Dr. Cihangir DUMANLI
E. Tuğg., Hukukçu, Uluslararası İlişkiler Uzm.

Mustafa Kemal’in kurtuluş savaşını başlatmak için Samsun’a çıkışının 105. yıldönümünü kutluyoruz.

Mustafa Kemal İstanbul’da 

Mirliva Mustafa Kemal Suriye’de 7. Ordu komutanı iken, 30 Ekim 1918’de bir teslim anlaşması niteliğindeki Mondros Ateşkes Andlaşması’ndan sonra, 31 Ekim’de Suriye – Filistin cephesindeki Yıldırım Orduları Grup Komutanlığını Mareşal Liman Von Sanders’ten teslim almıştır. İlk işi Mondros Ateşkesini (Mütareke) incelemek ve sakıncalarını hükümete bildirmek olmuştur. Anlaşmanın uygulanması konusunda işbirlikçi Padişah hükümeti ile görüş ayrılığı üzerine, görevinden çekilerek İtilaf donanmasının Mondros’tan yararlanarak kente girdiği gün (13 kasım 1918) İstanbul’a dönmüştür.

Mustafa Kemal, İstanbul’a geldiği “13 Kasım 1918’den, Samsun için yola çıktığı 16 Mayıs 1919″a dek İstanbul’da kaldığı altı ay içinde:

• Kurtuluş Savaşının düşünsel hazırlıklarını (dürtüm muhakemesini) yaparak
  savaşa düşünsel düzeyde hazırlanmış,
• Birlikte çalışacağı komutanlar ile savaşın komuta yapısını oluşturmuş ve
• Anadolu’ya geçiş yollarını araştırmıştır.

Samsun’a çıkış

Mustafa Kemal’in Anadolu’ya geçmek için beklediği fırsat, 12 Nisan 1919’da İtilaf Devletlerinin Osmanlı hükümetine verdiği bir Nota ile çıkmıştır. Bu Notada Karadeniz bölgesinde Türklerin Rum köylerine saldırdıkları, güvenlik sağlanmazsa Mondros’a göre Karadeniz bölgesinin de
işgal edileceği bildirilmiştir.

Notayı alan Padişah ve hükümeti Karadeniz bölgesindeki olayları incelemek ve güvenliği sağlamak amacıyla bölgeye Mustafa Kemal’in gönderilmesine karar vermiştir. Mustafa Kemal öncelikle yazılı bir görev ve yetki belgesi istemiş ve bu belgeye kendi istediği yetkileri koydurmuştur. Daha sonra 19 kişilik karargahını oluşturmuş, veda ziyaretlerini yapmış,
16 Mayıs’ta Bandırma vapuru ile İstanbul’dan ayrılmıştır.

Padişah’a yaptığı ziyarette Vahdettin’in kendisine “Paşa, memleketi sen kurtarabilirsin” dediği Atatürk’ün anılarında anlatılmıştır. Atatürk karşıtları bu ifadeyi, ”Padişah Mustafa Kemal’i vatanı kurtartması için Anadolu’ya gönderdi” biçiminde yorumlamaktadır. Bu yanlıştır. Padişah için kurtarılması gereken vatan kendi tahtı, sarayı ve İstanbul’dur. Karadeniz bölgesindeki karışıklık   ileri sürülerek burası da işgal edilirse, İstanbul daha da tehlikeye girecektir. ”Vatanı kurtarabilirsin” derken bunu söylemek istemiştir. Mustafa Kemal’in kurtarmak istediği vatan ise Misakı Milli sınırlarıdır.

Padişah Vahdettin Mustafa Kemal’i vatanı kurtarması için Samsun’a göndermiş olsaydı, kendisini geri çağırmaz, görevden almaz, idam kararını onaylamazdı. 

• Padişah’ın Samsun’a giden Mustafa Kemal’e altın verdiği de yalandır.

Çünkü bu konuda belge yoktur. Büyük savaşa girerken Almanya’dan alınan borcun karşılığında, Osmanlı hazinesi Berlin’e taşınmıştır.

Hazırlıkların bitmesinden sonra Mustafa Kemal, İzmir’in Yunan ordusunca işgalinden bir gün sonra, 16 Mayıs’ta karargahı ile birlikte Bandırma vapuru ile Samsun’a hareket etmiştir. Bandırma vapuru Kızkulesi açıklarında İngilizler tarafından aranırken, “Biz silah ve cephane değil; ülkü, inanç dolu kafa götürüyoruz..” demiştir.

Bandırma, 41 yaşında Karadeniz için uygun olmayan küçük bir gemidir. Yola çıkarken uğurlamaya gelen Rauf Orbay, Mustafa Kemal’e bir İngiliz zırhlısının Bandırma’yı batırmak için izleyeceğini bildirince, büyük devrimci “İstanbul’da kalıp tutuklanmaktansa Karadeniz’de boğulmayı yeğlerim.” demiştir. Tehlikeli yolculuk, 19 Mayıs 1919 sabahı güvenle Samsun’da sona ermiştir.

