90 aydın ‘Laiklik Meclisi’ni kurdu

Aralarında avukat, akademisyen, yazar ve gazetecilerin yer aldığı 90 aydın, ‘Laiklik Meclisi’ni kurduklarını duyurdu. Açıklamada,

• “Laiklik Meclisi devlet mekanizmalarını işgal eden, holdingleşen ve toplumun her tarafına yayılan tarikatların egemenliğine karşı çıkışta önemli bir direnç odağı olacaktır. Laiklik Meclisi’nin önemli mücadele başlığı yeni anayasa aracılığı ile laikliğin tasfiyesine karşı çıkış olacaktır. Bu kapsamda yürütülecek laiklik mücadelesinin aynı zamanda ülkemizin geleceğini kazanma mücadelesi olduğunun bilinciyle Laiklik Meclisi’nde buluşuyoruz.”

denildi. 25.09.2023, BİRGÜN

FOTOĞRAF: Depophotos

Aralarında avukat, akademisyen, yazar ve gazetecilerin de yer aldığı 90 aydın, bu gün ‘Laiklik Meclisi’ni kurduklarını duyurdu. Kurucuları arasında Prof. Dr. Korkut Boratav, Prof. Dr. Bilsay Kuruç, Prof. Dr. Gamze Yücesan Özdemir, tiyatro sanatçısı Betül Arım, gazeteci Barış Terkoğlu’nun da bulunduğu Laiklik Meclisi’nin yazılı açıklaması şöyle:

“ÜLKEMİZ GERİCİ DALGANIN ÖNEMLİ BİR AŞAMASI İLE KARŞI KARŞIYADIR”

“Cumhuriyet’in 100. yılında ülkemizin, idari, hukuki ve toplumsal yapısını değiştirme amacıyla atılan adımlara ve artan saldırılara karşı verilecek mücadelede laikliğe sahip çıkılması büyük önem taşımaktadır. Ülkemiz 20 yılı aşkın süredir hız kazanmış olan gerici dalganın önemli bir aşaması ile karşı karşıyadır. Bu karşı devrim sürecinin yürütücüleri hukuki, idari, siyasi ve eğitim alanları ile birlikte toplumsal yaşamın güvencesi olan laikliği ayaklar altına almakla kalmamakta, artık açık bir biçimde tasfiye etme niyetlerini ortaya koymaktadırlar. Tarikat ve cemaatlere büyük bir mali güç kazandırılmıştır. Toplumsal yaşamı adeta belirler hale gelen bu yapılar, devlet kademeleri ile hukuki mekanizmaların en kritik noktalarını ve eğitim alanını işgal etmiştir. Eğitim dini referanslarla düzenlenmekte, Milli Eğitim Bakanı karma okullara karşı olduğunu açıkça ifade edebilmektedir. Başta Milli Eğitim Bakanlığı olmak üzere Bakanlıklar Diyanet İşleri Başkanlığı ve tarikat uzantılarıyla imzaladıkları protokolleri yaşama geçirmektedir.

“İKTİDAR ‘KADINLARI SAHİPLENDİRMEKTEN’ BAHSEDEN KARANLIĞI MECLİSE TAŞIMIŞTIR”

Kadının – erkek ile eşitliğini reddederek gericilikle kuşatan, çocukları ve gençleri tarikat ve cemaatlerin karanlığına teslim eden siyasi iktidar, ‘kadınları sahiplendirmekten’ söz eden karanlık bir odağı da Meclise taşımıştır. Kadın cinayetleri cezasız kalırken, failler adeta ödüllendirilmekte, kadın haklarını düzenleyen yasalar ve uluslararası andlaşmalar gözden çıkarılmakta, 6284 sayılı Yasa ile birlikte Medeni Yasa da hedef alınmaktadır. Bununla birlikte, Diyanet İşleri Başkanlığı, adeta şeyhülislamlık ve hatta Şer’iye Vekâleti gibi faaliyet yürütmekte olup, tarikat ve cemaatlerle birlikte devletin bütün kurumlarında belirleyici duruma gelmiştir. Diyanet İşleri Başkanı, fiilen ruhani lider konumuna taşınmıştır.

“YENİ ANAYASA LAİKLİĞİN TASFİYESİ ANLAMINA DA GELMEKTEDİR”

Anayasa ve yasalar ayaklar altına alınırken, adliyeler dinci uygulama yerleri durumuna getirilmektedir. Siyasal iktidar, TBMM bileşiminden de güç alarak ‘Yeni Türkiye’ ifadesiyle kurduğu rejimin Anayasası’nı hazırlama niyetini açıkça ortaya koymaktadır.

• Yeni Anayasa’nın laikliğin tasfiyesi anlamına da geldiği gözden kaçırılmamalıdır.

