Mahmut ESEN
Em. Mülkiye Başmüfettişi
Bu yıl okullar açıldıktan sonra temizlik hizmetlerinde belirgin olarak görülen, toplum sağlığının doğrudan etkileyen olumsuzluklar üzerine Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş başta olmak üzere kimi CHP’li belediye başkanlarınca MEB bağlı okullara temizlik maddeleri verilmeye ve temizlik işlerinin fiilen (eylemli olarak) belediyelerce üstlenilmesine başlanılmıştır.
Bu durum MEB’de ciddi rahatsızlığa yol açmış, hizmetin belediyelerce sunulması siyasal gösteri olarak değerlendirilerek yer yer engellenmiştir.
MEB tarafından 30.09.2024 günü konuya ilişkin bir basın açıklaması ile okullardaki temizlik hizmetleri yapabilecek sayıda çalışanları olduğu kamuoyuna duyurulmuştur :https://www.meb.gov.tr/basin-aciklamasi/haber/34939/tr
Sözü edilen basın açıklamasında:
”MEB’e bağlı 60.487 adet okul olduğu, temizlik hizmetleri için halen 49.578’i kadrolu olmak üzere toplam 143.355 personel istihdam edildiği, bu sayının daha da artırılacağı, okullarda temizlik sorunu olmadığı ve belediyelerin algı operasyonu yapmaya çalıştıkları..“ belirtilmiştir.
MEB açıklamasında okul sayısına yer verilirken, toplam 613.785 adet derslik olduğunun açıklanmasından kaçınıldığı, böylelikle sorunun gerçek boyutunun saklı tutulmaya çalışıldığı görülmektedir.
Öte yandan 93.777 personelin (eldekinin yaklaşık 2/3 ünün) kadrosuz olarak istihdam edileceği (çalıştırılacağı) anlaşılmaktadır.
Çünkü kadrolu olanlar dışındaki çalışanlar Türkiye İş Kurumu‘nun “işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, çalışanların niteliklerinin yükseltilerek işsizliğinin azaltılmasını sağlamak, istihdamı artırıcı ve koruyucu önlemler almak ve uygulamak amacıyla” yürütmekte olduğu
İşgücü Uyup Projesi (İUP) ve Toplum Yararına Programı (TYP) kapsamında sağlanmıştır / sağlanmaktadır.
Bilindiği üzere bu programların işçilik giderleri tümüyle İşsizlik Fonundan karşılanmaktadır. MEB bütçesinden herhangi bir ödeme yapılmamaktadır.
Bu yolla personel çalıştırılmasının sürekli/güvenceli bir istihdam türü olarak kabul edilmesi olanaklı değildir.
Nitekim; MEB bu yıl uygulamaya koyduğu İşgücü Uyup Projesi (İUP) kapsamında 120 bin kişilik kontenjan olduğu halde başvuru sayısının 63.777’de kaldığını belirtmiştir. Bu konumdaki personel ilk ay haftada 5 gün daha sonraki haftalarda ise salt 3 gün çalıştırılabilecektir.
Çalışma süreleri yılda 140 günle sınırlıdır. Kendilerine günlük 566,73 TL cep harçlığı ödenecektir. Uzun erimli sigorta kollarına kapsamında sigortalanmadıkları için, hizmetleri emeklilikten sayılmamaktadır. İşçilerin program sırasında başka bir işte çalışmaları da olanaklıdır.
https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/isgucu-uyum-programi/
Toplum Yararına Programları (TYP) afet, salgın, acil durum dönemlerinde ve öbür zorunluluk durumlarında kamu hizmetlerini desteklemek amacıyla getirilmiştir. Çalışanlara asgari ücret üzerinden ödeme yapılmaktadır. Bununla birlikte programın uygulanma süresi 6 ayla sınırlı olup, bir kişi TYP kapsamında yaşamı boyunca en çok 9 ay çalışabilmektedir.
Çalışanlar, program süresince 5 gün ücretsiz izin kullanılabilmektedir.
https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/toplum-yararina-programlar-typ/
MEB tarafından bu yıl TYP kapsamında toplam 30 bin personel çalıştırılacaktır.
Sonuç olarak :
MEB’in; 15.887.296 öğrencinin bulunduğu, 974.488 öğretmenin görev yaptığı, 613.785 dersliğe sahip toplam 60.734 okuldaki temizlik hizmetlerinin gördürülmesi için, kadrolular dışında çalışan personeli için uygun bulduğu istihdam türünün; süreklilik arz etmeyen / hiçbir güvencesi olmayan “modern kölelik sistemi” olduğu anlaşılmaktadır.