TIBBİ FETVALAR, LAİKLİK VE MİLLİ BİRLİK
Mustafa Solak
solak81@outlook.com, 23.12.19
Abdullah Tivnikli İstanbul Araştırma ve Eğitim Vakfı (İSAR) Tıp ve Ahlak Çalışma Grubu, “Tıbbi Konularda Fetva Verme Metodolojisi ve Zorluklar Sempozyumu” düzenliyor. 6 ayrı oturumda yapılacak sempozyumun, dikkat çeken oturum başlıkları ise şöyle:
“Genetik Mühendislik ve Teknolojinin Sorgulanması”
“Biyofıkıh Biyoetiğe İkame Edilebilir mi?”
Biyofıkıh Metodolojisi: Delile Dayalı Tıp ve Delile Dayalı Fıkıh Matriksi”
“Batıda ve İslam Dünyasında Biyoetik Sorunların Anlaşılmasında ve Değerlendirilmesinde İnsan Anlayışının Önemi: Beyin Ölümü Örneği”
“Zaruret İlkesi ve Biyomedikal Müdahaleler Alanına Uygulanması”
“Tıbbi Bilginin Niteliği ve Anlaşılabilirliği Üzerine”
“Mecmau’l-Fıkhi’l-Islami ed-Duveli’nin Tıbbi Konularda Fetva Usulü”
“Tıbbi Meselelerle İlgili Fetvalara Analitik Bir Yaklaşım-Din İşleri Yüksek Kurulu Örneği”
“İran’da Biyomedikal Meselelerin Gerekçelendirilmesi: Dini Bir Hükümet Tecrübesi”
“Temel Fıkhi Kavramların Medikal Meselelerde Fetva Verme Süreçlerindeki Konumu: Endonezya Tecrübesi”
“Yardımcı Üreme Tekniklerine Yönelik Fetvaların Temelindeki İslam Ahlakı İlkeleri”
“Tıbbi Meselelerde Fikir Geliştirme Süreci-İslami Perspektiften Medikal Hatalar.”[1]
MEB ders kitaplarında tıbba dair fıkhi hükümler
MEB ders kitaplarında da tıpla ilgili organ nakli, ötenazi, organ nakli, beyin ölümü, plastik cerrahi, kürtaja dair ayetli hadisli ifadeler senelerdir okutuluyor.
12. sınıf “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” ders kitabına “İktisadi Hayatla İlgili Meseleler” başlığı eklendi. “Sağlık ve Tıpla İlgili Bazı Meseleler” başlığı altında tütün mamülleri, otopsi ötenazi, kan bağışı ve haram maddelerle tedavinin caiz olup olmadığı tartışılmıştır.
Sigara, nargile, pipo gibi tütün mamülleri sağlığa zararları kanıtlandığı için haram sayılmıştır.[2]
Otopsi meşru görülmüştür. Ötenazinin İslam alimlerince çoğunlukla meşru görülmediği belirtilmiştir.[3]
Organ nakliyle ilgili “Başka birinden nakledilen kolla hırsızlık yapan birinin hali ne olacaktır?” sorusunun yanıtı aranmış ve organ nakli caiz görülmüştür.[4]
Kan bağışı ve morfin gibi haram maddelerle tedavi, “kullanılabilecek alternatif maddeler bulunmadığı durumlarda” caiz sayılmıştır.[5]
Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programlarında da sağlıkla ilgili olarak “otopsi, ötenazi, organ nakli, kan bağışı, haram maddelerle ilgili tedavi ve intihar konularına ayrıntıya girilmeden öğrenci seviyesi dikkate alınarak anlatılır” diye yazılmıştır.[6]
Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde okutulan FIKIH OKUMALARI ders kitabında “TEKNOLOJİ VE TIP” ünitesinin başlıkları şöyledir:
Kitapta “organımızın başka birisine nakledilmesi durumunda hesaba çekilecek olan organın hangi kişi için sorguya çekileceği ve kimin için şahitlik yapacağı” hususuna yanıt aranmıştır.[7]
Ders kitapları ve Diyanet milli birliğe hizmet etmeli
Çözüm olarak şu önerileri sıralayabiliriz:
- İktidar laikliğe aykırı ekonomik uygulamalardan vazgeçmelidir. Laiklik, din ve dünya işlerinin ayrılığı, din, vicdan ve ibadet özgürlüğü olduğu için milli birliği ve toplumsal huzuru sağlamada önemlidir. Milli birlik olmazsa Türk Milleti’ne aidiyet duygusu azalarak vatanı savunmak zorlaşır. Millî devlet, millet, laiklik karşıtlığı yapılarak, Atatürk dışlanarak millî birlik sağlanamaz, iç cephe birleştirilemez.
- Bölgemiz dinsel, mezhepsel, etnik ayrımdan dolayı millet kavramında birleşememenin getirdiği sıkıntılarla iç savaşlar yaşamaktadır. Emperyalizm bundan nemalanarak “kurtarıcı” olarak gelmektedir. Emperyalizme malzeme vermemek için milli birliği perçinlemek, bunun için de laiklik şarttır.
Bu sebepler milli birliğe, vicdana, toplumsal huzura aykırı ders kitapları ve fetvalar gözden geçirilmelidir.
- Diyanet, tarikat, cemaat gibi dinsel örgütlenmelerin önüne barikat olsun, millet onların müridi olmasın diye Atatürk tarafından kurulmuştur. Toplumun dinsel hayatını kendisinin düzenleyebileceği laik ortamın oluşması için kuruldu. Diyanet, fetva kurumu olmaktan çıkarılmalıdır. Dahası Diyanet bir hizmet kurumu olarak cumhuriyetimizin kuruluşunda kendisine tanınan inanç ve ibadet ile ilgili işlerin dışına taşmamalı, toplumsal yaşama ve çağdaş hukukumuzla bağdaşmayan hükümlerde bulunmamalıdır.
- Atatürkçü olduğunu belirten kurumlar da milleti kazanmak için türban dağıtmamalı, imamlı-dualı mitingler, açılışlar, kutlamalar yapmamalıdır.
NOT: Ders kitapları ve Diyanet fetvalarındaki duruma dair “Gayrimilli Eğitim” ve “Diyanet’in Fetvaları” kitaplarım değerlendirilebilir.
Kaynaklar
[1] “Bunu konuşmak için toplanacaklar: Tıpta fetva nasıl verilir?”, Veryansın, 20.12.2019, erişim tarihi 20.12.2019, https://veryansintv.com/bunu-o-icin-toplanacaklar-tipta-fetva-nasil-verilir/
[2] Ali Kuzudişli, Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 12, Eksen Yayıncılık, İstanbul, 2019, s.123.
[3] Age, s.125.
[4] Age, s.126-127.
[5] Age, s.127.
[6] Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programları, 2018, s.34.
[7] Abdullah Kahraman, Servet Bayındır, Recep Özdirek, Adnan Memduhoğlu, İbrahim Yılmaz, Ahmet Özdemir, Fıkıh Okumaları, 5. Basım, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2018, s.152-153.