Toplum, dinci kurallarla yeniden yapılandırılmakta, halkımız tarikat ve cemaat ağlarıyla kuşatılmaktadır.

– Bilim hurafelerle,
– hukuk şer’i hükümlerle,
– yurttaş tebaa,
– halk ümmet ile değiştirilmeye çalışılmaktadır.

Bütün bu gerici hamleler karşısında gericiliğe karşı laiklik ve aydınlanma mücadelesini yükseltmek, ülkemizdeki ilerici direnci büyütmek üzere ‘Laiklik Meclisi’ adı altında buluşuyoruz. Ülkemizin ilerici birikimi çok daha büyük bir zenginliğe sahiptir.

Bu nedenle çalışmalarımızın genişleyerek büyümesini ve güçlenmesini hedefliyoruz.

“LAİKLİK ÖNEMLİ BİR DİRENÇ ODAĞI OLACAKTIR”

Laiklik Meclisi gericiliğin güncel ‘açılımlarına’ karşı bir duruş sergilemekle kalmayacak, bu mücadelede bütünlüklü olarak sözünü söyleyecektir.

Laiklik Meclisi, devlet mekanizmalarını işgal eden, holdingleşen ve toplumun her tarafına yayılan tarikatların egemenliğine karşı çıkışta önemli bir direnç odağı olacaktır.

Laiklik Meclisi Türkiye’nin aydınlanmacı, ilerici birikiminin kendini ifade edeceği bir merkez olacaktır. Laiklik Meclisi’nin önemli mücadele başlığı yeni Anayasa aracılığı ile laikliğin tasfiyesine karşı çıkış olacaktır.

Bu kapsamda yürütülecek laiklik mücadelesinin aynı zamanda ülkemizin geleceğini kazanma mücadelesi olduğunun bilinciyle Laiklik Meclisi’nde buluşuyoruz.”

