Şirketlerin bile üretmesi yasak olan tohumluklar
Bazı tohumlukları şirketler bile istese üretemiyor. Kısaca yasak. Tohumculuk yasası ve geçenlerde yayınlanan yerel çeşitler hakkındaki yönetmelik bu yasakların kaynağı. Yasak olan tohumluklar köy popülasyonları ve evrimsel ıslah ürünü tohumluklardır. Yasa ve yönetmelikler bu tohumlukların üretilip satılmasına kökten karşı. Tabii çiftçiler isterlerse bu tohumlukları üretebilirler. Üretimde kullanabilirler, takas edebilirler veya hediye edebilirler. Ürünlerini de satabilirler.
Köy popülasyonları, adeta bir tohumluk içinde çok sayıda çeşidin karışık olarak bulunduğu geniş bir biyoçeşitliliğe sahip tohumluklardır. Çok değişik renk ve biçimde ürün karışık olarak üretilmektedir. Bu bir üstünlüktür. Özellikle ekolojik üretim için bu çok büyük bir avantajdır. İşte bu tohumlukları şirketler bile satmak için üretemez.
Evrimsel ıslah ise daha da yüksek düzeyde bir biyoçeşitlilik içerir. 2008 yılında İran’ın Kermanşah ve Semnan illerinde beş çiftçi ICARDA araştırma enstitüsünün sağladığı 1600 değişik arpa tipini karışık olarak arazilerine ekerek evrimsel bitki ıslahı (Evolutionary Plant Breeding-EPB) denilen bir çalışmaya başladılar. (https://www.ileia.org/wp-content/uploads/2017/02/30_1_Agrobiodiversity.pdf)
Bu çalışmayı CENESTA denilen kuruluş Dr. Salvatore Ceccarelli desteği ile başlatmıştı. Tohumlar değişik ülkelerden ve modern ıslah materyalinden oluşmuştu. Bunların arasında arpanın vahşi ataları da bulunmaktaydı. Bu tohumlar kendi aralarında tozlaştılar. Bu evrimsel karışım her yıl değişen koşullara daha iyi uyum göstererek gelişti. Benzer bir çalışma ekmeklik buğday ile de yapıldı. Sonuçlar çok başarılı idi. Çiftçilerden biri şöyle diyordu: “Babam bana “80 yıldır çiftçiyim bu yılki kötü iklim koşulları ve bu çok kötü toprağa rağmen bu kadar iyi bir ürün görmedim” dedi.” Evrimsel bitki ıslahı karışımları yerel ve geliştirilmiş çeşitlerden olumsuz koşullarda daha iyi verim verdiler. Buğdayda verim 2. yılda yerel çeşitlerin iki kat oldu. Geliştirilmiş buğday çeşitlerine göre ise verim daha yüksek oldu, ayrıca böcek öldürücüler ve herbisitler (ot öldürücüler) de gerekmiyordu. Evrimsel popülasyonlar ekolojik üretime çok uygundur.
Tohumculuk kanunu satılabilecek olan tohumlukların çeşit (varyete) olmasını ve bunların “farklı, birörnek ve kararlı” olmalarını öngörmektedir. Farklı olmak, başka çeşitlerden bir veya başka özelliği ile farklı olmaktır. Birörnek olmak ise ürünün hepsinin standart olması, aynı özelliklere sahip olmasıdır. Kararlı olmak ise izleyen yıllarda tohumun aynı özellikleri korumayı sürdürmesidir. Halbuki bu köy popülasyonlarında bu özellikler bulunmamaktadır. Onlarda esas olan biyoçeşitliliktir. Tohum şirketleri çıkarları gereği biyoçeşitliliğe karşılar. Daha doğrusu yüzlerce, hatta binlerce çeşidi veya çeşit bile sayılmayan bu köy popülasyonlarını ve evrimsel ıslah ürünü tohumlukları kârlı olarak üretip pazarlayamazlar. Çok az sayıda çeşidi geniş coğrafyalarda satmayı isterler. Asıl sorunları ise bu tohumluklar üzerinde hibrit tohumluklarda olduğu gibi teknik yönden ve fikri mülkiyet hakları ile yasal açıdan hegemonya kuramamalarıdır.
- Tohumculuk kanunu bilimsel ve teknolojik gelişmeye set çekmektedir.
- Biyoçeşitliliğe kökten karşıdır.
- Halbuki dünya aynı anda ekolojik, ekonomik ve sosyal bir krize doğru gitmektedir.
- Buna çare, tarım alanında en yüksek düzeyde biyoçeşitliliği ve agro ekolojik tarımı desteklemektir.