustafa Kemal Paşa, Amasya’da Osmanlı Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) Salih Paşa ile buluşmasında meclisin İstanbul’da, bu olanaklı olmazsa Ankara’da açılmasını Osmanlı hükümet temsilcisine kabul ettirmiştir. Mustafa Kemal’in 16 Kasım 1919’da Sivas’ta yaptığı komutanlar toplantısında meclisin İstanbul’da toplanmasına ve milletvekillerinin İstanbul’a gitmeden önce ulusal savaşım konusunda bilgilendirilmelerine karar verilmiştir.  Son Osmanlı Meclisi Amasya kararı gereği 12 Ocak 1919’da İstanbul’da açıldı.

Kuvayı Milliyecilerin ağırlıklı olduğu son Osmanlı Meclisi, 28 Ocak 1919’da gizli toplantısında kurtuluş savaşının siyasal hedefini tanımlayan Misakı Milli’yi kabul etti ve 17 Şubat 1919’da tüm dünyaya duyurdu. İşgalci İtilaf devletlerinin Misakı Milli duyurusuna tepkisi 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali oldu. Amaç Padişaha Sevr anlaşmasını kabul ettirmekti. İşgalci İngilizler aynı gün Meclisi basarak Misak-ı Milli’yi kabul eden 11 milletvekilini Malta’ya sürgüne gönderdiler. Bunlar arasında Mustafa Kemal’in önceden uyarısına karşın Ankara’ya gitmeyen temsil kurulu üyeleri Rauf Orbay ve Kara Vasıf da vardı.

İşgalden iki gün sonra (18 Mart) Meclis, “Güvenli bir ortamda görev yapma olasılığının doğmasına kadar dek görüşmelerinin ertelenmesine” karar verdi ve 11 Nisan 1920’de son Padişah Vahdettin tarafından kapatıldı. İstanbul’daki meclisin basılması ve kapanması Mustafa Kemal’e Ankara’da yeni bir meclisi açmak için beklediği fırsatı vermişti. Temsil Heyeti Başkanı Mustafa Kemal, İstanbul’un işgalinden üç gün sonra 19 Mart’ta yayınladığı genelgede memleket işlerini idare etmek ve denetlemek üzere Ankara’da fevkalade selahiyeti haiz(olağanüstü yetkilere sahip) bir meclisin açılacağını ve bunun için yapılacak seçimlerin ilkelerini duyurdu[2].

“Olağanüstü yetkilere sahip meclis” betimlemesi, anayasa hukukunda, yeni bir anayasa yapmaya yetkili asli kurucu iktidar anlamına geliyordu. Bu da yeni bir devletin kurulması demekti. Mustafa Kemal Ankara’da yeni bir meclis açılmasını istemişti ama Ankara’da toplantıların yapılabileceği bir bina bile yoktu. İttihat ve Terakki Kulübü için yapılmakta olan bir binanın yapımı hızlandırıldı. Yapım aşamasındaki bir ilkokulun çatı kiremitleri buraya aktarıldı, yakındaki kahvehanelerden gaz lambaları getirtildi ve hızla bitirilen bina sade biçimde döşenerek toplantı için uygun duruma getirildi. TBMM, Mustafa Kemal’in 19 Mart genelgesine göre yapılan seçimde seçilen milletvekilleri ile 23 Nisan 1920 Cuma gönü açıldı. TBMM’nin açılışı Mustafa Kemal’in yayınladığı izlenceye göre, dinsel ağırlıklı bir törenle oldu.