BİLDİRİDE İMZASI OLANLAR

1. Abdurrahman Bayramoğlu – Avukat
2. Dr. Ahmet Saltık – Hekim, Hukukçu, Siyaset Bilimci
3. Dr. Ahmet Yıldız – Eğitimci
4. Akasya Kansu Karadağ – Hukukçu, İKD GYK Üyesi
5. Ali Güler – Tüm Yerel Sen Ankara Şube Yöneticisi
6. Ali Özgür Dedeoğlu – Eğitimci
7. Alper Akçam – Tıp Doktoru, Yazar
8. Anıl Aba – Akademisyen
9. Arzu Becerik – Avukat
10. Atilla Hekimoğlu – Emekli Yargıç, Avukat
11. Atilla Özsever – Gazeteci, Yazar
12. Aydan Büyükyıldız – Emekli Yargıç, Avukat
13. Doç. Dr. Ayhan Ural – Eğitimci
14. Aysel Tekerek – Avukat, Siyasetçi
15. Ayşenur Yazıcı – Sunucu, Yazar
16. Aytaç Ural – Alevi Bektaşi Federasyonu Eğitim Sekreteri, MYK Üyesi
17. Barış Terkoğlu – Gazeteci, Yazar
18. Başar Yaltı -Avukat
19. Bayram Kapucu – Emekli Yargıç, Avukat
20. Berkay Çelen – Avukatlar Sendikası Başkanı
21. Betül Arım – Tiyatro, Sinema ve Seslendirme Sanatçısı
22. Bilgütay Hakkı Durna – Avukat
23. Dr. Bilsay Kuruç
24. Doç. Dr. Candan Badem – Akademisyen, Tarihçi
25. Caner Beklim – Radyo Yapımcısı
26. Cem Alptekin – Avukat
27. Cemil Ozansü – Akademisyen, Hukukçu
28. Ceyda Cimili Akaydın – Avukat
29. Damla Özen – Tiyatro Sanatçısı
30. Deniz Şenkal – Genel Sağlık İş Merkez Denetleme Kurulu Üyesi
31. Deniz Hakyemez – Yazar
32. Elif Yar – Avukat
33. Engin Ayça – Sinema Yönetmeni
34. Erendiz Atasü – Yazar
35. Esin Köymen – Mimar
36. Dr. Gamze Yücesan Özdemir
37. Güldal Okuducu – Yazar, Siyasetçi, TBMM 22. Dönem Milletvekili
38. Güldeste Dedeoğlu – Genel Sağlık İş Merkez Denetleme Kurulu Üyesi
39. Gülsen Tuncer – Sinema ve Tiyatro Sanatçısı
40. Güvenç Dağüstün – Müzisyen
41. Hande Heper – Akademisyen, Hukukçu
42. Hasan Sivri – Gazeteci, Yazar
43. Hürriyet Yaşar – Yazar
44. Hüseyin Gündoğdu – Birleşik Kamu İş Balıkesir İl Temsilcisi
45. İbrahim Fikri Talman – Emekli Yargıç
46. İlke Kızmaz – Müzisyen
47. Dr. İlker Cenan Bıçakçı
48. Dr. İzge Günal
49. Dr. İzzeddin Önder
50. Dr. Korkut Boratav
51. Dr. Korkut Kanadoğlu
52. Mahmut Aslan – Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı Genel Sekreteri
53. Dr. Mehmet Tomanbay – TBMM 22. Dönem Milletvekili
54. Mercan Erzincan – Müzisyen
55. Merdan Yanardağ – Gazeteci, Yazar
56. Murtaza Demir – PSAKD Kurucu Başkanı
57. Mustafa Bağarkası – Emekli Yargıç, Avukat
58. Mustafa Karadağ – Emekli Yargıç, Avukat
59. Mustafa Kemal Erdemol – Gazeteci, Yazar
60. Mustafa Köz – Edebiyatçı, Yazar
61. Naciye Füsun Çağlar – Emekli Yargıç
62. Namık Koçak – Gazeteci, Yazar
63. Nazan Moroğlu – Avukat
64. Nida Açıkalın – Avukat Hareketi Yürütme Kurulu Üyesi
65. Ozan Çoban – Müzisyen
66. Ömer Faruk Eminağaoğlu – Hukukçu
67. Özgür Eryılmaz – Avukat
68. Özkan Rona – Eğitimci
69. Dr. Rıfat Okçabol – Akademisyen, Eğitimci
70. Dr. Saadet Ülker – Hemşire
71. Sadık Albayrak – Yeni Gelen Dergisi Yazı İşleri Müdürü
72. Doç. Dr. Savaş Karabulut – Jeofizik Mühendisi – Akademisyen
73. Selcik Ulusoy – Avukat, Ankara Barosu Cumhuriyet Kurulu Başkanı
74. Selin Nakıpoğlu – Avukat
75. Semiha Özalp Günal – İKD GYK Üyesi
76. Serdar Şahinkaya – İktisat Tarihçisi
77. Şenal Sarıhan – Hukukçu, TBMM 25. ve 26. Dönem Milletvekili
78. Ş. Serap Çatalpınar – İTÜ BİRLİK Başkanı
79. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz – Akademisyen, Hukukçu
80. Şükran Eroğlu – Avukat
81. Tamer Akgökçe – Emekli Yargıç, Avukat
82. Tülin Tankut – Yazar, İKD Danışma Kurulu Üyesi
83. Türkan Kurtulmaz – Avukat
84. Ulaş Karadağ – Akademisyen
85. Umut Kuruç – İKD Genel Başkanı
86. Veli Demir – Eğitimci
87. Yavuz Alogan – Yazar, Editör, Çevirmen, Siyasetçi
88. Yeliz Toy – Eğitimci
89. Zöhre Aksüt – Dev-Turizm İş İzmir Şube Başkanı
90. Zülal Kalkandelen – Gazeteci, Yazar.
    ==============================================
    Laiklik, din ile devletin tüzel ya da yasal ayrılmasından daha köklü ve kapsamlı bir dünya görüşü, etik ve varlık felsefesidir.

Dr. Cihangir Dumanlı
E. Tuğgeneral
Hukukçu, Uluslararası İlişkiler Uzm. 

Cumhuriyet devrimlerinin hepsi önemli ve birbirini tamamlayan bir bütündür. Ancak dilimizin, Arapça ve Farsça etkisinden arındırılarak sadeleştirilmesinin ulus olma bilincinin pekiştirilmesi ve ulusun bölünmezliği aşısından önemli bir yeri vardır.

Dil; düşünce, duygu ve isteklerin bir toplumda ses ve anlam yönünden ortak olan ögeler ve kurallardan yararlanarak başkalarına aktarılmasını sağlayan çok yönlü, çok gelişmiş bir iletişim dizgesidir.[1] Kültür (ekin) de yeniden öğrenilip aktarılması gereken tarihsel ve toplumsal bir kalıt olduğuna göre, onu oluşturan ögelerin öğrenilmesinde ve yeni kuşaklara aktarılmasında dile büyük bir gereksinim vardır.

Türk Devrimi, Aydınlanma denilen büyük düşün akımına dayanan bir kültür devrimidir.[2] Bu nedenle Türk kültürünün ana ögesi olan Türk dilinin yabancı sözcüklerden arındırılması, halkın konuştuğu dille devletin ve okumuşların dilinin birbirlerini anlayacak düzeye getirilmesi; ulusal bilincin yüceltilmesi, ulusal birlik ve kültürümüzün (ekinimizin) gelecek kuşaklara aktarılması açısından önemlidir.

