Acaba Amerikan dolarına ilişkin de bir analoji var mıdır? “Ben hep 100 liralık alıyorum.”

Sanırım yoktur. Çünkü 100 lira verip dolar aldığınızda size dolarları gözünüzün önünde sayarak veriyorlar. Depoya benzin doldurulmasına benzemiyor. Tek tek, sayarak. Dolayısıyla kurların hareketini reel olarak görüyorsunuz. Bunu gizlemelerinin imkânı da yok. Diyebilirsiniz ki ben bankadan alıyorum. O durumda da “al” tuşuna bastığınızda ne kadar dolar aldığınızı ekranda anında rakam olarak görüyorsunuz. Burada da görmezden gelme ihtimaliniz yok.

Dolar kurundaki artış miktarını iktidarın gizleme imkânı yok. Benzin fiyat artışı gibi görünmez kılamıyorlar. Bu nedenle iktidar başka hiçbir şeyden korkmuyor doların artışından korktuğu kadar. Enflasyon yüksek mi çıkmış, bu bir gösterge deyip geçebiliyor insanlar, işsizlik mi artmış, eğer siz çalışıyorsanız çok da anlam ifade etmiyor. Akşam ana habere bir iki dakika konu oluyor o kadar. Oysa dolar öyle değil. Alacak parası olmasa bile insanlar göz ucuyla izliyorlar, nereye gittiğine bakıyorlar.

Son iki aydır 6.85 civarında seyreden dolar yeniden hareketlendi ve bu yazının yazıldığı saatlerde 7.30’a dayanmıştı. Kurlar ekranlarda 7.30 görünüyor ama bu “bankalar arası piyasada” oluşan rakamlar. Siz almak istediğinizde bunun yaklaşık 5 kuruş fazlasını talep ediyorlar. Alırken bir de %1 oranında “kambiyo vergisi” ödediğinizi de dikkate alınca aslında gerçek maliyet 7,45’e yaklaşıyor.

Napolyon’un hikâyesini bilirsiniz. Savaşı kaybettiğini öğrenince komutanlara sorar, “Söyleyin bakalım neden kaybettik?” Korkan generaller birkaç nedeni var derler ve saymaya başlarlar; “Bir, barut bitti!” Napolyon, “Tamam gerisini saymanıza gerek yok.”

Dolar kurunu sabit tutmak için Merkez Bankası elindeki barutun hepsini kullandı. Barut bitti. Barut kullanımı da gündüz havai fişek atmaya benzedi. Vatandaşları mutlu etmek için yapıldı ama asıl mutlu olan yabancılar oldu. Çünkü kurlar düşük seviyede tutulurken, borsadaki ve tahvil fiyatlarındaki artışı da fırsat bilenler varlıklarını satıp, düşük seviyelerden dolar alıp gittiler.

• Asıl “dış güçlere” fırsat sunan iktidarın kendisi oldu.

Vatandaşların TL’ye güvenleri kalmadığı için eline para geçen ya döviz alıyor ya da altın. Kurumlar pek çok gerekçe ile artan miktarda döviz talep ediyorlar. Özel sektörün net dış borç miktarı 50 milyar dolara yakın azaldı. Yani şirketler döviz borçlarını azaltıyorlar. Bu talebi karşılayacak şekilde döviz arzı artmadığı için kurlar da yükseliyor. Yakın zamana kadar kamu bankaları üzerinden yaptıkları dolar satışlarının da sonuna gelindi sanırım, çünkü satacak dolar kalmadı. Merkez Bankasının rezervlerinin durumu ortada. Nereden bulup satacaklar? Dolar basamayacağımıza göre arzı artırma imkânımız yok. Ancak döviz kazandırıcı faaliyetler ile döviz girişi olabilir ama o da yok. İhracat ilk yedi ayda geçen senenin %15 altında, ithalat çok daha yavaş azalıyor. Dış ticaret açığı büyüyor. Yabancı yatırımcılar kendilerine “sunulan” fırsatı kullanıp ülkeyi terk ediyor.