TBMM’nin 23 Nisan 1920 tarih ve 1 sayılı kararı ile kapanan Osmanlı meclisinin üyelerinin de TBMM’de milletvekili olmaları kabul edildi. Böylece ilk TBMM üyeleri iki gruptan oluşuyordu:

1. Mustafa Kemal’in 19 Mart genelgesine göre yapılan seçimlerle gelenler, (1. Grup)
2. Son Osmanlı Meclisi üyelerinden Ankara’ya gelebilenler. (2. Grup)

23 Nisan 1920 Cuma günü ilk toplantısını yapan TBMM’deki milletvekillerinin mesleklerine göre dağılımı şöyledir:

115 memur, emekli,
61 sarıklı hoca,
51 komutan, subay,
46 çiftçi,
37 tüccar,
29 avukat,
15 doktor,
10 aşiret reisi, ağa,
8 tarikat şeyhi,
6 gazeteci,
2 mühendis[3]

Görüldüğü gibi ilk TBMM’de toplumun tüm kesimleri temsil edilmektedir. Mustafa Kemal, 24 Nisan’da TBMM’de yaptığı konuşmada yeni meclisin işlevlerini ve yeni yönetim biçiminin ilkelerini açıkladı. Mustafa Kemal’in 24 Nisan konuşmasında belirttiği geçici anayasa niteliğindeki ilkeler TBMM genel kurulunda oylanarak kabul edildi. Buna göre:

1. Hükümet kurmak zorunludur.
2. Geçici de olsa bir hükümet başkanı tanımak uygun değildir.
3. Ulusal istencin (milli iradenin) temsilcisi Türkiye Büyük Millet Meclisidir.
4. Türkiye Büyük Millet Meclisinin üstünde hiçbir orun (makam) yoktur.
   (Padişah dahil C.D.)
5. Türkiye Büyük Millet Meclisi yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
6. Meclisten seçilecek bir kurul meclisin vekili olarak hükümet işlerini görür. Meclis başkanı,
   bu kurulun da başkanıdır. Kurul üyeleri ve başkanı meclise karşı tam sorumludur.
7. Padişah ve halife, altında bulunduğu baskıdan kurtulduktan sonra meclisin düzenleyeceği yasa içinde durumunu alacaktır.[4]

1921 anayasasına temel oluşturan bu ilkeler, egemenliğin eylemli olarak ve hukukça (hukuken) ulusa geçmiş olduğunu ve TBMM tarafından kullanıldığını göstermekte ve TBMM’yi yeni devletin en üstün kurumu yapmaktadır. 1876 anayasasında öngörülen padişahın (yürütmenin) meclise (yasamaya) karşı üstünlüğü yerline meclisin (yasamanın) yürütme üzerinde üstünlüğü ilkesi getirilmiştir. Sorumsuz padişahtan meclise karşı sorumlu hükümete geçilmiştir. Bu şekli ile adı 29 Ekim 1923’te konulacak olsa da, yeni devlet demokratik bir cumhuriyet olarak kurulmuştur. 24 Nisan’daki (1923) konuşmasının ardından yapılan seçimde Mustafa Kemal, oybirliği ile meclis başkanlığına seçildi (39 yaşında idi).

Mustafa kemal TBMM’nin açılışından bir gün önce (22 Nisan’da) tüm yurda yayınladığı bir bildiri ile “Meclisin açılışından sonra bütün sivil ve askeri makamların ve bütün ulusun başvuracağı en yüce makamın TBMM olacağını” bildirmiştir.[5] TBMM açıldığında Güneyde Fransız işgali, Batı’da ve Trakya’da Yunan işgali sürerken, işgalcilerle padişahın işbirliği ile yurdun pek çok yerinde ulusal direniş ve kuvayı milliyeye karşı ayaklanmalar sürmekte idi. Ayaklanmacılar Ankara’yı tehdit ediyordu. Mondros’ta teslim edilen ordunun yerine henüz yeni bir ordu kurulamamıştı. Ulus büyük savaştan yorgun çıkmış, yoksulluk, bilgisizlik, geri kalmışlık ve hastalıklar yaygındı. Bu koşullarda bile Mustafa Kemal’in ulusa güveni tamdı.