Genel Durum

Mustafa Kemal Samsun’a çıktığında İstanbul, Doğu Anadolu, Adana, Antep, Urfa, Maraş, Antalya, Konya işgal altındadır. Demiryolları işgalcilerin denetimindedir. Samsun’da İngiliz askerleri bulunmaktadır. Her yerde Mondros Ateşkes Andlaşması’nın uygulanmasını denetleyen yabancı resmi görevliler ve casuslar vardır.

Mustafa Kemal’in İstanbul’dan hareketinden bir gün önce, 15 Mayıs ‘ta Yunan ordusu İzmir’e çıkmış, Ege bölgesindeki işgal alanını genişletmektedir.

Ordu terhis edilmiş, silahları toplanmaktadır.

Ulus, büyük savaştan çok ağır yıpranmış olarak çıkmıştır, ekonomi olağanüstü zayıftır.

• Padişah ve hükümeti kendi tahtını korunak için düşmanla işbirliği yapmaktadır.

Bu olağanüstü güç koşullara karşın Samsun’a çıkarken Mustafa Kemal’in hedefi,
ulusal egemenliğe dayalı tam bağımsız yeni bir devlet kurmaktır.

Samsun’a Çıktıktan Sonra 

Örgütçü Mustafa Kemal, önce yanında getirdiği Refet Bele’yi Samsun mutasarrıfı olarak atamış ve buyruğundaki kolordu komutanları Ali Fuat Cebesoy ve Kazım Karabekir ile bağlantı kurmuştur. Komutanlara ülkenin son durumunu anlatmış, “Millet ve memlekete borçlu olduğumuz en son vicdan vazifesini yakından, beraber çalışarak en iyi şekilde yerine getirme”  kararlılığını bildirmiştir.

Mustafa Kemal Samsun’a çıktıktan üç gün sonra İstanbul’a gönderdiği telgrafta, bölgede Türklerin Rum köylerine saldırmadığını, tersine Rumların Türk köylerine saldırdığını,
Türklerin kendilerini koruduğunu bildirmiştir.

Samsun’daki İngiliz birliği ve casusları, Mustafa Kemal’in Rahat çalışmasını zorlaştırmaktadır.
28 Mayıs’ta Samsun’dan ayrılır, ilk durağı Havza’da ulusla doğrudan ilişki kurar ve 29 Mayıs’ta işgallerin yoğun protesto edilmesini isteyen Havza Bildirisini yayınlar.

Sonraki durak olan Amasya’da, 22 Haziran’da “ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararlılığı kurtaracaktır” diyen Amasya Bildirisi / Genelgesi ile padişah hükümetine açıkça meydan okur.

Samsun’dan başlayan yolun sonu, başlangıçta hedeflendiği gibi ulusal egemenliğe dayalı
tam bağımsız cumhuriyetin kurulmasıdır.

Değerlendirme ve Sonuç

Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı 19 Mayıs 1919, ulusal bağımsızlık savaşının başlangıcıdır.

Büyük devrimci, Samsun’a çıkmadan önce savaşın düşünsel ve örgütsel hazırlıklarını tamamlamıştır.

Samsun’a çıkar çıkmaz Padişahın verdiği görevi değil, kendi deyişiyle “ulusa ve ülkeye borçlu olduğu en son vicdan görevini” yapmaya başlamıştır.

Mustafa Kemal Samsun’dan sonra planlı ve örgütlü biçimde hem işgalci düşmana karşı verdiği askeri hem de Padişaha karşı verdiği siyasal savaşımın sonunda başlangıçtaki hedefi olan
ulusal egemenliğe dayalı tam bağımsız Cumhuriyet hedefini gerçekleştirmiştir.

Büyüyen Ulusal Savaşım

Karar veren ve yöneten : 1 kişi,
Amasya Bildirisini yayınlayan : 6 kişi,
Samsun’a çıkan : 19 kişi,
Sivas Kongresi: 41 kişi,
Kuvayı Milliye Kongreleri: 1396 kişi,
Büyük Taarruz’a katılan: 200 000 kişi,
Savaşı kazanan: 12 milyon kişi.

19 Mayıs, 1980’den beri Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmaktadır. Oysa Atatürk’ü anma, 19 Mayıs’la sınırlandırılmayacak ölçüde büyük bir görevdir.