Atatürk, Dili milliyetçiliğin, toplumculuğun, insan olmanın temel taşı sayıyordu. Bu nedenle Kadri Maksudi Bey’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına el yazısı ile şöyle yazmıştı: ”Milli duygu ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin olması milli duygunun gelişmesinde başlıca etkendir”[3]

Devrim İhtiyacı

Osmanlı döneminde Türk dili Arapça ve Farsça sözcüklerin saldırısına uğramış, halkın kullandığı dille okuryazar olanların ve devletin kullandığı resmi dil tümüyle farklılaşmıştı.

Osmanlı İmparatorluğu ırklar, milletler, dinler ve kültürler toplamı bir imparatorluk olduğundan, Türk dili ancak “reaya dili” (Anadolu Türklerinin köylü dili) olarak yaşardı. Yönetici devlet katmanına giren kişilerin dili, Arapçadan, Farsçadan, Rumcadan, Slav dillerinden gelen varsıl (zengin) ama halkın anlamadığı bir Dil olan Osmanlıda birkaç yüzyıl boyunca gelişti. Temeli Türkçe olmakla birlikte içine Türk dilinin kökeni ve yapısı bakımından bağlı olmadığı dil ailelerinden yalnız sözcükler değil, kurallar da sokuldu. Osmanlıca, bu nedenle Türk dili konuşan halk kitlelerinin dilinden uçurumla ayrılan bir dil olmuştu.[4] Buna karşın halk kendi öz diline sahip çıkmıştı.

Atatürk  “Türk milleti geçirdiği nihayetsiz badireler içinde ahlakının ananelerinin, hatıralarının, menfaatlerinin velhasıl bütün kendi milliyetini yapan her şeyin dili sayesinde muhafaza olunduğunu görüyor. Dili Türk milletinin kalbidir, zihnidir” diyordu.[5]

Özetle halk kendi öz dilini korurken yönetici ve aydınların dili halkın dilinden farklı bir biçim almış, iki kesim birbirlerini anlamaz duruma gelmişti.

Yeni, çağdaş bir ulus devlet kurulduğuna göre bu ikiliğin ortadan kaldırılması zorunlu idi. Bu aynı zamanda kültürün de gelişmesini sağlayacak, tüm ulusu ortak kültürde birleştirecekti.

 Zamanlama:

Atatürk bir zamanlama ustasıdır. Bütün devrimleri çok önceden tasarlamış, kendi deyimi ile “ulusal bir giz (sır) gibi” saklamış, yeri ve zamanı geldikçe teker teker ve aşamalı olarak yaşama geçirmiştir.

Dil Devrimi, Harf Devrimi ile bir bütündür. Atatürk Harf Devrimine karar verdiğini şu sözlerle açıklamıştı: “Arkadaşlar, güzel dilimizi ifade etmek için yeni Türk harflerini kabul ediyoruz. Bizim güzel, ahenkli, zengin lisanımız yeni Türk harfleri ile kendini gösterecektir [6] ”

Türk abecesi (alfabesi) 1 Kasım 1928 tarihli yasa ile yürürlüğe girmiş, okullarda ve Millet Mekteplerinde geniş kitlelere öğretilmiş, coşku ile benimsenişti.  Yazımızı Arapçadan kurtarmıştık. Sıra Dilimizi de yabancı sözcüklerden kurtarmaya gelmişti.

Yeni Türk harfleri ile okuma – yazma başlayınca, Dilin de yabancı saldırılardan kurtarılması ve sadeleştirilmesi zorunluluğu ortaya çıktı. Çünkü Türkçe kökenli olmayan sözcüklerin çoğu türlü türlü okunuyorlardı. Böylece yazı gibi dilin de yeni ve ulusalcı bir anlayışla ele alınması gerekiyordu.[7] Ulusu bir an önce, en son bireyine dek okur-yazar yapmak için Dilin sadeleştirilmesi zorunlu idi.[8] 

Dil Devriminin Amaçları

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı gibi, Dil Devriminin amaçları şunlardı:

1. Dilimizi yabancı ögelerden arındırarak sadeleştirmek ve geliştirmek,
2. Konuşulan dil ile yazı dili arasındaki farkı gidermek,
3. Halkın dili ile devletin ve okumuşların dili arasındaki farkı gidermek,
4. Türkçeyi zenginleştirerek bilim ve kültür dili yapmak.

 Neler Yapıldı?

Türkçe’nin Arapçadan arındırılması ile ilgili ilk adımlar din alanında atıldı. Bu kapsamda 3 Şubat 1932’de Ayasofya camisinde Türkçe Kuran okutuldu. 5 Şubat 1932e Sultanahmet camisinde Türkçe hutbe okutuldu.[9] 18 Temmuz 1932’de ilk kez Türkçe ezan okutuldu.[10] 1 Eylül 1929’da okullardan Arapça ve Farsça dersleri kaldırılmıştı.