Yasama ve yürütmeyi tek elde toplamayı zorunlu kılan bu zor koşullarda Mustafa Kemal tüm yetkileri kendisinde değil, kendisinin de sorumlu olduğu TBMM’de toplamıştır (Meclis hükümeti sistemi). Mustafa Kemal’in 24 Nisan’da açıkladığı ve meclisçe kabul ilkelere göre 2 Mayıs 1920’de yeni devletin ilk hükümeti, aynı zamanda meclis başkanı da olan Mustafa Kemal’in başkanlığında kuruldu. İlk hükümette Milli Savunma Bakanı Fevzi Çakmak Paşa, hükümet üyesi olan Genelkurmay Başkanı (bakanı) Albay İsmet İnönü İdi.[6]

Demokratik Meclis:

İlk TBMM yukarıda belirtilen ağır savaş koşullarında bir yandan yasama işlevini yerine getirirken aynı zamanda kendi içinden seçtiği yürütme organını (icra vekilleri heyeti) etkili olarak denetlemiştir. 5 Eylül 1920’de kabul edilen Nisabı Müzakere Kanunu (Görüşme Yeter Sayısı Yasası) Büyük Millet Meclisi’nin halifelik ve saltanatın, yurt ve ulusun kurtuluşuna dek aralıksız toplanmasını öngörmüştür. Buna göre 23 Nisan 1920’den, 2. Meclisin göreve başladığı 11 Ağustos 1923’e dek hemen her gün genel kurul yapılmış; 625 soru önergesi, 76 gensoru verilmiş, 338 yasa çıkartılmıştır. Günde ortalama 24 milletvekili söz alıp konuşmuştur. [7]

29 Kasım 1920 tarihli İstiklal Madalyası Yasası, ile 1. Meclis üyelerine yeşil şeritli istiklal madalyası verilmiştir.

Değerlendirme ve Sonuç

Kurtuluş savaşımızın siyasal hedefi olan egemenliğin Osmanlı hanedanından ulusa geçmesi büyük devrimci ve strateji ustası Mustafa Kemal’in önderliğinde adım adım gerçekleşmiştir. TBMM’nin açılması ve yeni bir anayasanın yapılması ile Osmanlı imparatorluğu tarihe karışmış, ulusal egemenliğe dayalı yeni bir devlet kurulmuştur. 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılırken, Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul’un işgal edildiği 16 Mart 1920’den başlayarak varlığını yitirmiş olduğuna karar verilmiştir.

Mustafa Kemal’in 24 Nisan 1920 konuşmasında koyduğu ve 1921 anayasasına temel oluşturan ilkelerle, 1876 anayasasında öngörülen padişahın üstün olduğu sistem yerine meclisin üstün olduğu sisteme geçilmiştir. 1876 anayasası ile 1921 anayasası karşılaştırıldığında siyasal devrimin büyüklüğü ve önemi daha net görülmektedir.

Kurulan yeni devlet zamanın koşullarının çok ötesinde demokratik bir işleyişe sahiptir. Halkın seçilmiş temsilcilerinden oluşan TBMM ağır savaş koşullarına karşın, kendi içinden seçtiği yürütme organını etkili biçimde denetlemiştir. Görünürde yasama ve yürütme erkleri tek elde toplanmakla birlikte (erkler birliği), yasamanın yürütmeyi etkili denetimi dikkate alındığında sistem demokrasinin gereği olan “erkler ayrılığı” sistemi gibi işlemiştir. Mustafa Kemal, o günkü ağır koşullarda tüm yetkileri kendisinde toplayan bir hükümet sistemi oluşturabilirdi. Böyle yapmamış, tüm yetkileri kendisinin de sorumlu olduğu mecliste toplamıştır. Ulusa geçen egemenlik, TBMM tarafından kullanılmıştır. Mustafa Kemal’in 22 Nisan 1920 bildirisine göre yeni devlette en yüce orun TBMM’dir.

