Ülkemiz özellikle son yıllarda, iktidar partisinin usa sığmaz dayatmalarıyla derin-çok yönlü bir çıkmazda. Dış politikada güven vermeyen gelgitler ve belirsizlikler öngörülemezlik kaygısı doğuruyor. BOP eşbaşkanlığının Erdoğan tarafından üstlenildiğinin açıklanmasıyla (16.02.2004), Ortadoğu ve K. Afrika’da müslüman halkların 23 ülkesinin sınırlarının değiştirilmesi hızlandı. Sovyetlerin çökmesinin ardından Irak işgal edildi, parçalandı. Özal, ABD adına vekâlet savaşına girmeye can atıyordu. Org. Torumtay istifa ederek serüveni önledi. 1 Mart 2003 Tezkeresi ile 65 bin ABD askerinin ülkemize girmesi kıl payı engellendi. Ancak Erdoğan bu kez Suriye’yi parçalamaya dönük ABD saldırısında çok hevesliydi, 2011’de emperyal planda rol aldı. Oysa BOP, Ortadoğu’da bitmeyecek bir cehennem yaratma, enerji kaynaklarına el koyma ve jeo-stratejik nimetleri yönetme kavgasıydı. Ülkemize faturası çok ağır ve çok yönlü oldu. Irak’ın kuzeyinde Kürt federe devleti kuruldu. Aynı amaçla Suriye’de Fırat’ın doğusunda çok yol alındı. Fırat’ın batısında ise PKK’nin Suriye uzantısı PYD/YPG, yüz bin kişilik silahlı ordusu ile ABD’nin vekalet savaşçısı.

PKK, İçişleri Bakanlığı kapısında eylem yapıyor. Milyonlarca düzensiz-kaçak, genç insan ülkemize itildi-sokuldu ve demografik bombanın pimi çekildi.
***
Çiçeği burnunda yeni Filistin-İsrail çatışması sahnede. Ama Hamas özgürlük savaşçısı Filistin Kurtuluş Örgütüdeğil! İkincisi, dayanıştığı güçler kim olursa olsun (İran, Lübnan Hizbullah’ı vb.), bu çapta bir saldırıyı istihbarat örgütlerinden kaçıramaz. Hele MOSSAS’dan! Bu kısa irdelemeyle bile “ajan patojen”i tanımak olası. Klasik kural; eylemden en çok kim yararlanacaksa, eylemci de o! Netanyahu çok zordaydı, altın çözüm ulusal güvenlik sorunu, sıcak çatışma idi; bayram ediyordur! “Yeni bir Orta Doğu”. Gazze’yi boşaltabilir ve/veya İsrail toprağı ilan edebilir.

Filistinliler yurtlarında sürgüne dönüşür. Ancak bu BM antlaşmasının sınırların değişmezliği ilkesine aykırı (m.2/4). Ne ki Biden, dakika yitirmeden “İsrail’in yanındayız” buyurdu. Rusya, Ukrayna ile oyalanmakta. İran, Hizbullah suçlamasıyla topun ağzında ve Çin, büyük sınamada. ABD uçak gemisi doğu Akdeniz’de.

Çok dikkat; temel ilke YURTTA BARIŞ – DÜNYADA BARIŞ!
Türkiye yine ikircikli ve kendince “fırsat” kollamakta!?

ATATÜRK’ün dış politika ilkeleri hala geçerli:
– Kimsenin içişlerine karışma,
– Ortadoğu’da Araplarla çatışma ve
– Savaş, ancak ulusun yaşamı tehlikeye girdiğinde meşru.

Yeni göç dalgasını sınırlarımız dışında tampon bölgede durdurmak gerek!

AKP/RTE’ye gündem oyunu olmamalı. Enflasyon üç basamaklı, ülke yanıyor, işiniz bu!
***
Sağlıkta “şiddet” dayanılmaz kertede ve sıradan. Üç hekim canına kıydı, üç hekime aynı yerde ağır, fiziksel şiddet. Geçen yıl Ceza Yasasında değişiklikle, “Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi” eylemine verilecek hapis cezası, suçun sağlık alanında işlenmesinde artırıldı. Ceza Yargılamaları Yasası’nda da değişiklikle katalog suç kapsamına alındı ve tutuklu yargılama öngörüldü. Ne var ki yargı denetimli serbestlikle sanıkları salıyor, yaptırımlar caydırıcı olmuyor?

