Prof. Dr. Halil ÇİVİ
İnönü Üniv. Eski İİBF Dekanı

(AS: Bizim kapsamlı katkımız yazının altındadır..)

İnançlı, dindar, olmak kötü değildir.

Ancak inancı ya da dini kötüye kullanmak kötüdür.

Dinden çıkar, makam, şöhret, gelecek (istikbal), saltanat ya da iktidar… devşirenlerin eylemleri dindarlık değildir.

Dini kötüye kullanmaktır.

Dini kötüye kullananlara da DİNDAR değil, DİNBAZ denir.

Kör cehalat yolunu tıkadığı için, dinbazlar akılcı, bilimsel ve laik eğitime her koşulda karşı olurlar.

” Din afyondur” diyenlerin söylemek istedikleri de dinbazların, halkın cehaletinden yararlanarak dinleri her yönden halkı sömürme aracı olarak görüp kullanmaları ile ilgilidir.
===============================
Dostlar,

Sn. Prof. Hali Çivi bu kez oldukça kısa yazmış.
Oysa “inançlar” konusu oldukça zor (netameli) ve kapsamlı bir konu Felsefede.
Öncelikle insanların duyuşsal alanında kaldığı için, inançlar oldukça öznel (subjektif), neredeyse kişiye özgü.
İkinci güçlük, bize göre öznel “inanç alanı” nın tartışmaya açık olmayışı ama “kabul, saygı” istemi.
İnsanlar inançları bağlamında çok katı, direngen hatta tepkisel olabiliyorlar.

Oysa bilimsel yöntemle erişilecek değer bilgisi ile kararlar üretmek ve öznel değer yargılarını geriye çekmek çatışma çözümünde, yarışan değerler sorunsalında vargılarımızı temellendirmek için en sağlıklı yol.

İnsanlara Felsefe, Mantık öğretilmeli. Doğru düşünme ve sorgulama yöntemleri öğretilmeli.
İnsan beyni bir donanıma benzetilebilir. Gereksindiği yazılım ise “bilimsel akılcılık” tır.

Dolayısıyla “inançlar”ı ya da “inanç alanını” belli nitemlerle (sıfatlarla) nitelemeden, dokunulmaz kılıp tabulaştırmadan önce, yukarıda yazageldiğimiz adımlarla ilerlenmesinde yarar var.
İnsanları şu ya da bu biçimde oluşturdukları inanç temelli konfor alanından dışarıya davet etmek gerek. “İnançları” dahil sorgulamayı yaşam biçimine dönüştürmek..

Neden? Niçin? Nasıl? Başka seçenek olabilir mi?…
gibi soruların çengellerini beyin kabuğu (korteks) oluklarına çengellemek gerek.

Uygarlığın anahtarı bu sorgulama eylemi.

Peşin (a priori) “inançlarınıza saygılıyım” söylemi de bu sözün sahibi için bir konfor alanı.
“İnançlarınıza saygılıyım, ama..” yaklaşımının her 2 özne için de en doğrusu olduğunu düşünürüm.
Koşullandırma (Empozisyon) yapmadan, insan aklını düşünmeye, sorgulamaya çağırmak da aydın sorumluluğu kapsamında kanısındayız.

“Aklı dürten” sorularla..

İnanç kulübesini yıkmadan ama bir “saray inşa edip” (!) oraya çağırarak..
***
“Din afyondur”, söylemine (mottosuna) gelince..

Sözüz özü Karl Marx‘a aittir :

• “Kapitalizm, dini bir afyon gibi kullanıyor.”

Karşıtları ise bu çok güçlü saptamayı püskürtmek için akıl almaz biçimde çarpıtarak,

• “Marx, dinimize afyon dedi..”

savunusuna geçtiler. Oysa Karl Marx çok yalın bir gerçekliği vurguladı.
İnsanları acımasız kapitalizmin yabanıl (vahşi) ve çok yönlü sömürüsünden kurtaracak adımlar bu kabulden geçiyor.
***
Biz yaşamımızda “inanma” fiilini hemen hemen hiç kullanmıyoruz.
Şu, şu, şu… verilerle çıkarımım böyle.
Şu, şu, şu… gerekçelerle şöyle düşünüyorum… kiplerini / kalıplarını kullanmayı yeğliyoruz.

Bilim gerekirci (deterministik)..
İnsanları inanç kulübelerine hapseden, olgular hakkında yeter bilimsel bilgiye sahip olmamak değil mi!

Büyük ATATÜRK‘ün uyardığı üzere, yaşamda en gerçek yol gösterici “akıl ve bilim” ya da bireşimi (sentezi) “bilimsel akılcılık“..

İnsanlığın kurtuluşunun biricik aydınlık yolu bu : “Bilimsel akılcılık”

Sevgi ve saygı ile. 29 Kasım 2023, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM  
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net       profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik     X : @profsaltik

Gani AŞIK

OĞUZ OYAN

BİRGÜN PAZAR, 26 Kasım 2023

Arjantin’de sağ popülizm ile halk (sosyal haklar) düşmanlığını ve ABD/emperyalizm yanlılığını birleştiren bir söylemle devlet başkanlığı seçimini ikinci turda kazanan siyasi-pervasız Javier Milei’den sonra bu defa da Hollanda’da ırkçı-faşist kimliğini hiç gizlemeyen Geert Wilders’in partisinin genel seçimlerden birinci çıkması ve ufukta onun başbakanlığında aşırı sağ çekişli bir koalisyonun kurulma olasılığının belirmesi, yeni yorumları gerektiriyor.