Anayasamızdaki Egemenlik kayıtsız koşulsuz ulusundur (Md.6) hükmü, yukarıda aktarılan sürecin sonucudur. Ulusa ait olan egemenlik yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanılır. Bu organlar egemenliğin sahibi değil, anayasaya göre Ulusun egemenliğini kullanmasında araçtırlar. Cumhuriyetimizin temelinde TBMM’nin en üstün kurum olduğu ve yürütmeyi etkili olarak denetlediği demokratik bir yönetim sistemi bulunmaktadır.

2017 anayasa değişikliği ile bir yandan Yürütme güçlendirilip sorumsuz / hesap sorulamayan tek kişiye bırakılırken, öte yandan TBMM’nin yürütmeyi denetleme işlevinin zayıflatılması, 100 yıl önce konulan çağdaş ilkeleri yok sayıp, 150 yıl geriye 1876 anayasasındaki “anayasal monarşi” sistemine dönüştür. Karşı devrimin bir parçasıdır.

[1] Bülent Tanör, Kurtuluş Kuruluş. Cumhuriyet Kitapları, İstanbul,2017, s.62
[2] M.K. Atatürk, Nutuk, Türk Tarrih Kurumu Yayını, Ankara, 1981, s.306
[3] Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, 2. cilt, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1964, s.363
[4] Enver Behnan Şapolyo, Türk İnkılap Tarihi Notları, Kara Harp Okulu Yayını, Ankara, 1949, s.164
[5] Atatürk, a.g.e. s.314
[6] Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, cilt 2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1987, s.255
[7] Tanör, a.g.e. s.120

Prof. Dr. Halil ÇİVİ
İnönü Üniv. İİBF Eski Dekanı

TOPLUMDAN SİYASAL İKTİDARA, “MİLLİ İRADE” ANITSATMASI ve SİYASAL SARI KARTLI “BİR NİSAN” ŞAKASI!…

Ayrıştırmayıp birleştirenler kazandı.

Yüce Önderimiz Mustafa Kemal ATATÜRK de

• “Türkiye Cumhuriyetini kuran TÜRKİYE HALKINA TÜRK MİLLETİ DENİR.“

diyerek, ulusu ayrıştırarak değil, birleştirerek kazanmıştı…

TÜRK TOPLUMU:
– Ulusal (milli) istencin (iradenin) tartışılmazlığına,
– Halifelik ve saltanat devrinin kesinkes kapandığına,
– Ekmeğine, özgürlüğüne, yaşam biçimine,
– Laikliğe, demokrasiye, dinbazlık yapanlara,
– Atatürk’e, çoğulculuk içinde kalarak ulusal birliğe,
– Akıl ve bilim temelli ÖĞRETİM BİRLİĞİ YASASINA,
– Toplumsal cinsiyet (gender) eşitliğine,
– Evrensel, çağdaş uygarlık anlayışına,
– Hukukun üstünlüğüne, adalete, insan haklarına,
– Üretim odaklı ve adil paylaşıma dayalı ekonomik düzene

GÜÇLÜ BİR BİÇİMDE SAHİP ÇIKTI..

Sosyolojik olarak feodal, tarımsal, dogmatik ve teokratik (dinci) değerlerle; demokratik bilgi toplumunu, akıl-bilim ve kent kültürünün eğittiği çağdaş bireyleri yönetme dönemi önemini yitirdi.
***
DİKTATÖRLÜK NEDİR?