Kök neden yok edilmeden sorun çözülemez.
Kezlerce uyarıldı Sağlık Bakanlığı. Benzer edimler, koşullar sabit iken neden farklı sonuç doğursun?
Kök neden, sağlık hizmetlerine erişimde engeller.
Bunları aşamayan “yurdum insanı” saldırganlaşmakta.
Erdoğan’ın “giderlerse gitsinler” aşağılaması utandırıcı!
Gittiler binlercesi. “Bizi kıskanan” ülkelere nitelikli sağlık hizmeti sunuyorlar.

Ülkeyi kasıp kavuran yoksullaşTIRma, demokrasisizlik, hukukun ayaklar altına alınması, adaletsizlik. Hapse tıkılan onlarca aydın, yazar, sanatçı, basında iktidar tekeli, yolsuzluklar.

Toplumsal ruh sağlığı çok bozuk ve hoşgörü eşiği çok düşük.
2022’de kişi başına on kez hekime başvuru oldu. Tek başına çok anormal ve açıklayıcı.

Çözüm :
– 20+ yıldır dayatılan neo-liberal yabanıl politikaları durdurmak.
– Sağlıkta özelleştirmeyi sınırlamak,
– Şehir hastanelerini devletleştirmek,
– Yerli-yabancı sermayeye sağlık sektöründe alan açmak için kamusal sağlık hizmetlerini geriletip çökertmekten derhal vazgeçmek!
– Halk sağlığı için kapsamlı destek.
– 1. Basamak sağlık hizmetini güçlendirmek ve
– Koruyucu sağlık hizmetlerini herkese ulaştırmak.

20+ yıldır yaptıklarınızı bir yana bırakmak; devleti tüccar, yurttaşı müşteri görmeyi terk edip; “sağlık devlete ödev, yurttaşa hak” demek!
***
“Çalışmayan” emeklilere Kasım’ın ilk yarısında 5 bin TL ulufe!
Cumhuriyet’in 100. yılı ile de bağı yok, 29 Ekim öncesinde değil.
“Çalışan” emeklileri dışlamak anayasanın eşitlik ilkesine aykırı.
Daha üç ay, 7500TL/ay gelirlilere azap, işkence!
“Parasal sıkılaştırma” acı reçetesi, “Mr. Simsek’in çelik kalkanı”.
Hazrete göre enflasyonun ana nedeni emekçi ücretleri!?
Oysa emekçiler ulusal gelirin yarısını üretirken, 4’te 1’ini alıyor.
Emeğin yarısına siyasal İslamcı iktidar el koyarak sermayeye aktarıyor!
Ölümcül hastalığın ana nedeni bu sömürü ve politik tercih. Allah ile aldatma!
***
Laiklik dışlanmalı ki Allah ile aldatma sürsün. Erdoğan halife-sultan olsun, ölene dek tahtta kalsın ve ortaçağ İslam devleti Türkiye’de kurulsun.
Eğitim Bakanı çok “yürekli”! Karma eğitim karşıtlığı yetmedi, bir de ÇEDES.
Tarikatlar koalisyonu iktidarın bıdık ama “özgül ağırlıkları yüksek”(!) dinci ortakçıkları zorluyor:

• “Şeriat gelmesini daha ne kadar bekleyeceğiz?”

Kadayıfın altı kızardı anlaşılan. “Patates dininden olanlara” soruluyor: Kanlı mı-kansız mı olacak?

“Laiklik Meclisi” önceki hafta kuruldu ve kamuoyunu uyardı.
Hiç akıldan çıkarılmasın ki; laiklik ideolojik tercih değil, yüzlerce yıllık din-mezhep savaşları ardından, kanlı deneyimlerin imbiğinden geçmiş bir “altın reçete”.
Avrupa’da 114 yıl süren mezhep savaşları ardından çok değerli bir uzlaşı.
Bu sayede dinde Reform, Rönesans, Aydınlanma ile Batı Uygarlığı oluştu.