Faşizan Sağın Yükselişi

Bir kere, kapitalist sistem içinde dünyanın (Kuzey ve Güney’in) farklı coğrafyalarında ortaya çıkan faşizan-popülist yönelimlerin dönemin ruhuna uygun ortak paydaları olduğunu farkedebilmek gerekiyor. En genel ortak payda olarak da, kapitalizmin bugünkü neoliberal düzenleme evresinde, ekonomik temel ile siyasi/hukuki üstyapı arasındaki uyumsuzlukların giderek çoğalması ve burjuva demokratik modelin (güçler ayrılığı eksenli modelin) bugünkü birikim rejiminin ihtiyaçlarını karşılamakta sadece yetersiz değil aynı zamanda sistemin egemen gücü sermaye tarafından bir ayakbağı olarak da görülmeye başlanması anlaşılabilir. Bu da sistemin üstyapısında yeni siyasi/idari/hukuki dönüşüm arayışlarını pekiştirmektedir.

İkincisi, gelir, servet ve refah eşitsizliklerinin giderek derinleştiği, emekçi sınıflar yanında dünya kaynaklarının da aşırı sömürüldüğü, iklim krizinin pervasızca tetiklendiği bu çıkışı olmayan birikim rejiminde, ülkelerin/toplumların ve dünya ekonomik/siyasi sisteminin yönetilmesi giderek güçleşiyor. Bu koşullarda, sisteme yönelik sınıfsal tepkilerin mutlaka önlenebilmesi gerekiyor. Bu da ülkelerin/halkların ve emekçi sınıfların birbirine düşürülmesinden; milliyetçiliklerin, ırkçılığın, yabancı düşmanlıklarının körüklenmesinden; emekçi sınıfların kazanılmış haklarının hukuken geriletilmesinden ve hak arama pratiklerinin fiilen baskılanmasından geçiyor. Bütün bunlar da bir sınıfsal baskı rejimi olan faşizme giden süreçleri besliyor.

Üçüncüsü, bir zamanlar siyaset sahnesini -konjonktürün elvermesiyle- Keynesci/bölüşümcü politikalarla işgal eden sosyal demokrasinin, daha sonra sermayenin neoliberal politikalarına angaje olarak boşalttığı alanları sağ popülist-faşizan hareketlerin doldurması, kırk yıldır süren bir dönüşüm süreci olarak çalışıyor. Sovyetlerin çöküşü sonrasında dünyada rakipsiz kalan kapitalist sistemin siyaset yapıcılarının da sağ siyasetlere savrulmada daha fütursuzca davranabilme olanakları ortaya çıkmış bulunuyor. Bu nedenle, “Dünyanın bütün demokratları birleşin” türünden naifliklerin/koflukların, sermayenin anti-demokratik gelişmelerde oynadığı tayin edici rolün yadsınmasının veya görmezden gelinmesinin ne gibi çarpıtmalara yol açtığının görülebilmesi gerekiyor. Bunun için,  “demokrat” kimliği yapıştırılanların, Filistinlilerin militarist-dinci-faşist İsrail rejimi tarafından katledilmesi karşısındaki suskunluğu hatta işbirlikçiliği, bir turnusol kâğıdı işlevi görmüş olmalı. “Sosyal-demokrat” etiketli SPD’nin başkanı ve Almanya’nın şansölyesi Olaf Scholz’un İsrail’in katliamları konusundaki aktif destekçiliği, Ukrayna savaşını bahane ederek Almanya’nın yeniden militarizasyonunu hedeflemesi, hatta ABD’nin Pasifik (Çin) politikalarına destek açıklaması, sahte sola ve onun uluslararası örgütlerine (Sosyalist Enternasyonal ve türevlerine) güvenilemeyeceğinin işaretlerinden sayılmalı.

Nihayet, dördüncüsü, ABD ve genel olarak Batı (G-7) hegemonyasının giderek zayıfladığı bu süreçte, Güney’in en güçlü temsilcisi ve yeni hegemonya adayı olarak Çin’in sahneye çıkması ve Batı’da bir hegemonya transferi “tehlikesinin” paranoyaya dönüşmesinin tetiklediği küresel savaş tehditleri büyüyor. Böyle bir hegemonya transferinin Anglosakson ülkeler (Büyük Britanya-ABD) arasında olduğu gibi pasifik yoldan gerçekleşmesi mümkün görünmüyor. (Kaldı ki, İngiltere hegemonyasının iki küresel savaşla kırıldığını, yeni hegemon gücün ortaya çıkmasında katalizör güç olarak kullanılan Alman militarizminin bu savaşlarda yenilgiye uğratılmasında ABD’nin oynadığı hesaplı askeri/iktisadi rolün kullanıldığını, yani gerçekte pasifist bir geçişten de tam olarak söz edilemeyeceğini eklemek gerekebilir).

Burada sayılan ve sayılmayan tüm nedenlerle, dünya çapında örnekleri sıklaşmaya başlayan despotik siyasi rejimlerin ve henüz bu aşamaya geçmemiş “demokrasilerdeki” ırkçı-faşist hareketlerin/partilerin yükselişi, insanlığın geleceğine yönelik tehlike çanlarının hiç susmamasına yol açıyor. Bu cehennemi döngüden çıkışın tek mümkün yolu olan sosyalizmin bir iktidar alternatifi olarak geniş kitlelerin bilincinde henüz yer etmemiş veya öncelik kazanmamış olması da kötümserlikleri besliyor. Ama gene de sosyalizmin güçlenmesi ve uluslararası dayanışmasının pekiştirilmesinden başka çözüm yolu bulunmuyor.