Vatandaş, “Hocam diktatörlük nedir?” diye soruyor.
Çok özet olarak şunlar söylenebilir :

Hakkı yenilenin hak aramaktan korktuğu;
işsiz ve aç insanların ekmek isteme haklarının olmadığı,
siyasal düşünce suçluların hapishaneleri doldurduğu,
salt muktedir olanların düşüncelerinin doğru kabul edildiği,
sendikal ve siyasal örgütlenmelerin basķı altında tutulduğu,
sarı sendikacılığın özendirildiği,
tüm basın kuruluşlarının iktidar yanlısı olmaya zorlandığı,
bol bol ırkçılık, dincilik, vatan, ezan ve bayrak propagandasının yapıldığı,
çoğulculuk, özgürlük, barış ve demokrasiden öcü olarak söz edildiği,
aklın ve bilimin eğitimden iyice dışlandığı,
eğitim sisteminin militanlaştırıldığı,
her türlü din vicdan özgürlüğü ve evrensel insan haklarının askıya alındığı;
yasama, yürütme ve yargı erkinin tek kişide toplandığı,
yürütme erkinin başındaki kişinin hiçbir ahlak, hukuk, adalet, anayasal ve yasal sınırlamaya bağlı olmadığı,
yönetenlerin asla hesap vermediği ve hesap sorulamadığı.
toplumun, militarizme benzer polis devleti yöntemleriyle basķılandığı ve korkutulduğu siyasal rejimlere;

DİKTATÖRLÜK REJİMİ denir!…. (01 Nisan 2024)

Prof. Dr. Rıdvan KARLUK
ridvankarluk@gmail.com 
(Turkish Forum – eturkiyeyiz.biz] Bugün Forum’da yayınlanan yazımı Grup üyeleri ile paylaşıyorum. R. Karluk)

Sözcü Gazetesi’nde sayın Sultan Uçar, 29 Mart 2024 tarihinde “Dünya sıralamasına giremeyen 197 üniversite kapatılacak mı?”  başlıklı yazısında çok önemli bir konuyu  gündeme getirmiştir: “YÖK’ün diploma denkliği için dünya sıralamalarında ilk bin üniversite içinde en az 2’sinde olma şartını, Türkiye’deki 208 üniversiteden 11’i tuttururken, 197’si tutturamadı. QS 2024 Dünya Sıralamasında ilk 400’e yalnızca ODTÜ girdi.”

THE 2024 Dünya Sıralamasında ilk binde   11 üniversite  yer almıştır. Bunlar; ODTÜ, Koç, İTÜ, Sabancı, Bilkent, Boğaziçi, Çankaya, Hacettepe, Bahçeşehir, Özyeğin ve  YTÜ.

“Dünya başarı sıralamalarında ARWO, QS World, CWTS Leiden ve THE Word’ü ölçü alan YÖK’ün listesindeki 4 sıralamaya yalnızca İTÜ ve Hacettepe girebiliyor. ‘İlk binde en az 2 uluslararası araştırma sıralamasına girme’ şartını ise 11 üniversite tutturdu. Türkiye’deki 208 üniversiteden 197’si dünya sıralamalarında ilk binde yok. YÖK’ün yurt dışındaki öğrencilerden istediği ilk bin koşulunl, Türkiye’deki üniversiteler taşımıyor. Buna karşın yurt dışındaki Türk öğrencilerin diploması, Türkiye’de geçersiz sayılabilecek.”

“İlk bin üniversite için ‘akademik yayın sayısı’ kriteri var. THE 2024’te Çankaya Üniversitesi, yılda 349 makale yazıp (AS: Bu olanaklı mı??! Bir yılda olanaksız!), 25.482 atıf alan Prof. Dr. Dumitru Baleanu sayesinde dünya sıralamasında ilk bine girdi. Marmara, Ege, Dokuz Eylül, Gazi, İÜ, Çukurova gibi birçok köklü üniversite, ilk binde yok.”

Türkiye’deki üniversitelerde kayıtlı öğrenci sayısı 8 milyon ile OECD ülkeleri içinde ilk sıralardadır. Bu öğrenci sayısı, ortalama bir rakamla nüfusumuzun %9’udur. ABD’de bu oran  %6, AB’de ise %5.7’dir. Toplam kamu, vakıf ve özel üniversite sayımız 209’dur. 130 devlet üniversitesi (11 teknik üniversite, 2 güzel sanatlar üniversitesi ve 1 yüksek teknoloji (AS: İzmir ve Gebze..?) enstitüsünün yanı sıra Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi, Polis Akademisi ve Milli Savunma Üniversitesi), 75 vakıf üniversitesi ve 4 vakıf meslek yüksekokulu vardır.