Türkiye’de onlarca tarikat, mezhep, din yorumu var. Tek bir şeriat yok!
Ülkemizde kan gövdeyi götürür.
“Biz demokrasiye inanmıyoruz, şeriat istiyoruz” olmaz!
Çünkü demokrasinin olmazsa olmazı laiklik.
Demokrasiler, kendini yok etme özgürlüğünü tanımıyor, tanıyamaz.
***
Son olarak: 2011’de kapatılan Hıfzıssıhha Enstitüsü. COVID-19 salgınında kapalı olmasının bedeli ağır oldu. Nihan Ertem sözlü tarih çalışması yaptı, öneririz, izleyin.

• Gelecek yazımız 26 Ekim 2023’te, esen kalın.
  =================================================
  Not : Tam metin makaleyi okumak için tıklayın…
  Cumhuriyet‘te ekonomik nedenlerle sayfa ve yer sınırlaması var makaleler için.. Cumhuriyet gazetesi köşe yazısı, Ahmet Saltık 12.10.23

“Yargıtay”ın, “Gezi” protesto eylemleriyle ilgili olarak, Osman Kavala, Can Atalay, Çiğdem Mater Utku, Mine Özerden ve Tayfun Kahraman’ın “cezalarını” onaması, hukuk tarihine kara bir leke olarak geçti. Böylece AKP iktidarı dönemindeki hukuk ihlallerine bir yenisi daha eklendi.

Anayasanın 34. maddesinin tanıdığı toplanma ve gösteri yapma hakkından, “hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs suçunu” kurgulayan sözde yargı organları, bu kararla, anayasanın 34. maddesini yok hükmünde saydıkları gibi, yargı bağımsızlığıyla ilgili anayasanın 9. ve 138. maddesini de ihlal etmiş oldular.

Anayasanın 34. maddesinde şu ifade yer alır: “Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.”

Anayasanın 9. maddesinde şu ifade yer alır: “Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.”

Anayasanın 138. maddesinde de şu ifade yer alır: “Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.”

Bir yargı organı anayasaya ve yasalara aykırı bir biçimde karar veriyorsa, o karar hukuka göre değil, iktidarın beklentilerine göre verilmiş bir karar olur.
***
AKP hükümetinin anayasa ihlalleri bundan da ibaret değildir. AKP iktidarı aşağıdaki anayasa maddelerinde yer alan ilkelerin tamamını (tümünü) yıllardır ihlal etmektedir:

Madde 2: “Türkiye Cumhuriyeti… demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.”

Madde 6: “Hiçbir kimse veya organ kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.”

Madde 7: “Yasama yetkisi Türk milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisi’nindir. Bu yetki devredilemez.”

Madde 8: “Yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı tarafından, anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.”

Madde 11: “Anayasa hükümleri yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz.”

Madde 14: “Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve laik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz.”

Madde 24: “Kimse, devletin sosyal, ekonomik, siyasi veya hukuki temel düzenini kısmen de olsa, din kurallarına dayandırma veya siyasi veya kişisel çıkar yahut nüfuz sağlama amacıyla her ne suretle olursa olsun, dini veya din duygularını yahut dince kutsal sayılan şeyleri istismar edemez ve kötüye kullanamaz.”

Madde 25: “Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.”

Madde 26: “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar.”

Madde 28: “Basın hürdür, sansür edilemez. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır.”
***
Mevcut (var olan) anayasayı bile yıllardır ihlal ederek anayasal düzeni yıkan AKP iktidarının, anayasa değişikliği girişimlerinin hiçbir ciddiyeti olmadığı gibi, bu girişimlerin AKP’nin kurduğu diktatörlük rejimini pekiştirmek amacını taşıdığı da açıktır.

AKP ile bu konuda işbirliği yapan her milletvekili, tarihe kara bir leke olarak geçecektir!

Bu yazıda Moreno’nun ve Darwin’in görüşlerinden yola çıkarak toplumlardaki atanmış, seçilmiş ayırımını yorumlamaya çalışacağım.

20. yüzyılın başlarında Moreno, ”Yarına Kim Kalacak?” adlı eserini yayımladı. Sosyometrinin kurucusu olan Moreno’nun en tanınmış tekniklerinden birisi sosyometri testi, diğeri ise psikodramadır.