“Sultanizm”, Bilimsel bir Kavram Kategorisi Değil

Buraya kadar yazılanlar, dünya sahnesinde giderek yaygınlaşan çeşitli faşizan eğilimlerin genel bir kategorizasyonunun yapılmasının şart olduğunu söylüyor. Başka deyişle, bunu yapmaktan bizi alıkoyabilecek partikülarist yaklaşımların kısırlığına ve çarpıtıcı özelliklerine dikkati çekmemize vesile oluyor. Bu partikülarist yaklaşımlarından biri de Türkiye’yi bu genel yönelişlerin dışına çıkararak ona tamamen kendine özgü (sui generis/nevi şahsına münhasır) bir nitelik atfetmek olurdu. AKP/Erdoğan rejimini “neo-patrimonyal sultanizm” olarak adlandırmak tam da buna denk düşüyor.

“Neo-patrimonyal sultanizm” kavramı, Osmanlı’dan sonra Türkiye’yi de bir “sui generis” vaka olarak değerlendirme yanlışını içeriyor. Kavramı Osmanlı’nın ayrıksılığını tanımlamak için ilk kullanan M. Weber’dir. Marksizme alternatif kavramlar ve analizler üretme çabasında çok heveskâr olan Weber ve Sombart ekolünden çok da hayırhah çalışmalar çıkmasını beklemek herhalde hayalcilik olurdu. (Bu konuda Maurice Dobb 1946’da ilk kez yayınlanan Kapitalizmin Gelişmesi Üzerine İncelemeler başlıklı kitabında -Türkçesi, Belge Yayınları, 1992- bu sosyologlar hakkında erkenden eleştirel konumunu yansıtmıştı. Biz de şu çalışmamıza gönderiyoruz: “Vergi-Ordu Sistemleri ve Geçiş Tartışmaları”, Yordam Kitap, 2023, s.203-210). Daha sonra siyasal İslamcılarda demokratikleştirici bir keramet gören ve bizdeki “ikinci cumhuriyetçilerin” esin kaynaklarından biri olan Şerif Mardin’in sarıldığı bir kavramdır “patrimoniyal sultanizm”. Osmanlı toplumu incelemelerinde sui generis’çi/partikülarist yorumu benimseyenler ile Asyagil Üretim Tarzı savunucuları arasındaki yakınlaşmaların nesnel ve öznel koşulları da böylece hazırlanmıştı. Son yıllarda, AKP/Erdoğan rejimini açıklayıcı “bilimsel bir kavram” olarak yeniden piyasaya sürülmesi ise oldukça anakroniktir. Bu kavram, sosyal bilimciyi siyasal üstyapının (sosyolojik yapıyla uyumlu veya uyumsuz) özgünlüğüne kilitlemekte, ardındaki sınıfsal dayanakları, sermayenin belirleyiciliğini arka plana itmektedir.

Kuşkusuz her ülkenin kaçınılmaz tarihsel ve toplumsal özgünlükleri bulunur. Bunlar inkâr edilemez ve analiz dışı bırakılamaz. Ama sosyal bilimlerin, toplumların gelişme dinamiklerinde belirli dönemlerde uluslararası ölçekte ortaya çıkan eğilimlerle benzeşen yönelişlerini çözümleme araçlarının bu “sui generis” yakıştırmalarıyla önemli ölçüde aşındırıldığını da görmezden gelemeyiz. Çünkü bu “sui generis” metodolojisinin sınırları dışına çıkılamadığında/çıkılmak istenmediğinde, “bilimsel görecilik” sahneye çıkabiliyor ve giderek “bilinemezcilik” gibi postmodern kavramlara yer açılabiliyor. Sınıfsal analiz yöntemine yer bırakmadan, süslü kavramların ardına sığınıp “özgün analiz” yapmanın cazibesine kapılarak gerçekte derinliği olmayan analizlere savrulmanın telafisi bulunmuyor. Marksist analizin tam olarak karşı çıktığı da bu bilim-dışı kavramlar, önkabuller ve yöntemlerdir.

Sonuç

Faşizm yolunda ilerleyen süreç AKP döneminde hızlanarak çalışıyor. Ergin Yıldızoğlu’nun “süreç olarak faşizm” olarak adlandırdığı siyasi yöneliş, Merdan Yanardağ’ın “İslamo-faşizm” olarak nitelediği formatta ilerliyor. Bu neo-faşist sürecin belirli bir aşamada duracağını, kazanımlarını yeterli görerek mevcut siyasi sistemi daha fazla zorlamayarak bir uzlaşma arayacağını düşünmek ham hayaldir. Yeni CHP yönetiminin bu süreçle başetmesini beklemenin de şu an için ham hayal olarak gözükmesi gibi.

Sosyalist sol, neo-faşizm yolunu kararlılıkla tıkayabilecek yegâne güçtür. Bu gücünün farkında olması ve gücünü büyütmesi gerekiyor. Elbette toplumdaki tüm Cumhuriyetçi, laik ve bağımsızlıkçı unsurları da kavrayarak…

Suay KARAMAN

Dağlarında çiçekler açan güzel İzmir’in kurtuluşunun 100. yılında 9 Eylül 2022’de İzmir Anakent Belediye Başkanı Tunç Soyer konuşma yapmıştı. Eşsiz önderimiz Atatürk’ten alıntılar alarak yaptığı konuşmasında Tunç Soyer;

• “100 yıl önceydi. Bu toprakları yönetenler, gaflet, dalâlet ve hatta hıyanet içindeydi. Sadece, saraylarındaki saltanatı korumak için bütün bir milleti ateşe attılar.
  İnsanlık onurumuzu, bağımsızlık tutkumuzu ve yaşam hakkımızı ayaklar altına aldılar, teslim oldular. Ve bir sabah emperyalist ülkeler kirli emelleriyle güzelim şehrimizi
  işgal etti” demişti.

