Ayasofya katedralinin yönü, Mısır’daki Piramitler gibi hassas olarak (kuzey-güney) seçilmemiş, muhtemelen kentin planı ve yerel arazi durumuna uygun tesadüfi bir seçim olmuş. Miletli Mimar İsidores bu binanın bin yıl sonra bir başka Dinin mabedi olarak kullanılacağını elbette bilemezdi, dolayısıyla binanın mihrabını (altar) Kabe yönüne doğru inşa etmeyi de akıl edemezdi; belki Kudüs yönüneydi niyeti ama, onu bile hayli şaşırmış.

Zaten o zamanlarda 2-3 bin km ötedeki bir noktanın yönünü hassas tayin edebilecek coğrafi bilgilerden de yoksundu insanlar; örneğin hemen yakınındaki Sultan Ahmet Camisinin bile Kıble yönünde 10-15 derecelik bir hata (sola dönük) olduğunu söyleyebilirim.. Eski Camilerin çoğunda bu düzeylerde yön hataları vardır doğal olarak.

Bugünkü coğrafi ve matematik bilgilerimizle (örneğin GoogleEarth kullanarak) duyarlı (1-2 derece hatalı) ölçebiliyor, yön ve uzaklık belirlemesi yapabiliyoruz; bugün Ayasofya’nın bina yönüyle, Kıble yönü arasında 25 derecelik bir açı farkı olduğunu anlıyoruz. (bkz. aşağıdaki grafik)

Ayasofya’da Kıblenin yönü Apsisin (Salonun) tam ortasındaki nokta ile sağ köşe-altar ortasındaki noktayı birleştiren çizgi uzantısıdır; yani biraz estetik olmasa da, mihrap yeri altarın sağında, yarım ay ile gösterilen yerde olmalıdır.

Benden bu kadar, Allah kabul etsin.

***

Bildiğim kadarıyla, DİB Ramazan 1. gününün tayini, Namaz vakitlerinin koordinatlara göre hesaplanması ve inşa edilen Camilerin duyarlı yön belirlenmesi… görevlerini sürdürmek üzere mühendislik eğitimli astronomları bulunduruyor kadrolarında.

Bu mühendis-astronom arkadaşların dikkatlerine sunuyorum bu önemli konuyu; Camilerin, özellikle eski camilerin yönlerindeki hata miktarlarını belirlesinler… 5-10 derecelik hatalar belki su götürür ama, Allah korusun, sağa-sola 15 derecelik bir hata ya Firavunların Piramitlerine, ya da Kerbelâ taraflarına işaret eder.

Sevgilerimle.æ