Sosyometri testinde Moreno bir gruptaki kişilere belirli bir etkinliği o gruptaki kişilerden hangisiyle birlikte gerçekleştirmek istediğini sorar. Böylece bazı kişiler çok sayıda kişi tarafından, bazıları az sayıda kişi tarafından seçilir, bazılarını ise hiç kimse seçmez. Moreno’nun hipotezi şöyledir:

“Seçilenlerin yarına kalma ihtimalleri yüksektir, seçilmeyenlerin yarına kalma, yani yaşama tutunma ihtimalleri düşüktür.”

Özetle seçilmeyenler yarına kalmayacaktır. Bu iddia ürkütücüdür ancak Moreno’ya göre bir çözüm vardır, “Bazılarının yarına kalması zor olabilir ancak sosyometri tekniklerinden, özellikle psikodramadan yararlanılırsa yarına herkes kalabilir” der.

Moreno’nun görüşleri bir ölçüde Darwinci görüşe dayanmaktadır. Darwin’e göre canlıların yapılarındaki (fenotiplerindeki) farklılıklardan ötürü yarına kalma ihtimalleri farklılık gösterir. Bu farklılıkların yanı sıra mutasyonlar, tesadüfler doğal seçilime yol açar. Doğa, çevresine uyum sağlama ihtimali yüksek olanları yani güçlü olanları seçer, böylece bunlar evrim sürecinde yarına kalırlar.

Darwin’e göre insanlar tarafından kasıtlı olarak gerçekleştirilen yapay seçilimden farklı bir de kendiliğinden, tesadüfler yoluyla ortaya çıkan doğal seçilim mevcuttur. Bir çiftçi hayvanlarını kendi tercihine göre çiftleştirdiğinde yapay seçilim söz konusudur, doğada ise uyum sağlayandan, güçlü olandan yana ortaya çıkan doğal bir seçilim, doğal bir ayıklanma vardır. Şimdi bu görüşten yola çıkarak bazı toplumsal olayları yorumlamaya çalışacağım.

TOPLUMDA SEÇİLMİŞLER ve ATANMIŞLAR

Darwin’e göre bir yanda kendiliğinden ortaya çıkan doğal seçilim diğer yanda ise insanların gerçekleştirdiği yapay seçilim var. Örneğin bugün evlerdeki yüzlerce farklı köpek türü 12 bin yıl önce evcilleştirilen kurtların soyundan gelmektedir. Bir açıdan baktığımızda doğada doğal seçilim vardır, hayatta kalanlar kendiliklerinden seçilmişlerdir, doğada atanmış yoktur, doğa taraf tutmaz.

Birilerini atama olayı insana özgüdür, evrim sürecinde ise seçilme atanmadan daha üstündür, daha kalıcıdır. Örneğin yapay seçilimle üretilmiş köpek türleri hastalıklara yeterince dirençli değildir.

Bu gerçekten yola çıkarak şöyle bir hipotez ortaya akmak istiyorum:

Doğadaki doğal ve yapay seçilimleri hatırlatır şekilde toplumlarda da doğal ve yapay seçilimler vardır. Örneğin gruplardaki kişilerin özgür iradeleriyle seçilmiş belediye başkanları veya rektörler vardır bir de üst yönetimler tarafından atanmış kayyum belediye başkanları veya atanmış rektörler vardır. Atanmışlar kısa vadede hatta orta vadede güçlü gözükebilirler ancak toplum uzun vadede özellikle bazı konumlarda kendi seçtiği yöneticilerle yükselecektir. Toplumların seçilmiş belediye başkanlarına veya seçilmiş rektörlere ihtiyacı vardır.

Bir zamanlar üniversitelerimizde rektör seçimi yapılırdı ancak cumhurbaşkanı en fazla oy alan üç adaydan birisini seçerdi. Bu yöntem öğretim üyelerine tam güvenilmediği anlamına geliyordu. Bazen üç adaydan birincisi 1000, ikincisi 800, üçüncüsü ise sadece 15 oy alırdı, cumhurbaşkanı üçüncüyü seçme hakkına sahipti. Yani mış gibi bir seçim yapılırdı. Sonra bu bile yapılmaz oldu. Pek çok alanda evrim doğal seçilimle ileri gider, insanların atanma yöntemi ise tekelciliğe, monarşiye yol açar.
***
Yazarın Son YazılarıTüm Yazıları

Saray’daki AKP’li son günlerde çok büyük sözler söylüyor. “Vesayetçilerin 27 Mayıs 1960 darbesiyle Türkiye’nin ayağına vurduğu, 12 Eylül rejiminin perçinlediği prangaları söküp atma vakti”ymiş.