 Yapılan bu konuşmadan 14 ay sonra İçişleri Bakanlığı, Tunç Soyer hakkında ‘Osmanlı Devleti’ne ve son padişah Vahdettin’e hakaret etmek, halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etmek’’ suçlamasıyla inceleme başlattı. 

• Bu incelemenin hedefi ne Tunç Soyer’dir ne de CHP’dir.
• Açıkça hedef Mustafa Kemal Atatürk’tür.

Atatürk’e söz edemeyenler, çevresinde dolanıp durmaktadır. Zaten bu zihniyet, Atatürk için “Ergenekon’un bir numarası” bile demişti. Büyük Millet Meclisi’nin 25 Eylül 1920 tarihindeki gizli oturumunda Mustafa Kemal Paşa şunları söylemiştir:

• “Padişah ve halife makamını işgal eden kişi haindir.
• Düşmanların vatan ve millet aleyhine kullandıkları bir maşadır.”

Büyük Millet Meclisi tutanaklarında yer alan bu konuşma, tarihin gerçek olaylarını belgelere dayanarak ortaya koymaktadır. Vahdettin’in hain olduğunu açıklayan Mustafa Kemal Paşa için soruşturma açabilecekler mi? Cesaretleri var mı, güçleri yeter mi? 

30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesini imzalayan, ülkesini işgal edenlerle işbirliği yapan, 17 Kasım 1922’de İngilizlerin Malaya savaş gemisiyle kaçan Vahdettin ve takımının işi, Ulusal Kurtuluş Savaşı’yla bitirilmiştir. Tarih Vahdettin’in hainliğini belgelemiştir. Vahdettin’i aklamak isteyenler olmuştur ama boşunadır. Tıpkı 15 Temmuz 2005’te Zaman Gazetesine demeç veren Bülent Ecevit’in, “Vahdettin hain değildi” sözleri gibi. 

Siyasal iktidar 14 ay sonra Tunç Soyer’e açtığı inceleme ile bir taşla iki kuş vurmak istemektedir. İzmirlilerin hizmetlerinden hoşnut olmadıkları Tunç Soyer’in yeniden aday yapılması durumunda, CHP’nin oy yitimine uğrayacağı bellidir. İşini bilen, hakkını veren, parti ideolojisini özümseyen başka bir aday ile CHP’nin İzmir’i yeniden alacağı açıktır. İşte siyasal iktidar İzmir’i almak için Tunç Soyer’e açılan soruşturma ile mağdur yaratarak, Soyer’in yeniden aday yapılmasını düşünmektedir. Yani İzmir’de Tunç Soyer yeniden aday olursa, AKP, kendilerinin şansı olduğu beklentisi içindedir; ama bu beklenti düşten öteye gidemez. 

Tunç Soyer’in yönetimindeki İzmir Anakent Belediyesi hakkında özellikle kutlamalara getirilen sanatçılara ödenen büyük paralar, 2022 yılında bir otele yüklü konaklama bedelleri ödenmesi, Buca tüneli inşaatının beş yıldır bitirilememesi, yapılacak metroların neden bitirilemediği, “Süt Kuzusu” projesini eşine verip, çocuklara süt gönderilmemesi gibi konular dururken, gülünç ve dayanaksız bir biçimde inceleme başlatmak mantıksızdır. 

Sürekli olarak algı yönetimini başarılı biçimde (!) yürüten siyasal iktidarın bu oyununa CHP’nin yeni yönetiminin dur demesinin zamanı gelmiştir. Bunun için yerel seçimlerde gerek belediye başkanları, gerekse belediye meclis üyelerinde liyakate (yaraşırlığa) önem verilmesi, toplumun güvendiği kişilerin ve CHP ilkelerini özümseyenlerin aday yapılması çok önemlidir. Atatürk’ümüzü, ülkemizi, kentlerimizi ve geleceğimizi korumak için başka şansımız kalmamıştır.  

Azim ve Karar, 27 Kasım 2023

Prof. Dr. Halil ÇİVİ
İnönü Üniv. Eski İİBF Dekanı

(AS: Bizim katkımız yazının altındadır..)

– Bilginler, filozoflar akıllarıyla,
– Cahiller, önyargıları ve duygularıyla,
– Zenaatkârlar, elleri ve ürünleriyle,
– Sanatçılar, ürettikleri sanat eserleriyle (yapıtlarıyla),
– Yargıçlar, kararlarıyla, (AS: adil kararlarıyla)
– Kurumlar, kurumsal akılları ve kurumsal kültürleriyle,
– Devlet adamları, adaletleriyle,
– Siyaset adamları, duygusal ortak akılla,
– Varsılar (zenginler) cüzdanlarıyla,
– Doyumsuzlar, unvanları ve makamlarıyla,
– Fallokratlar (üreme bölgesiyle düşünenler) cinsel çekicilikleriyle ya da görünüşte, herkese ahlak ayarı vermekle,
– Yoksullar ihtiyaçlarıyla (gereksinimleriyle),
– Yaşlılar deneyimleriyle,
– Gençler cesaretleriyle (yüreklilikleriyle),
– Zorbalar, ezdikleri ve ettikleri zulümlerle,
– Kötüler fitne, tuzak ve hileleriyle,
– İyiler sağduyu ve vicdanlarıyla

KONUŞURLAR…. YA SİZ?
=================================================
Dostlar, 

Saygın öğretmenimiz (hocamız) Prof. Çivi ciddi bir soru soruyor..
Yanıtlamamak olmaz..

• Ben “Adalet erdemi” ile konuşmayı, yaşamayı seçiyorum.

