SELÇUK EREZ

Yazarın çıkar ilişkileri

Bilim dallarında yayın yapanların uymak zorunda oldukları kurallar vardır. Ağırbaşlı bilim dergilerinin yayıncıları, bunlara uymayanların yazılarını geri çevirirler.

Bu kuralların arasında, “O yazıyı yazanların, yazdıkları alanla ilgili kuruluşlarla, değerlendirdikleri aygıtları, ilaçları üreten fabrikalarla, bunları satanlarla vb. herhangi bir çıkar ilişkilerinin olup olmadığının açıklanma zorunluluğu” vardır. Yazdıklarınızın, böyle bir ilişkiden etkilenip etkilenmediği bilinmek istenir. Bu konudaki sorular, sadece yazanlarla değil yazanların çalıştıkları kurumlarla üreticiler arasındaki parasal çıkar ilişkilerini de kapsar.

2008’de İnsan Papilloma Virüsünün rahim ağzı kanserlerinde oynadığı rolu tanımlayan, ardından bu virüsün bazı tiplerine karşı bir aşı geliştiren Dr. Zur Hausen’in Nobel Tıp Ödülü’nü alanlardan biri olacağı açıklandıktan sonra Nobel jürisinin üyelerinden Bo Angelin’in, bu aşıyı üreten firma olan Astra Zeneca’nın yönetim kurulunda da bulunduğu anlaşılınca kıyamet kopmuştu. Sonunda Bo Angelin, Astra Zeneca Şirketi’nin HPV aşısı patentine sahip olduğunu bilmediğini söylemiş, böylece iş zar zor kapatılmıştı.

Bütün bunlardan bize ne?

Demokratik yani yönetenlerin halk oylarıyla seçildikleri rejimlerde en önemli nitelik, seçimi yapacak olan halktan gerçeklerin saklanmamasıdır. Örneğin yönetenler,
komşu ülkelerle ilişkilerimizi, kendimizin değil  başka ülkelerin çıkarları için bozduklarında, “Biz, bunları, komşumuzda demokrasinin yeniden kurulması için yapıyoruz!” derlerse gerçeği halka kim anlatacak? Hükümetin her tutumunu eksiksiz alkışlayanlar mı?  İktidarı sürekli olarak güzellerin en güzeli, en demokratı ilan edenler mi? Böyle davrandıklarında TRT’de, şurada burada program yaptırılarak kalkındırılanlar mı?

Herhalde değil!

Çaresi?

Bilimsel yazı yayınlayan organlardan öğreneceklerimiz var: Yeni anayasaya bir madde ekleyip her yayın organının başlığına

• “Gazetemiz ya da TV kanalımız, herhangi bir devlet bankasından sağlanmış
  kolay kredilerle kurulmamıştır”

cümlesinin eklenmesinin ve de yayınlanan haber ve makalelerin altına
“Yazarın yönetimle hiçbir çıkar ilişkisi olmamıştır” diye yazılmasının sağlanması gerekir.
Doğru seçim yapmak için doğru bilgi edinmesi şart olan yurtdaşlarımıza saygılıysak, böyle davranmalıyız.

(www.selcukerez.com, 3.2.13, Cumhuriyet)