Epeydir kendisine iliştirdiği ortağı da benzer yolda. Ona göre de “Darbe anayasası Türkiye’ye layık değil”miş.

Bir kere açıkça belirtmek gerekir ki 27 Mayıs Anayasası, Türkiye’nin şimdiye değin gördüğü en özgürlükçü anayasadır. Bugün uyguladıkları rejimle, bırakın o anayasayı eleştirmeyi, eskilerin deyimiyle onun öngördüklerinin yanından bile geçemezler.

12 Eylülcülerin resmi ideolojisinin ne olduğunu biliyoruz: Türk-İslam sentezi!

Hani iktidar ortakları “yerli ve milli” diyorlar ya, onun leblebi gibi bir geçmiş zaman ununa bulandırılmış halidir Türk-İslam sentezi.

Dinci-ırkçı, Osmanlıcı-Turancı, gerici-kafatasçı; ne derseniz deyin, çağdaş uygarlık ve ilerleme ile uyuşmayan bir çizgidir.

Aslına bakarsanız, 1923 Cumhuriyeti’nin mezarını kazıp üzerine eğreti bir temel ile oluşturdukları reisçi sistem, 12 Eylül’ün ta kendisidir.

12 Eylül’ün reisi Kenan Evren her gün her konuda konuşur, halka sözde ders verir, beğenmediklerini hapse atar, basını sansür eder, kürsülerde ayetler okuyarak imamlık yapardı. Üniversiteleri ve okulları gericilik yuvasına çevirmişti. Küresel egemenler ne isterlerse onların sözünden de çıkmazdı.

12 Eylül’ün bir sentezi olan Saraycı ittifakın reisi de bugün aynı halk öğütücüsü değirmen taşını çeviriyor. Ayrımları yok.

Yeni anayasa masalının varmak istediği tek mutlu son bellidir:

Ömür boyu reis seçilebilmek!

‘TÜRKİYE’NİN YÜZYILI’ SLOGANI AŞIRMADIR

AKP’nin, Cumhuriyetin 100. yılını kutlamamak için bulduğu “Türkiye’nin Yüzyılı” sloganı bir aşırmadır!

“Kanıt nedir” diye soracak olursanız…

2000’lerin başında Amerika’daki tutucu neo-con takımı, ABD’nin, başta Ortadoğu olmak üzere dünyaya yeniden egemen olmasını öngören “Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi”ni gündeme taşımıştı. Projenin hedefi “Amerikan liderliği; hem Amerika hem dünya için iyidir” diye özetleniyordu.

O projenin savunucularından birisi de “karanlıklar prensi” olarak adlandırılan ABD Savunma Bakanlığı’nda müsteşar yardımcılığı da yapmış olan Richard Perle’ydi.

Ne büyük rastlantı ki Perle, AKP iktidara gelmeden önce Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmüş ve onu “ülkesini yeni bir yöne doğru götüren genç lider” olarak tanımlamıştı.

Daha sonrası biliniyor zaten. Erdoğan, ABD tarafından Büyük Ortadoğu Projesi’nin eş başkanlığı ile onurlandırılmıştı!

Amerika liderliğinin dünya için iyi olduğuna inananların eş başkan atadığı Türkiye liderine, tüm dünyanın mazlum uluslara örnek olmuş bağımsızlığın simgesi 1923 Devrimi elbette uygun düşmezdi.

Ona, Fethullah Gülen’in deyişiyle “altın nesil”, Necip Fazıl Kısakürek’in deyişiyle “kindar nesil” ve kendisinin deyişiyle “ucube değil, dindar nesil” gerekmekteydi.

Türkiye’nin yüzyılı dedikleri Amerikanvari sözün ardını kurcalarsanız altından çıkacak olan ortadadır:

Bağımsızlık bundan böyle bir ucubedir. Eş başkanın yüzyılı geçerli olacaktır.