Bayramınız kutlu olsun!!! (19 Mayıs 2024)

Doç. Dr. İhsan Tayhani
Cumhuriyet-Devrim Tarihi Uzmanı
Güre – Edremit

Cumhuriyet, 19 Mayıs 2024

“Hele bir Anadolu’ya geçeyim, görürsünüz!”
Gazi Mustafa Kemal, 15 Mayıs 1919 / Beyoğlu-İstanbul

İngiltere’nin, 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Ateşkes Andlaşması’nın 7’nci maddesi uyarınca İskenderun Körfezi’ne yerleşmeye başladığını gören ve Damat Ferit Hükümeti’nin de bu girişimi onayladığını sezen Mustafa Kemal Paşa, 6 Kasım 1918’de Adana’dan İstanbul Hükümeti’ne çektiği bir telgraf ile kumandasındaki 7’nci orduya işgale direnme buruğu verdiğini bildirince, İstanbul’a geri çağrılır. Bu buyruğa uymak durumunda kalan Mustafa Kemal, üç günlük
tren yolculuğundan sonra, 13 Kasım 1918’de İstanbul’dadır.

Girişte alıntılanan sözleri, bir biçimde Anadolu’ya geçerek ulusal direnişi örgütlemek için İstanbul’da geçirdiği oldukça gerilimli altı aylık, çok yönlü bir arayış sürecinin sonunda söylemiştir. Tarih 15 Mayıs 1919, günlerden perşembedir. “9’uncu Ordu Müfettişliği” görevi yetki belgesi, Sarı Paşa‘nın cebindedir ve Ruşen Eşref (Ünaydın) ile Beyoğlu’nda, Fransız Sefareti’nin (elçiliği) karşısındadırlar. Her yer silahları süngülü Fransız askerleri ile doludur. Ruşen Eşref,
o anlarda Mustafa Kemal’in gergin ve sapsarı bir yüzle onlara bakarak, ‘Hele bir Anadolu’ya geçeyim, görürsünüz!’ dediğini yazar. Aynı gün, İzmir de Yunan işgaline uğramıştır ve
Mustafa Kemal Paşa, bir gün sonra (16 Mayıs) Samsun’a doğru yola çıkacaktır.

O tarihte 38 yaşını sürmekte olan bu eşsiz yurtseverin, işgal altında bulunan Osmanlı ülkesinin yaklaşık üçte ikisinde askeri ve sivil orunlara (makam) buyruk verebilecek müfettişlik yetkisini nasıl elde ettiğini anlamak için, Alev Coşkun’un, “İstanbul’da 6 Ay” adlı yapıtının mutlaka okunması gerekir. O İstanbul ki; bu süreçte, tıpkı Fatih Sultan Mehmet’in fethinden önceki Bizans gibi, surların arkasına hapsedilmiş gibidir! Gazi Mustafa Kemal’in, böylesi bir düşkünlük içindeki imparatorluktan çıkaracağı cumhuriyete uzanan çileli ama onurlu yolu açacak kapının anahtarını, bir “İhtilâl Komitesi” oluşturmaktan tutun da Osmanlı Hükümeti’nde “Harbiye Nazırlığı” nı üstlenmeye dek pek çok somut denemeden sonra elde ettiği de unutulmamalıdır.

Mustafa Kemal Paşa’ya 13 Kasım 1918’de, Kartal adlı tekne ile Boğaz’a demirli işgalci zırhlıların arasından geçerken; ‘geldikleri gibi giderler!’; daha sonra 15 Mayıs 1919’da Beyoğlu’nda ‘hele bir Anadolu’ya geçeyim, görürsünüz!’ dedirten, O’nun özgüvene dayalı güçlü önderliğidir. Nitekim işgalci emperyalistler, yaklaşık üç buçuk yıllık kanlı bir boğuşmadan sonra çekip gitmek zorunda kalmış ve göreceklerini görmüşlerdir!

Arkasından bir dizi devrimle gelen “Laik-demokratik-devrimci Atatürk Cumhuriyeti” gibi
büyük bir rejim dönüşümü ve çağdaş birey, çağdaş toplum ile çağdaş devletin yaratılması!

19 Mayıs’lara yüklenecek anlam budur.

Erişilen başarının gizi de “Kuvva-yı Milliye” ruhunda (bilincinde!) ve “Müdafaa-i Hukuk” direnişinde saklıdır. Bu kavramlar, kökten dinci bir İslami devlet kurma uğraşı içinde olan “Hamas” gibi bir terör örgütü ile asla özdeşleştirilemez! Ayrıca döneminde Kuvvacıları karalayıp sövenler de Şeyhülislam Mustafa Sabriler, Sait Mollalar, Ali Kemaller yani Bağımsızlık karşıtı Halife-Sultancılar ve şeriatçı yobazlardır.

Bu nedenle, Ulusal Mücadele tarihimizde özgün anlam derinliği ve işlevi olan bu kavramlar dile getirilirken, ağızlar birkaç kez çalkalanmalıdır.

105 yıl önce 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak bastığında, Mustafa Kemal Paşa’nın zihninde
din devleti değil, laik bir cumhuriyet vardır.