Bunu yapmaya çalışıyorum.
“Adalet” erdeminin çok kucaklayıcı – kapsayıcı olduğunu, birçok insansal (insani) etik değeri içinde barındırdığını düşünüyorum Aristoteles’ten öğrenerek..
***
Dinimi sorarsanız (!)..

• “Etik dinindenim”!

4 temel ilkem var akıl ürünü Evrensel Etikten öğrenip uymaya çabaladığım :

1. Hiç kimseye zarar vermemek (primum non nocere!)
2. İnsanlara yararlı olmaya çabalamak
3. Adil olmak (herkese hak ettiğini vermek : hakkaniyet..)
4. Başkalarının işine karışmamak (özerkliklerine saygı)
***
Bir de, bu 4 ilke aydınlığında karar alırken,

• “kişisel değer yargılarım” yerine, karşımdaki olguların “değer bilgisine“ erişerek
  bu temelde nesnel – bilimsel kararlara ulaşmaya özen gösteriyorum.

Tüm bunları yaparken pusulam : Akıl ve bilim ya da “bilimsel akılcılık“..

Umarım sizler ve Sn. Prof. Halil Çivi ustamız onaylarsınız..

Ya da daha iyi önerileriniz varsa, bu yazıya yorum eklersiniz web sitemizde..
Doğallıkla, “kişisel değer yargılarınız” (öznelliğiniz-subjektifliğiniz) size kalmak üzere..

Sevgi ve saygı ile. 25 Kasım 2023, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM  
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net         profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik       X : @profsaltik

Dostlar,

11 Kasım 2023 günü İstanbul-Bahçelievler Yeni Bosna Cemevi‘nde verdiğimiz konferanstan daha önce bu sitede söz ettik. Ancak dikkatimizden kaçmış, bu konuşmamızı ve kullandığımız yansıları sitemizde paylaşmadık.
Affola…
Aradan 2 hafta geçmiş olmasına karşın, paylaşmamızın daha doğru olacağı kanısındayız.

69 yansıdan oluşan, belgelere dayalı sunumumuz 1,5 saat sürdü.

Hem Cumhuriyetimizin 100. yaşını irdeledik

Hem de Kurtarıcı-Kurucu önder Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK‘ün
Hak’ka yürüyüşünün 85. yılında O’nu andık.. Bir kez daha anlamaya çalıştık.

CEM Vakfı Genel Müdürü Sayın Ali İhsan Argunşah ile uzun yıllar önce Kartal Cemevinde bir açıkoturumda (panelde) konuşmacılardan idik. (Atatürk ve İnanç Dünyası, Kartal Cemevi, Panel, İstanbul, 04.02.2012). Kendisine nazik çağrısı ve düzenlemesi için teşekkür ederiz.

Vakfın web sitesinde bu etkinlik kısaca özetlendi aşağıdaki gibi : Cem Vakfi | Haber Detay
***
Cumhuriyetimizin 100. yılında, değerli hocamız, Prof. Dr. Sayın Ahmet Saltık’ı
“Cumhuriyet ve Atatürk” konulu söyleşisi ile konuk ettik.

Halkın yoğun ilgisi ile karşılanan söyleşide, Sayın Ahmet Saltık;
Cumhuriyet öncesi coğrafyamızda ve diğer farklı bölgelerden örnekler vererek,
dönem tahlili yaptı.

Cumhuriyet’e geçiş dönemi, Atatürk ve kurtuluş mücadelesini, yaşanan tüm zorlukları ve imkansız denilen bir ortamda verilen amansız mücadeleyi anlattı.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasını, Mustafa Kemal Atatürk’ün mücadelesini,
savaş esnasında bile eğitim kurultayı yapmış bir insan olduğunun altını çizdi.

Cumhuriyet ile birlikte, Atatürk devrimleri ve ekonomik yapılanma ile kadınların
hem sosyal yaşamda hem eğitim alanında yer almaya başladıklarını söyledi.

“Cumhuriyet ile egemenlik; Padişahtan, sultandan, toprak ağasından alınıp halka verildi” dedi.

“Atatürk, “Yurttaş İçin Medeni Bilgiler” kitabında demokrasiyi, çok partili yaşamı ve düşünce özgürlüğünü anlatıyordu.” diye belirtti.

Kardelen çiçekleri gibi umutlarımızı asla soldurmayacağız.. diyerek ardından
“Cumhuriyeti yaşatacağız” sözleri ve alkışlar eşliğinde söyleşi sonlandı.
***
Yansıları izlemek için lütfen tıklayınız : Yenibosna Cemevi Konf. 11.11.2023

Sevgi ve saygı ile. 25 Kasım 2023, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net           profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik     X : @profsaltik

Dr. Cihangir DUMANLI
E. Tuğg., Hukukçu, Uluslararası İlişkiler Uzm.

24 Kasım 1928’de Bakanlar Kurulunca Atatürk’e “Başöğretmen” sanı verilmiş ve o gün Öğretmenler Günü olarak duyurulmuştur. Dünya tarihinde hem “Başkomutan” hem  “Başöğretmen” sanlarına sahip tek önder Atatürk’tür.

Atatürk’e Başöğretmen sanı Harf Devrimi kapsamında verilmiştir. Harf Devrimi, Dil Devrimi ile birlikte çağdaşlaşma yolunda atılan önemli adımlardan biridir.

 Neden Harf Devrimi?