21 üniversitenin uluslararası  etkinliği ve sosyal sorumluluk projesi, 65 üniversitenin  endüstriyel proje yönetimi yoktur. 65 üniversite kütüphanesinde yeterli sayıda yabancı dilde yazılmış kitap bulunmamaktadır. 88 üniversite patent ve tasarım başvurusu yapmamış, 28 üniversite ise TÜBİTAK bursundan yararlanmamıştır.

Üye olmak için kapıda beklediğimiz Avrupa Birliği’nde 20 öğrenciye 1 hoca, bizde 41.5 öğrenciye 1 hoca düşmektedir. 68 üniversite rektörünün uluslararası yayını yoktur. Uluslararası yayını olmayan bir öğretim üyesinin rektör olmasını  doğru bulmuyorum. Bu üniversitelerde öğrenciler için bu durum kötü örnek oluşturur. Daha da önemlisi, bu üniversitelerde öğretim üyeleri rektör olmak için uluslararası yayın yapmaya gerek duymazlar.

Bu konuda Ankara’da önemli bir tıp profesörünün adını taşıyan bir vakıf üniversitesinde yaşanmış bir örnek YÖK tarihine geçecek ölçüde önemlidir. Bu  üniversitede aşağıda yer alan 9 kriter (ölçüt!) ile profesör atanmıştır. YÖK mevzuatında olmayan kriterler (ölçütler) ile  yapılan  hukuk dışı atama, yargı kararı ile iptal edilmiş olmasına karşın YÖK bu konuda sessiz kalarak bu kriterleri (ölçütleri) onaylamıştır.

Aşağıda yer alan 9 kriter (ölçüt) ile profesör ataması yapılıyorsa, Türkiye’deki 197 üniversitenin  dünya sıralamalarında ilk binde yer almaması  normaldir. Üstelik, atanmayan aday, kendini bilimsel olarak kanıtlamış biri olmasına karşın.

Acaba profesör olmak için adayın “genç” olmasına bakılacak, eğer genç değilse “dinamik” de olmadığı için profesör ataması yapılmayacak mıdır? Oscar Wilde der ki:

• “Biri gerçeği söylerse, bir başkası er veya geç yalanının ortaya çıkacağından emin olmalıdır.”  

Mark Twain de  doğru bir saptama yapmıştır:

• “Gerçek ayakkabılarını giymeden, yalan dünyayı üç kez dolaşır.”

YÖK tarihine örnek olarak geçmiş 9 ölçüt aşağıdadır :

• Dosyanın düzenli olması, (The regularity of the file)
• Taşınır bellek, (Portable memory)
• Adayın genç olması, (The candidate is young)
• Adayın dinamik olması, (The candidate is dynamic)
• Adayın projeci olması,  (Being a project designer)
• Adayın yaşı, (Candidate’s age)
• Adayın dinamikliği, (Candidate’s dynamism)
• Adayın lisans programlarında ders vermesi, (The candidate’s teaching in undergraduate programs)
• Adayın yüksek lisans programlarında ders vermesi. (The candidate’s teaching in graduate programs)
  

Yukarıda yer alan 9 kriter (ölçüt) ile Ankara’da bir vakıf üniversitesinde profesör atanabiliyor ve de YÖK bu atamayı iptal etmiyorsa, “Dünya sıralamasına giremeyen 197 üniversite kapatılacak mı?” sorusuna yanıt verecek makam YÖK’tür.