Aksi yöndeki örtülü-örtüsüz sinsi ve planlı çarpıtmalara geçit verilemez, verilmemelidir ve
19 Mayıslar bu tarihsel – yurtsever tam bağımsızlıkçı özgürlük bilinciyle kutlanmalıdır, kutlanacaktır!..

Prof. Dr. Halil ÇİVİ
İnönü Üniv. İİBF Eski Dekanı

Bu gün 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı…

Bu gün;
– yurdumuzun kurtuluşunun,
– ülkemizin bağımsızlığının,
– demokratik laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun,
– özgür aklın ve pozitif bilimin devlete ve topluma egemenliğinin,
– kula kulluktan ve saltanat baskısından kurtulmanın,
– halk egemenliğinin,
– ulusal istencin (milli iradenin),
– yasalar karşısında eşit yurttaş olmanın,
– din ve vicdan özgürlüğünün,
– …ve her türlü çağdaşlığın habercisi ve muştucusu (müjdecisi) olan bir gün.

• Atamızın, 105 yıl önce Kurtuluşun ateşini harlamak üzere Samsun’a ayak bastığı gün.

Eğer Mustafa Kemal Atatürk, yurtsever dava ve silah arkadaşları, Kurtuluş Savaşı’mızın tüm gazileri ve şehitleri olmasalardı bizler de olamazdık.

Ayrıca bu yaşamsal ve kutsal savaşla; yalnızca emperyalizm destekli dış düşmanlar değil ve yine emperyalistlerin destek ve kışkırtmalarına göre davranan o devrin saltanat erkanı ve birçok  bölücü ihanet ve şer odakları da yenilgiye uğratıldı.

Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve dava-silah arkadaşları olmak üzere;
Devletimizi, ulusumuzu, Cumhuriyetimizi, fikri, irfanı ve vicdanı özgür laik bireylerimizin doğuşunu bizlere sağlayan tüm şehit ve gazilerimizi şükran ve minnetle anarak,

• Herkesin 19 MAYIS ATATÜRK’ü ANMA, GENÇLİK ve SPOR  BAYRAMI KUTLU OLSUN!

=========================================
Dostlar,

Biz de ekleyelim…

• Mustafa Kemal Atatürk ve dava-silah arkadaşlarının milli mücadeleyi başlatmak üzere,
  16 Mayıs 1919 günü İstanbul’dan Samsun’a giderken, kendi topraklarımızda İngiliz vizesi almak zorunda kaldıklarını sakın unutmayın!
  (Dr. Vedet Öz, https://x.com/oz_vecdet/status/1791980118673445130)

Dr. Ahmet SALTIK
19 Mayıs 2024, Anlara, 105. yıl..

Yaşar Karabulut
Em. Albay
ADD Elazığ Şubesi Başkanı

Bu gün, Gazi Mustafa Kemal Atatürk‘ün; 1 inci Dünya Paylaşım Savaşında yenik sayılan Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihten silinmesi için yapılan gizli anlaşmalara karşı durması, işgale ve yok oluşa meydan okuyarak başlattığı savaşımın (mücadelenin) 105 inci yıldönümüdür.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk‘ün bu savaşımına (mücadelesine) Yüce Türk Milleti sahip çıkmış ve O gün, O’nun önderliğinde kenetlenmiştir.

Bugün Emperyalist, işgalci, güçlerin süregelen planlarında (standing order) bir değişiklik yoktur.

• Köle – sömürge olarak onlara hizmet etmemizi istemektedirler.

Ülkemizin bugünkü sorunları, Atatürk ilke ve devrimlerinden ödün vermemizin sonucudur.

Bugün, Cumhuriyetin sayesinde daha eğitimli bir insan kaynağına sahibiz.
Sorunlarımızı Atatürkçü Düşünce ile kolaylıkla çözebilecek durumdayız.

Yüce Önder Atatürk‘e ve Cumhuriyetimize yapılan haksız saldırılar, sanıldığının aksine umudumuzu azaltmamakta ve bu haklı savaşımımızda kararlılığımızı daha da güçlendirmektedir.

Gün, çocuklarımız, torunlarımız ve geleceğimiz için daha gönençli (müreffeh) bir Türkiye için çalışma zamanıdır.

Yaşadığımız bu cennet vatanı, bize emanet eden başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile dava ve silah arkadaşlarıyla bu vatan için canını ve kanını veren, Şehit, Gazi ve kahramanlarımızı
saygı, minnet ve rahmetle anıyorum.

• 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor bayramımız kutlu olsun!
• Yaşasın Gazi Mustafa Kemal Atatürk!
• Yaşasın Cumhuriyet!
• Ne Mutlu Türk’üm Diyene!

  Saygılarımla. 19 Mayıs 2024