Devrimin zamanı geldiğine karar veren örgütçü önder Atatürk, ilk iş olarak 12 Temmuz 1932’de  “Türk Dili Tetkik Cemiyeti” ni (TDTC, Türk Dil Kurumu) kurdurdu. Bir yıl önce benzer biçimde Türk Tarihi Tetkik Cemiyti’ni (Türk Tarih Kurumu) kurdurmuştu.

Atatürk bu iki kurum için önerilen devlet modellerini geri çevirmişti. Bu iki kurumun yönetsel ve akçal (mali) açıdan devletten ve geleceğin siyasal iktidarlarından bağımsız kalması için onları cemiyet (dernek) olarak kurdurdu ve kendi mirasçıları olarak değerlendirdi.[11] Ancak 12 Eylül 1980 darbe yönetimi tarafından bu kurumlar, özerklikleri yok edilerek Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurulu olarak örgütlenmiştir.

TDTC kuruluş çalışmaları tamamlandıktan sonra, 26 Eylül – 5 Ekim 1932 arasında Dolmabahçe sarayında Birinci Türk Dil Kurultayı her kesimden 917 kişi ile toplandı. Kurultayın tüm toplantılarını kişisel olarak izleyen Büyük Önder Atatürk, öbür devrimlerde yaptığı gibi, Dil Devriminde de konu ile ilgili bilim insanlarının ve uzmanlara danışıyor, onların bilgi ve görüşlerinden yararlanıyordu.

1. Türk Dil Kurultayının toplandığı 26 Eylül günü, Türk dil bayramı ilan edildi. Bu yıl 91. yılını kutluyoruz.

Tüm yurtta Arapça ve Farsça sözcüklerin Türkçe karışlıklarını bulmak için seferberlik başlatıldı. TDTC’ne 100 000 dolayında Türkçe sözcük fişleri gönderildi. Gazeteler kendilerine gönderilen Türkçe sözcükleri yayınladılar.

1. Türk Dil Kurultayında alınan kararların uygulanmasını gözden geçirmek amacıyla 18 Ağustos 1934’te 2. Türk Dil Kurultayı toplandı. Osmanlıca sözcüklerin Türkçe karşıklıklarını bulma çabası genişletildi ve tarama dergileri yayınlandı.

Dil konusunda bilimsel araştırmalar yapmak ve öğretmen yetiştirmek amacıyla 1935’te Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı.

1945’te anayasa ve hukuk dili Arapça ve farsça sözcüklerden arındırıldı “Teşkilatı Esasiye Kanunu”, “Anayasa” olarak değiştirildi. 1950’de Demokrat Parti ile ivme kazanan karşı devrimle  anayasa ve tüze (hukuk) dili, ile ezan yeniden Arapçaya döndürüldü.

Arapça ve Farsça sözcüklerin karşılığı Türkçe sözcükler zaten halkın kullandığı sözcükler olduğundan, kolayca ve kısa zamanda benimsendi. Böylece Türkçemiz yabancı sözcüklerden arındı ve kendi benliğini buldu.

Sonuç ve Değerlendirme

Özünde bir ekin (kültür) devrimi olan Cumhuriyet devrimi, ekinin en önemli ögesi Dil’i yabancı boyunduruğundan arındırarak sadeleştirmiş (yalınlaştırmış), zenginleştirmiş (varsıllaştırmış) ve Kültür Devriminde önemli bir aşama gerçekleştirmiştir.

Dil Devrimi ile halk ile okumuşlar arasındaki farklılık giderilerek ulus devlet bilinci ve ulusal bütünlük pekiştirilmiştir. Dil Devrimi bu açıdan ulusçuluk ilkesinin bir uygulanmasıdır.

Dil Devriminde yasa çıkartılarak zorlama yapılmamış, ulusun yeni sözcükleri benimsemesi ilkesi uygulanmıştır.

Arapça ve Farsça sözcükler yerine halkın kullandığı “öz be öz Türkçe” sözcükler getirildiğinden, Dil Devrimi geniş kitlelerce benimsenmiş, kimi karşı devrimcilerin tepkileri dışında önemli bir direnişle karşılaşmamıştır.

Zamanımızda kimi karşı devrimcilerin “Atatürk dilimizi de yazımızı da değiştirdi” savları asılsız ve yersizdir. Tam tersine bizim olmayan ögeler atılmış, bizim gerçek, duru dilimiz öne çıkartılmıştır.

