Prof. Dr. Halil Çivi
İnönü Üniv. İİBF Eski Dekanı

Sosyolojik açıdan tüm dinler, inançlar ve kutsal kitapların final (sonal) amacı ibadet (tapınç) değildir.

Güzel ahlaklı insanlar ve toplumsal barış ve kardeşliği inşa etmektir (kurmaktır).

İnsanların güzel ahlaklı ve adil kişiler olarak arınabilmelerine katkı sunmaktır.

Başta insan soyu, doĝa ve çevre olmak üzere, tüm canlıların hak ve hukukuna saygılı olabilmektir.
***

İslam dini dahil, tüm kutsal öğretilerde hem bireysel ve hem de kamusal açıdan, güzel ahlak ve adalet öznedir, yani erişilmesi gereken ana hedeftir.

İbadetler (tapınımlar) ise nesne, yani bu ana hedefe götüren yollar ve araçlardır.

Gerçek olan; yaşam boyu bireysel, ailesel, mesleksel ve kamusal her türlü ilişkilerde hiçbir zaman hak, hukuk adalet, güzel ahlak, liyakat (yaraşırlık) ve vicdan rotasından sapmamak, asla kimseye zarar vermemek (Primum non necere!), kula kul olmamak ve kul hakkı yememektir.

Tutulan oruçlar ve yapılan tüm ibadetlerin (tapınıların), güzel ahlak ve adaleti amaçladığının bilincinde olan, yüreğini başkalarına karşı kin, nefret, cebir ve şiddetten arındırarak toplumsal dayanışma ve birliğimize katkı sunan tüm içten inanç sahibi kardeşlerimize ne mutlu…

Demokratik – laik bir ülkedeki din ve vicdan özgürlüğünün bilincinde olarak, oruç tutan, tutmayan herkese, sevgi, kardeşlik ve barış içinde kalarak; gönlünce, özgür, bilinçli sağlıklı ve hayırlı ramazanlar dilerim.