Prof. Dr. Halil Çivi
İnönü Üniv. İİBF Eski Dekanı

İYİ VE UYGAR İNSAN KİMDİR?

1_İyi insan Kimdir?

İyi insan tüm yaşamında kendisini ve herkes için her zaman iyiyi ve adaleti isteyen, bedensel ve zihinsel emeği ile üreten, bilincini, ahlaki ve akli iradesini sürekli olarak iyiyi ve adil olanı bulmak: iyiliği, adaleti ve doğruluğu egemen kılmak icin kullanan insandır.

İyi insanın rotası, ahlakı ve devranışları iyilik, doğruluk, üretkenlik ve adalet üzerine kurgulanmıştır. Sistematik olarak bunların tersini yapanlar ise kötü insan sınıfına girer.

2_ Uygar( medeni) İnsan Kimdir?

Uygar insan ise; çağdaşdaş hukukun, çağdaş demokrasinin ve anayasal düzenin somut buyruklarına gönüllü ve vicdani olarak boyun eğen; ayrıca ahlakın ve vicdanın sesinden ayrılmadan aklın ve bilimin verilerini kullanıp, yaşamı her alanda ve her anlamda sorgulayarak, hep daha iyinin ve daha adilin arayışında olan insandır.

3_İyi ve Uygar İnsan Kimdir?

İyiliğin komutanı insanın ahlakı ve vicdanıdır.

İyilik içseldir; genelde içten gelen adalet, ahlak, merhamet, duygudaşlık (empati) ve vicdan gibi tutum ve davranışlardan beslenir. Halbuki uygarlık, insanın kamusal alandaki tutum ve davranışları ile ölçülür. Uygarlık, akıl, bilim, eğitim, gözlem, deneyim, teknoloji, hukuk ve kamusal kınamalar gibi dışsal uyarıcılardan etkilenir.

İyi ve uygar insan ise, yukarıdaki iki maddede açıklanan değerler sistemini birlikte içselleştirmiş ve bunları gündelik yaşamının her alanına aktarabilmiş insandır.
İyi insanın aklı, ahlakı ve duyguları barışıktır ve üretkendir. İyi insanın, iyilik, ahlak, adalet, üretkenlik ve güzellik için aklı, gönlü ve istenci (iradesi) hep uyum ıçinde kalır.

Kötü insanların ise hem içsel ve hem de dışsal uyarıcıları her zaman sorunlu ve defolu olur.