Dostlar,

Dün, 28 Mart 2024 Perşembe günü, Cumhuriyet gazetemizin 8. sayfasında 14. köşe yazımız yayınlandı. 2 haftada bir yazmaktayız. Köşe yazarlığı kıdemimiz de böylece 9.aya girdi!

Bu yazımızı paylaşmak istiyoruz.
https://t.co/D5QV3rumDJ
https://x.com/profsaltik/status/1773701899964801380?s=20

***
31 Mart 1909 – 31 Mart 2024 :
115 Yıl Sonra Gene İstibdat mı?!

Belleklerdedir: 31 Mart Kalkışması (isyanı), Meşrutiyet’in 2. kez ilanından sonra (ilki 1876) İstanbul’da başlatılan büyük bir ayaklanma ve darbe girişimidir. İttihat-Terakki’nin desteklediği Hüseyin Hilmi Paşa Sadrazam idi. Önceki sadrazam-başbakan Mecliste güvensizlik oyu ile düşürülmüştü! Hareket Ordusu tarafından isyan bastırıldı. 2. Abülhamit’in 1878’de ilk meşrutiyeti daha 2. yılında kaldırarak başlattığı “istibdat” (koyu baskı-mutlak sultanlık) rejimi sürsün istiyordu gerici-yobazlar. Oysa şimdiki yurdun iki katı alan yitirilmişti bu karanlık dönemde. Vatan toprağı Kıbrıs sözde “kiralanmıştı” İngiltere’ye!

Ancak “Hürriyet ilan edilmişti” bir kez, geri dönüş yoktu. Avrupa’nın çok gerisinden de olsa “ilerliyorduk”. Tarihin tekerleği ileriye dön(dürül)üyordu, 23 Nisan 1920’de açılan ilk TBMM, “Egemenlik bağsız koşulsuz milletindir” ilkesini benimseyerek, gerçekte eylemli olarak (fiilen) saltanatı tanımadığını duyurmuştu. “Tebaa” sözcüğü yerine özen ve bilinçle “millet” sözcüğü konmuştu, Cumhuriyet’e giden yolun taşları döşeniyordu. Bağımsızlık savaşının görkemli askeri utkusunun (30 Ağustos 1922) hemen ardından, 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmış ve son Padişah Vahdettin İngilizlere sığınarak kaçmıştı.
***
   115 yıl sonra neredeyiz ?

  Hükümet yok!
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi uydurma-zorlama-göstermelik bir sekreterler kurulu.
   Meclis yok!
Cumhur İttifakı TBMM’yi noter gibi kullanıyor. Tüm yasa önerileri kaçak Saraydan geliyor.
Yargı yok gibi!
HSK eliyle mutlak egemenlikle atamalar-yükseltmeler-yer değiştirmeler yapılıyor. Bu Kurul da TEK ADAM’ın güdümünde; 6 üye doğrudan RTE atamasıyla, 7 üye Yürütme’nin TBMM’yi yönlendirmesi ile. Tepedeki AYM’nin 12/15 üyesini tek adam RTE atıyor! Son dönemlerde
bu yüksek Mahkeme “lüks” görülmeye başlandı, kararları utanmazca uygulanmıyor,
Anayasa değişimi dayatılıyor!
Demokrasilerin sacayağı, YASAMA – YÜRÜTME – YARGI erklerinin birbirinden bağımsız denge-denet sistemine dayanır. Ulus, egemenliğini bu Anayasal “Güçler” eliyle kullanır.
“Güçler ayrılığı” yüzlerce yıldır emekle örülmüş bir siyasal kazanımdır ancak ülkemizde
3 Kasım 2002 AKP iktidarı ile birlikte 21+ yıldır adım adım çökertilmiş ve 21. yy’da dünyada
hiçbir ülkede benzeri olmayan bir post-modern (!) dinci-gerici despotik rejim koskoca ülkeye dayatılmıştır. Ucubenin adı: Cumhurbaşkanlığı hükümetidir! Atlantik kurgusu-dayatması olarak kökü dışarıda, asla yerli-milli olmayan bir kuşatmadır Türkiye’ye.
21+ yılda ülke hemen her bakımdan gerile(til)miş, çok borçlu = çok bağımlı duruma sürüklenmiştir.
TEK ADAM rejiminde Ulusa hesap verme yükümü çöpe atılmıştır.