Dil Devrimi ve Harf Devrimi birbirini tamamlayan bir bütündür. İkisinin ortak sonucu olarak okur-yazar oranı, kitap sayısı ve kitap okuma alışkanlığı hızla artmış, kültürümüz gelişmiştir.

Üzülerek belirtmek gerekir ki; bugün dilimiz teknolojide dışa bağımlılığın ve kültür emperyalizminin bir sonucu olarak Batı dillerinin etkisi altına girmeye başlamıştır. Özellikle gençlerimizin Türkçeyi doğru kullanamadıkları, kimi kitle iletişim araçlarınca ve yöneticilerce Türkçenin yaygın olarak yanlış kullanıldığı görülmektedir.

Kültürümüzün temel ögesi olan Dilimiz Türkçe’ye sahip çıkmak, gelecek kuşaklara doğru aktarmak her yurtseverin birincil görevidir.

[1] Şerafettin Turan, Türk Kültür Tarihi, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2019, s.57
[2] Şerafettin Turan, Türk Kültür Tarihi, 9. Basım, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2019, s. 31
[3] Mahmut Goloğlu, Devrimler ve Tepkileri, T. İşbankası yayını, İstanbul, 2017, s. 287
[4] Niyazi Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, YKY yayınları, İstanbul, 2010, s. 255
[5] Mustafa Kemal, Medeni Bilgiler, Örgün Yayınevi, İstanbul, 2017, s. 23
[6] Turgut Özakman, Cumhuriyet Türk Mucizesi, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 316
[7] Goloğlu, a.g.e. s. 287
[8]Maarif Vekaleti, Tarih IV, İstanbul, 1934, s. 263
[9] Utkan Kocatürk, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi, 1918-1938, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1983, s. 531
[10] Turgut Özakman, Cumhuriyet Türk Mucizesi 2. Kitap, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 448
[11] Ahmet Taner Kışlalı, Kemalzm Laiklik ve Demokrasi, İmge yayınları, ankara,1995, s. 27

Prof. Dr. Halil Çivi
İnönü Üniv. İİBF Eski Dekanı

Tarihsel deneyimler ve bilimsel saptamalara göre; gelecek için, eğer toplumlarda iyimserlikler artar ve toplumsal umutlar doğru yönlendirilip örgütlenebilirse siyasal rejimlerin rotaları genellikle adalete, hukuk devletine, insan haklarına ve demokrasiye doğru yönelir.

Tersine eğer ülkeler ya da toplumlarda, geleceğe yönelik kötümserlikler artar ve umutsuzluklar yeşerir, çoğalır ve örgütlenirse siyasal rejimlerin rotası daha çok baskıcı polis devletine, otoriter, totaliter ve faşist yönetimlere dönük olmaya başlar.

Siyasal önderlerin umut ya da umutsuzluk pompalamalarına göre, devletin ve toplumun birliği ve sağkalımı (bekası), başta siyasal rejim, hukuk, adalet, ekonomik gönenç (refah), din, ırk, töre, eğitim, sağlık, sanat… değerleri olmak üzere kültürel tutum ve davranışlar hatta sağlık, sosyal güvenlik, gündelik yaşam, can ve mal güvenliği… gibi geniş alanları kapsayabilir.

Bu nedenle, demokratik önderler ve kitle partileri sürekli olarak iyimserliği, barışı ve umudu; buna karşın, otoriter ve totaliter liderler ve ideoloji partileri ise, yine sürekli olarak kötümserliği, korkuyu, kuşkuyu ve umutsuzluğu pompalayarak iktidarlarını sürdürmeye çalışırlar. Yaygın umutsuzluklar, toplumun ya da devletin geleceği ile ilgili kuşkular ve korkular çoğaldıkça otoriter önderlere ve rejimlere eğilim (rağbet) çoğalır.

Daha önce de yazmıştım; rahmetli annem “Unum tükensin, fakat umudum tükenmesin; eğer unum tükenirse gider umudumun olduğu yerden alırım. Ancak umudum tükenirse gidecek yerim kalmaz.” derdi. Çok doğruymuş.

Ancak toplumları yöneten ya da yönetmeye talip olan siyasetçilerin; dinbazlığa, ırkçılığa, kindarlığa, baskıya, korkutup sindirmeye, ayrıştırıp bölmeye … giden bir rota izlemek yerine; başta yürürlükteki anayasalar ve bu anayasaların kuruluş felsefesine bağlı (sadık) demokratik, laik ve sosyal hukuk devletini korumaya, barışa, sevgiye, kardeşliğe, evrensel insan haklarına, hukukun üstünlüğüne, ekonomik gönenci (refahı) artırmaya, işsizliği yok etmeye, enflasyonu yıllık % 5’in altına indirmeye, adil paylaşıma, gerçek demokrasiye, ayrıca eğitim rotasını da akıl ve bilim eksenine oturtmaya… giden bir rota gerekiyor.