Türklerin Müslümanlaştırılmasından başlayarak yaklaşık bin yıldır kullanılmakta olan Arap harfleri Türkçeye uyumlu değildi. Türkçe ünlü harfler bakımından zengin (varsıl) iken, Arapça ünsüzler bakımından zengindi (varsıldı). Arapçada kimi ünsüz harflerin birden çok yazılışı vardı. Örneğin iki çeşit ”t”, üç çeşit “h”, dört çeşit “z”, iki çeşit “k” vardı. Buna karşılık a, u ve ı olmak üzere üç adet sesli harf bulunuyordu.[1] Türkçede ise sekiz adet ünlü harf bulunmaktadır. Arap harfleri bitişik yazılmakta; kelimenin başında, ortasında sonunda veya tek başına yazıldıklarında farklı yazılmakta ve okunmakta idi. Arap harfleri ile eser basmak, pek çok karakterin dizilmesini gerektirdiğinden zordu. Bu nedenlerle hem kitap sayısı çok az hem de Arap harfleri ile Türkçeyi okumak yazmak zordu, okur-yazar oranı erkeklerde %7, kadınlarda %0.4 düzeyinde idi. Okuryazar olanların önemli bir kesimini öğretmenler, subaylar, memurlar ve azınlıklar oluşturuyordu. Biri Osmanlı’nın Enderun sınıfının kullandığı yazılan ama konuşulmayan Türkçe, öbürü halk dili olarak konuşulan ama yazılamayan Türkçe (AS: Yunus Emre, Dadaloğlu, Karacaoğlan, Pir Sultan..), olmak üzere iki ayrı dil oluşmuştu.[2]

Bu durum ulusal birliğe ve Atatürk’ün çağdaş uygarlık hedefine uymuyordu.

Büyük Devrimci, çok önceden karar verdiği Harf Devrimini öbür Devrimlerde olduğu gibi zamanı gelince, uzmanlara danışarak, ulusa anlatılarak ve adım adım gerçekleştirmiştir.

Harf Devrimi iki aşamada yapıldı:
Birinci aşamada konu uzmanların görüşleri alınarak geliştirildi, ulusa anlatıldı ve benimsetildi, yeni harflerle okuma-yazma seferberliği başlatıldı.

İkinci aşamada yasa çıkartarak, resmi yazışmalarda, okullarda uygulanarak ve Millet Mektepleri kurularak Devrim kurumsallaştırıldı.

24 Mayıs 1928’de Latin rakamları kabul edildi.

24 Haziran 1928’de Ankara’da Latin abecesinin Türkçeye uyumunu incelemekle görevli görevli uzmanlardan oluşan Abece Kurulu (Alfabe Komisyonu) kuruldu.

Abece Kurulu 20 dolayında ülkenin Latin kökenli alfabelerini incelemiş ve 41 sayfalık bir rapor hazırlamıştı.[3] Falih Rıfkı Atay 1 Ağustos’ta kurulun bulgularını İstanbul’da Atatürk’e sundu. Kurul Latin harflerine geçişin beş ila on beş yıl alacağını değerlendirmişti. Atatürk “Ya üç ayda olur ya da hiç olmaz”[4] diyerek devrimci yaklaşımının ortaya koydu.

      9 Ağustos’ta CHP’nin Sarayburnu’ndaki eğlence gecesinde Atatürk ”[5] “Arkadaşlar, Asırlardan beri kafalarımızı demir çerçeve içinde bulunduran anlaşılmayan ve anlayamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak mecburiyetindeyiz”[6]. dedi.

Bundan sonra tüm yurtta yeni harfleri öğretme ve öğrenme çabası başladı. Bu çabanın başını Atatürk çekiyordu. Büyük önder yurt gezilerine çıkarak (Tekirdağ, Bursa, Sinop, Samsun, Tokat, Sivas)  memurlara, öğretmenlere ve öğrencilere yeni harfleri kişisel olarak öğretiyor ve sınav yapıyordu. Ayrıca bakanları ve milletvekillerini ülkenin çeşitli yerlerine göndererek yeni harfleri halka öğretmelerini sağladı. İsmet İnönü seçim bölgesi Malatya’ya giderken “ Bu gün bütün ülke bir dershane halini almıştır. Bu sınıfın başöğretmeni de Gazi’nin kendisidir.” dedi.[7] Atatürk’e ilk kez “başöğretmen” sanını veren İnönü idi.

      11 Ağustos’ta Atatürk Dolmabahçe Sarayı’nda ilk yeni abece dersini verdi.

      29 Eylül’de ”Yeni Harfler Marşı (abece marşı)” bestelendi.

Dolmabahçe Sarayı’na karatahtalar yerleştirildi. Atatürk kendisini ziyarete gelenlere, memurlara, dostlarına, yanında çalışanlara ders veriyordu.[8] Saray bir bilim akademisi haline gelmişti. Dilciler, tarihçiler, şairler, yazarlar, milletvekilleri, bakanlar her gün salonlarda toplanıyorlar büyük önderin başkanlığı altında tartışmalar yapıyorlar ve önderin masası önünde harf sınavından geçiyorlardı.

Yeni abeceyi ulus coşku ile benimsemiş, sıra ikinci aşamada yasal düzenlemeye gelmişti.

      1 Kasım 1928’de TBMM’nin yeni yasama yılına başladığında açılış töreninden sonra gerekli komisyon derhal toplandı konuyu kararlaştırdı. Abece kurulunun önerilerine uygun tasarı hazırladı. Bu yeni harfli yasa tasarısı aynı gün toplanan TBMM genel kuruluna gönderilerek oybirliği ile kabul edildi.[9] 3 Kasım tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. 1 Ocak 1929’dan itibaren resmi yazışmalarda eski harflerle yazmak yasaklandı, yeni harfleri kullanmak zorunlu oldu. 1928-1929 eğitim yılından itibaren okullarda yeni harflerle eğitim verilmeye başlandı.