• Oysa 1908’de güvenoylaması ile Sadrazam düşürülmüştür!

Günümüzde hükümet de yoktur, güven oylaması da!

TEK ADAM RTE’ye, yardımcısına, bakanlarına, milletvekillerine Yüce Divan’da (Anayasa Mahkemesi) hesap sorabilmek için 400/600 oy gereklidir TBMM’de. Üstelik bu “tuhaf” kural (Anayasa m.105/3), ölene dek geçerlidir.

Ucube TEK ADAM REJİMİ, İslami faşizm zeminini de pekiştirerek bir patrimonial sultanlık kurmuştur. Siyaset bilimi terimi ile bu bir “anomali”dir. Bu rejimler olağan yollarla yıkıl(a)mamaktadır. O halde, anti-emperyalist bağımsızlık savaşını kazanan Devrimci Ulusumuz, bu acı kuşatmayı nasıl yaracaktır?
İlk olarak, Türk Devrimi’nin tüm mazlum uluslara örnek “6 Ok”unu anımsamak gerekir.
O bütüncül devrimci ideolojinin 6 bileşeninden (Ok’undan) biri ve en uzun olanı “DEVRİMCİLİK” tir, unutulmasın! Tarih, 115 yıl sonra 31 Mart 2024’te, Türk ulusunun önüne, adeta altın tepside bir fırsat sunmaktadır. O tarihsel fırsatın adı, kağıt üstünde “Yerel seçimler” ancak çok aşkın bir anlam ve önem kazandı.

• Görülmemiş bir yoksullaşTIRma halka dayatıldı, ülke talan edildi!

Alın teri – göz nurumuz, İslamcı-dinci sermayeye ve dış ortaklara aktarıldı. Öyle ki; başsorumlu AKP=RTE, milyonlarca emekliyi 10 bin TL/ay mutlak yoksulluğa ısrarla mahkum eti.

• Hemen hemen tüm demokratik hesap sorma yolları tıkandı!

Eğer bu lanetli (maledictus) gidiş durdurul(a)mazsa, fatura daha da ağırlaşacak; “çıkış” (exodus) belki de onlarca yıla uzayabilecektir! Okuyucu hoş görür ise; bu “can sıkan” öngörülerimiz salt
Tıp değil, Mülkiye ve Hukuk eğitimimize de, –mutlak bir bilimsel terbiye ile– dayalı, yalın karamsarlık asla değil.

Ne yapmalı                                                             ??

• Ana ve şaşmaz hedef AKP=RTE faşist-gerici-uydu rejimini olabildiğince zayıflatmak.

• Bunu hakkımız olan “oy” larımızla demokratik-barışçıl ve meşru yolla yapmak.

• Bugün yapıl(a)mazsa gelecekte bu yollar da kullanılamayabilir.

• Öyle ise; her seçim bölgesinde, kazanabilecek en güçlü adayı destekleyerek Cumhur İttifakı adaylarını sandıkta yenmek.

• “Ulusal güçleri birleştirin” buyruğu ATA’nın!

==========================================================
Köşe yazımızın Cumhuriyet‘teki pdf biçimi aşağıdadır.

Cumhuriyet gazetesi köşe yazımız;.. 115 Yıl Sonra Gene İstibdat mı

Okunması, paylaşılması ve gereklerinin yerine getirilmesi dileğimizdir.

Sevgi ve saygı ile. 29 Mart 2024, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM  
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net        profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik    X : @profsaltik
https://www.instagram.com/ahmet_saltik