Tıpkı bireyler gibi, toplumlar da var olan sorunlarına gelecekte inandırıcı çözümler üretebilecek partiler ve önderler konusunda umutlu olabilecekleri oranda mutlu olabilirler.

CHP’de değişim isteyenlere de bir anımsatma yapmak gerekir:

Değişim sözcüğü tek başına insanlara umut vermez. Toplumsal, ekonomik ve siyasal açıdan… En önemli konular için salt değişim değil, bu değişimin toplumun zihninde üretebileceği inandırıcı çözümlere dayalı umuttur. Eğer bu umut üretilemezse, değişim çok işe yaramaz. Toplumsal, ekonomik, kültürel… fay hatlarının onarımı ve toplumca beklenen gelişmelerin sağlanması için çözümler ve umutlar üretemeyen değişimler yalnızca slogan olarak kalır. Çok işe yaramaz.

Umudunuz hiç eksik olmasın.

Celal TOPKAN
CHP Adıyaman 20. dönem Milletvekili
(8 Ocak 1996 – 25 Mart 1999)

Mustafa Kemal Atatürk halkla görüşerek, halkın görüş ve önerisini alarak halkçılık esaslarına dayalı olarak, 9 Eylül 1923 tarihinde Halk Fırkasını (CHP’yi) kurdu.

Mustafa Kemal Atatürk’ün yönetiminde, Halk Fırkası tarafından 29 Ekim 1923 tarihinde, 20. yüzyılın en büyük yenilik, değişim ve dönüşüm projesi olan; Halk Egemenliğine Dayanan, Laik – Demokratik – Sosyal Hukuk Devleti Türkiye Cumhuriyeti’ kuruldu.

1923 yılında dünyada halk egemenliğine dayalı yönetilen devlet yok gibiydi.

Dünyanın emperyalist ülkeleri İngiltere, Fransa, İtalya, Alman, İspanya, Portekiz krallıkla yöneliyorlardı.

Rusya, Çin proletarya diktatörlüğü ile yönetiliyordu.

Afganistan krallıkla, İran Şahlıkla yönetiliyordu.

Afrika ülkeleri, emperyalist ülkeler İngiltere ve Fransa’nın işgali ve sömürüsü altındaydı.

Güney Amerika ülkeleri İngiltere, Fransa, İspanya, Portekiz’in işgali ve sömürüsü altındaydı.

Doğu Asya ülkeleri Pakistan, Hindistan, Japonya, Kore, Endonezya, Malezya, Avusturalya, kuzey Amerika ülkesi Kanada, İngiltere’nin işgali ve sömürüsü altındaydı.

Dünyanın önde gelen tarihçi bilim insanları, siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi uzmanları Mustafa Kemal Atatürk’ün, Türk Kurtuluş Savaşında Osmanlı Devleti’ni işgal eden Emperyalist ülkelerle yaptığı savaşta başarısı ve önderliğini, Kurtuluş Savaşı sonunda halkla birlikte kurduğu, Ulus Egemenliğine Dayanan Laik – Demokratik – Sosyal Hukuk Devleti Türkiye Cumhuriyeti’ni örnek aldı, örnek gösterdiler.

Emperyalist ülkelerin işgali ve sömürüsü altındaki ülkeler, Atatürk’ün önderliğini, başarılarını örnek aldılar. Ülkelerini işgal eden emperyalist işgalci ülkelere yönelik kurtuluş savaşı başlattılar. Ülkelerini bağımsızlığa kavuşturdular.

Halk Egemenliğine dayanan Türkiye Cumhuriyeti’ni örnek aldılar. Ülkelerini halk egemenliğine dayalı olarak inşa ettiler.

Siyaset; iktidar olmak, halka yarar sağlamak, sorunlarını çözmek, halkın yaşamını iyileştirmek, yaşam niteliğini yükseltmek;

Devlete hizmet etmek, sorunlarını çözmek, geliştirmek, kalkındırmak, zenginleştirmek, halkın aş ve iş sorununu çözmek, barış ve huzura kavuşturmak için yapılan iştir.

Atatürk’ün yönetiminde Cumhuriyet Halk Partisi tarafından, halk egemenliğine dayalı laik – demokratik – sosyal – hukuk devleti olarak kurulan Türkiye Cumhuriyeti, çağdaş kurumlarla inşa edildi.

Devrimler yapıldı. Yapılan devrimlerle insanı merkez alan, insana önem ve değer veren, insanı yüceltmeyi amaçlayan toplumsal, ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel değişim ve dönüşümler yaşama geçirildi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin sorunları çözüldü, gelişti, gelişti ve zenginleşti.