24 Kasım 1928 harf devriminde önemli bir dönüm noktasıdır. Bu tarihte Mili Eğitim Bakanı Mustafa Necati tarafından hazırlanan “Millet Mektepleri Yönetmeliği” Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. 24 Kasım Öğretmenler Günü ilan edildi. Aynı gün Atatürk’e Bakanlar Kurulu tarafından “Başöğretmen” sanı verildi.[10]

Millet Mektepleri 1 Ocak 1929’da açıldı. Millet Mekteplerini kuran Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Bey aynı gün öldüğünden açılışa katılamadı. 16-45 yaşları arasında okuma-yazma bilmeyenlerin katılması zorunlu kılındı. Mekteplerde 20 000 öğretmen görev aldı.

Millet Mektepleri 1936’da Halk Evlerine devredilinceye dek 2.5 milyon yurttaşa okuryazar belgesi verdi.[11]. Okuryazar oranı %20’ye çıktı. Aynı dönemde (1928-1936)  nüfus da 13 milyondan 16 milyona erişmişti.[12] TSK da bünyesinde açtığı 16 er okuma-yazma okulunda (Ali Okulu) 532 266 ere okuma yazma öğreterek okuma yazma-seferberliğine katıldı.[13]

Yeni harflerin kabul edilmesinden sonra nüfusun artmasına karşın sürekli artan okuryazar oranı günümüzde %9’leri aştı.

Harf Devrimini izleyerek 1932’de Dil Devrimi yapılarak Türkçemiz Arapça ve Farsça sözcüklerden arındırıldı. Böylece Türkçemizi, Türk abecesi ile okur-yazar olabildik.

Değerlendirme

Harf Devrimi, Dil Devrimi ile birlikte, ulus olma bilincinin yükseltilmesi ve çağdaş uygarlığa ulaşma yolunda önemli bir aşama oluşturmuştur.

Devrimle birlikte okur-yazar oranı ve basılan kitap sayısı hızla artmış, güncel düzeye ulaşmıştır.

Harf Devrimi aynı zamanda laiklik yolunda da ileri bir adımdır. Bin yıldır kullanılan, Kuran’ın yazıldığı Arap harfleri atılmış, Türk abecesi getirilmiştir. Arapça’ya olmayan bir kutsallık veren karşı devrimcilerin ileri sürdükleri gibi Ulus bir günde cahil olmamış, zamanla daha çok okur-yazar olmuştur. Mezar taşlarını okuyamasa bile, onlarca kitap okuyan kuşaklar yetişmiştir.

Harf Devriminde büyük önder Atatürk’ün kişisel çabası belirleyici bir etken olmuş, “Başöğretmen” sanını hak ederek almıştır.

Harf Devrimi yapıldığı zamanda daha üniversite reformu (1933) yapılmamış olduğundan, Devrimde ilk ve orta öğretim öğretmenleri öncü rol oynamışlardır. Bu nedenle Öğretmenler Günü bu öğretmenlerce kutlanmaktadır. Oysa öğretmenler günü, aynı işlevi olan üniversite öğretim elemanlarını da kapsamalıdır.

Öğretmenler Günü son yıllarda öğretmenlerimizi kutlamak yerine, onların sorunlarını dile getirme günü durumuna gelmiştir.

Üniversite öğretim elemanları da dahil, tüm öğretmenlerimizin öğretmenler günü kutlu olsun!

Kaynaklar

[1] Sina Akşin, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası yayını, İstanbul, 2013, s.202
[2] Lord Kinross, Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Altın Kitaplar, İstanbul, 2013, s.511
[3] Turgut Özakman, Cumhuriyet Türk Mucizesi 2. Kitap, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2010, s.313
[4] A. Mango, a.g.e. s.465
[5] Özakman, a.g.e. s.316
[6] Maarif Vekaleti, Tarih IV, İstanbul, 1934, s.255
[7] Kinross, a.g.e. s.514
[8] Kinross, a.g.e. s.514
[9] a.g.e., s.301
[10] ttps://www.sozcu.com.tr/2015/kultur-sanat/basogretmen-mustafa-kemal-ataturk-ve-24-kasim-993434, erişim: 5 eylül 2018
[11] Sina Akşin Kısa Türkiye Tarihi,  Türkiye İş Bankası Yayını, İstanbul, 2013, s.203
[12] Mango, a.g.e. s.467
[13] http://tr.yenisehir.wikia.com/wiki/Okuma-Yazma_%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmalar%C4% B1n%C4%B1n_Tarih%C3%A7esi, erişim 6 Eylül 2018

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM
​Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, ​Mülkiye’li​
www.ahmetsaltik.net        profsaltik@gmail.com 
facebook.com/profsaltik    X : @profsaltik
https://www.instagram.com/ahmet_saltik

Cumhuriyet Gazetesi, 23 Kasım 2023

RTE=AKP, 21. yy’ın şafağında Türkiye’de neredeyse mutlak monark!
Üstelik dinci ve meşru olmaksızın!

3 Kasım 2002’den günümüze 21+ yıl geçti Erdoğan’ın çağdışı patrimuan rejimiyle.
Kurguları açısından çok ama çok yol aldıkları kesin. Ama itiraf ettikleri bir çelik çekirdek var ki, “kültür devrimi”. RTE, bu alanda özledikleri yere gelemediklerinden sıklıkla yakınıyor.
Ayrımında olmadıkları sosyolojik gerçek ise, bunun hiç de kolay olmadığı.
A. Toynbee’nin Türk Devrimi betimlemesi cesaret vermiş olmalı (!) :

• Atatürk, Batı’nın yüzlerce yılda yapabildiği Reform, Rönesans, Aydınlanma, Sanayi Devrimini…
  bir insan ömrüne sığdırdı.. Gerçekte 15 yıla; 1923-38!

