İKTİDAR, BELEDİYE ŞİRKETLERİNİ DAHA YAKINDAN İZLEYECEK

Mahmut ESEN
Mülkiye Başmüfettişi (Em.)

1 Sayılı “CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI HAKKINDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ” ne dayanarak, Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanan “KAMU İŞLETMELERİNİN FAALİYETLERİNİN İZLENMESİ VE RAPORLANMASINA DAİR TEBLİĞ” 9.03.2021 günlü R.G.’de yayınlanmıştır.

Bu Tebliğde; kamu sektöründe şeffaflığın (AS: saydamlığın) ve hesap verilebilirliğin artırılmasının, bu bağlamda kamu işletmelerinin faaliyetlerinin etkin biçimde izlenebilmesi için konuya ilişkin verilerin toplanması / derlenmesi ve raporlanmasının usul ve esaslarının (AS: ilke ve yöntemlerinin) belirlenmesinin amaçlandığı açıklanmıştır.

(I) sayılı Kararnamede belirtilmiş olan “İşletmelerin faaliyet gösterdikleri sektörlere ilişkin politika geliştirme çalışmalarına katkıda bulunmak” vb. temel amaçlara yer verilmediği,  faaliyetlerin izlenmesine / denetimlerine yönelik işlemlerine ağırlık verilmesi ile yetinildiği görülmektedir.

Sermayesinin yarısından çoğu belediye veya bağlı idarelere ait olup faaliyetleri bakımından ticari nitelik taşıyan ve Sayıştay denetimine bağlı belediye şirketleri Tebliğ kapsamına alınmıştır.

Bu yolla kamu işletmelerinde (TKİ / TMO / PTT / TCZB vb.) olduğu gibi belediye şirketleri de (istenmesi durumunda) etkinlikleriyle ilgili ayrıntılı hususları içeren mali (bilanço, gelir – gider tablosu) ve mali olmayan (personel / yönetici profili / istihdam maliyetleri / tabloları) nitelikli verileri belirlenmiş süreler içinde Hazine ve Maliye Bakanlığına göndereceklerdir.

İstenen bu verilerden; özellikle personele ilişkin tabloların, çalışanların statüleri / atanma usulleri, yapılan fazla çalışma saatleri sayısı, üye olunan sendikalara göre dağılımları, yöneticilerin (YKÜ / genel müdür / genel müdür yrd.) telefon numaraları, personel giderlerinin (Damga Vergisi dahil) türlerine göre dağılımını vb. hususları içerecek biçimde ayrıntılı olduğu bilinmektedir.

Bu Tebliğ kapsamında istenen verilerin zamanında ve doğru olarak Bakanlığa iletilmesinden ve ilgili raporların yayımlanmasından işletmelerin genel müdürleri sorumludur.

Sorumluluğun yerine getirilmemesi durumunda belediye şirketi denetime bağlı tutulacaktır.

Belediye şirketlerinin siyasal iktidar / Hükümet adına ticari faaliyette bulunan kamu iktisadi işletmeleri (KİT’ler) gibi değerlendirildiği anlaşılmaktadır.

Böylelikle belediyelerin 5393 sayılı Yasanın 3’üncü maddesinde tanımlanan “ Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olduğu” özelliğinin / gerçeğinin göz ardı edildiği görülmektedir. (AS: Bu yasal hüküm, Anayasa’nın 127. maddesi ilk fıkrasında da aynen yer almaktadır. Bakanlık Tebliği Danıştay’a, yasaya ve Anayasaya aykırılık savı ile iptal istemi ile taşınabilir…)