Halkın toplumsal, ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel, eğitim, sağlık, aş ve iş sorunları çözüldü, önemli gelişmeler sağlandı.

Atatürk’ün 10 Kasım 1938’de ölmesinden sonra:

1950- 1980 arasında yapılan seçimlerde CHP, hiç tek başına iktidar olamadı.

12 Eylül 1980’de darbe yapan askerler, siyasal partileri kapattılar. 1980’de kapatılan CHP 1992’de yeniden açıldı. Bu tarihten sonra CHP Genel Başkanı olanlar, Parti içi iktidarla yetindiler. CHP’yi tek başlarına aldıkları kararlarla yönetmeye başladılar. Partinin ana ögesi ve gerçek sahibi olan üye ve örgütler edilgin duruma geldiler.

CHP, 1992-2023 arasında yapılan seçimlerde sürekli başarısız oldu. Atatürk’ün yönetiminde Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran CHP, 18 Nisan 1999’da yapılan seçimde %8.7 oy aldı. %10 seçim barajını aşamadı. Kurduğu Büyük Millet Meclisi’nin dışında kaldı.

1980-2023 arasında iktidar olan partiler, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuruluş ilkelerinden kopardılar. Cumhuriyeti büyük oranda din devleti yaptılar.

Halk ve ülke yoksullaştırıldı ve geriledi. Barış ve huzur bozuldu.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş felsefesi doğrultusunda yeniden yapılandırılması, toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel sorunlarının çözülmesi; kalkınması, gelişmesi, zenginleşmesi, halkın aş ve iş sorunun çözülmesi barış ve huzura kavuşması için, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran CHP’nin tek başına iktidara gelmesi gerekiyor.

CHP’nin iktidar olabilmesi için                                          :

Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurtuluş Savası sonrasında, illeri ziyaret ederek, halkla toplantılar yaparak, halka halkçılık esaslarına dayanan bir parti kurmak istediğini, kurmak istediği partiye yönelik kendi görüş ve düşüncesini anlatıp, halkın görüş düşüncesini sorup, halkın görüşünü, düşüncesini ve önerisini alarak, halkla birlikte halkçılık esasına dayalı olarak kurduğu, Halk Fırkası’nın (Cumhuriyet Halk Partisi’nin) kuruluş felsefesini benimseyen ve savunan;

Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğini, Mustafa Kemal Atatürk’ün yönetiminde, Halk Fırkası (Cumhuriyet Halk Partisi) tarafından kurulan, halk egemenliğine dayanan laik – demokratik – sosyal – hukuk devleti Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş felsefesini benimseyen ve savunan, CHP’yi kuruluş felsefesi doğrultusunda yeniden yapılandırmak isteyen;

Halkta karşılığı, kafasında projeleri, arkasında başarıları olan, siyaseti halk ve ülke için yapan;

CHP’yi, Partinin anayasası olan Parti Tüzüğü ile benimsenen yapılanma ve işleyişe, ideoloji, ilke ve değerlere göre yönetecek olan;

Bilgi ve çözüm projelerine dayalı alanında uzman kişilerden ekip ve takım oluşturarak, siyaset yapacak, halka yarar sağlamak, halkın yaşamını iyileştirmek, yaşam niteliğini yükseltmek için siyaset yapacak olan;

Toplumsal, ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel sorunların çözümüne yönelik çözüm projeleri üretme bilgi, beceri ve yeteneğine sahip olan. Milletvekili ve belediye başkan adaylarını önseçimle belirleyecek, gücünü halktan alarak siyaset yapacak olan;

CHP’yi iktidar yapmak, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuruluş felsefesi doğrultusunda yeniden yapılandırmak isteyen. Türkiye Cumhuriyeti’nin sorunlarını çözmek, geliştirmek, kalkındırmak, zenginleştirmek, halkın aş ve sorununu çözmek isteyen bir kişinin, CHP Genel Başkan adayı yapılması ve genel başkan seçilmesi gerekiyor. Bu bir gereklilik ve zorunluluktur.

Yapılacak yeni kurultayda, bu bilgi, beceri, yetenek ve siyaset yapma anlayışına sahip olan, CHP’yi iktidar yapmak isteyen bir kişi, CHP Genel Başkanı seçilirse, CHP ilk seçimlerde başarılı olur. Halkın oyunu alır, iktidara gelir!

Türkiye Cumhuriyeti kuruluş felsefesi doğrultusunda yeniden yapılanır.

Halkın ve ülkenin sorunları çözülür.

Türkiye Cumhuriyeti gelişir, kalkınır, zenginleşir. Barış ve huzura kavuşur.

MERDAN YANARDAĞ HAKSIZ- HUKUKSUZ 91 GÜNDÜR TUTUKLU