Ne var ki, 28 Mayıs 2023 seçimini izleyen 67. Hükümet (RTE’nin 5. Kabinesi) gözünü karartmış durumda. 21 yılda Cumhuriyet’in tüm kurumları, değerleri olabildiğince yıpratıldı, kimisi felç edildi.

Laiklik, özellikle eğitimde çökertildi.

Ekonomide talan hayal ötesi boyutta.

Ancak varılan yer, Pirrus utkusundan farksız. Sistemin orta direği ekonomi, tam iflasta.
Örtük bir moratoryum (devlet iflası) gündemde; 1876, 1958 ve 2023!
Tulumbada su kuru(tul)du veya hasta “kanatılarak” ölümcül şokta.
İvedi ve bolca taze kan (sıcak para!) gerek, o da yok!
RTE, diplomatik deyimle, mali sekreteri “Mr. Simsek” ile tam antagonizma içinde:
Hamas seviciliği ve ağır bedeli.

YoksullaşTIRma kurgusu son derece tehlikeli bir silah olarak kullanılmakta.
Öyle ki, en alttaki milyonlarca emekliye 7500TL sefalet aylığı gözü kara dayatılabildi.
Orta direk yok edildi ve gelir dağılımı son 100 yılda hiç bunca yabanıl (vahşi) olmamıştı. Cumhuriyetin tüm KİT vb. yatırımları haraç-mezat peşkeş çekildi.
Ulusal varlıklar yandaş dinci-yabancı sermayenin doymaz gaspına açıldı.
Diyanet, devasa bütçeler yutuyor.
Bilinsin ki, bunlar birer Bumerang’dır.

Ülkenin her karışı ve işi yolsuzluklara, çete-mafyaya terk edildi.
“Uygun” birkaçı çökertilince düğün-bayram!?
Öğrenci yurtlarında ödeneksizlik ve kötü yönetim (asansör faciaları, yenmez yemekler) gençlerimizin katili oluyor!
Sahibi-işleticisi eski polis müdürleri olan kimi otellerde, Devlete emanet, yetiştirme yurtlarındaki öksüz-yetim genç kızlarımızın fuhuşa zorlandıkları savı kanımızı donduruyor!
Böylesi bir savın gündeme gelmesi bile kahredici!
Üstelik müslümanlık taslayan siyasal dinci bir iktidarda!

• İşsizlik, yoksulluk, faiz, enflasyon dağı-taşı tutuşturuyor.

Ağzını açanlar, gece yarısı evlerinden alınıp ters kelepçe ile, sürüklenerek hınçla
“emniyete-savcıya-kodese” !!??
Yasama da Yargı da, “Yürütme”nin tek mutlak egemeni (Anayasa m.8 ve 104/1) RTE’nin çelik pençesinde tutsak.
Oysa Demokrasinin olmazsa olmazı “Güçler Ayrılığı” 2500 yıl öncesine,
kadim Aristoteles’e dayanıyor.
Çünkü öncelikle denetleme-dengeleme-hesap sorma olanaksızlaşıyor
3 erk de “Halife-Sultan”da toplanınca; Ortaçağdır!

İstendik ağırlaştırılan tüm bu baskılar, topumu nefes alamaz duruma getirdi :

• Kitlesel cinnet, sosyal şizofreni!

Gün geçmiyor ki akıl almaz şiddet, cinayet, olmayacak kazalar, olağan yağmurda ağır felaketler yaşanmasın.
Ancak AKP=RTE dur durak bilmiyor. İlle de “yeni anayasa”!
Yanaşmazsanız alın size AYM’yi boşaltan senaryo. Yetmedi “50+1” den vazgeçelim.
Oysa Osmanlı sultanında olmayan yetkinin ana gerekçesi, halkoylamasında salt çoğunluk idi. RTE’nin “Kimin eli kimin cebinde belli değil” itirafı kendisini de bağlamıyor mu?
Lütfen biraz itidal ey AKP’liler.

Artık Anayasa’nın AKP/RTE aklına yatmayan herhangi bir maddesi ayak bağıdır,
dolayısıyla Anayasal rejim kesin olarak askıdadır.
“De facto” (verili) durum budur ve tek kural koyucu – oyuncu – düdük çalıcı, erişilemez Saraydır. Yerel seçimlere beş kala, İmamoğlu’nun ayağına bağlanan safra, Soyer’e de uygun görüldü.
Akıl tutulmasıdır!

Ne var ki, Cumhuriyet’in gerçek sahibi Ulus direnmektedir!
Salt çoğunluk Cumhuriyetçilerdedir. Çok ama dağınık, örgütsüz ve öndersizidirler.
Bu deli gömleği, siyasal tarihte benzersiz değildir.

1. Yapılacak ilk iş, iktidarın etik dışı gündem oyunlarına gelmemek.

2. İkincisi, AKP/RTE’nin halkı kutuplaştırarak birbirine düşmanlaştırmasına asla izin vermemek.

3. Üçüncü olarak tüm Cumhuriyetçi güçleri toparlamak ve bir “21. Yüzyıl Türkiye İttifakı” kurmaktır.

Görev, kurucu parti CHP’nindir; yeniden tüm Kuvvacı güçleri birleştirmek!

Kurtarıcı-kurucu Önder gibi.

Tek amaçla:

• Devlet yıkıcısı, meşruluğunu yitirmiş iktidara (Vahdettin gibi!) karşı
  meşru direnme hakkını kullanma!

PDF : Cumhuriyet gazet. makalemiz, AKP iktidarı hala meşru mu, Ahmet SALTIK

Not            : Cumhuriyet‘te 2 haftada bir yazabiliyoruz… Gelecek yazımız 7 Aralık 2023 Perşembe günü olacak..

Sevgi ve saygı ile. 23 Kasım 2023, Ankara