Cumhuriyet, geçtiğimiz yıl yüz yaşını doldurdu. Normalde hazırlıkların yıllar öncesinden başlaması ve etkinliklerin yıl boyu sürmesi beklenirdi. Oysa öyle olmadı, siyasal iktidar tarafından olabildiğince “geçiştirilmeye” çalışıldı.

Hele, en son 29 Ekim 2023 günü AKP’li Cumhurbaşkanı’nın Türk Donanmasına ait yüz savaş gemisini Vahdettin’in köşkünden selamlaması tam ibretlikti.

O Vahdettin ki kişisel saltanatını sürdürebilmek için emperyalist işgalcilerle iş birliği yapmış, Milli Mücadelenin zafere ulaşmasından sonra da, 17 Kasım 1922 mübarek Cuma günü, kendisi Cuma selamlığına beklenirken Yıldız Sarayı’nın yan kapısından gizlice sıvışıp bir Kızılhaç ambulansına binerek, –ambulanslar o zamanlar da böyle pis işlerde kullanılıyormuş demek– Dolmabahçe’ye inmiş, istimbotla Boğaz’da demirlemiş İngiliz zırhlısına çıkarak Malta’ya kaçmıştı.

Siyasal İslam böylece yüz yıl sonra Vahdettin’in intikamını alırken o fotoğraf karesi de Cumhuriyetin yüz yıl sonra nereye evrildiğinin “resm-i geçit”i gibiydi.
∗∗∗
Cumhuriyete sahip çıktığını söyleyen siyasal muhalefet de yüzüncü yılda iyi bir performans (başarım) sergilemedi. Oysa toplumların tarihindeki Cumhuriyet benzeri önemli kırılma noktalarının yüzüncü yılı önemli bir tarihtir ve çok daha geniş olarak ele alınması gerekirdi.
***
TTB (Türk Tabipleri Birliği) yayını Toplum ve Hekim dergisi olarak “Cumhuriyet Dönemi Sağlık Politikaları” başlıklı dosyayı hazırlarken böyle düşünerek yola çıktık.  Editörlüklerini Onur Hamzaoğlu ve Cegerğun Polat’la birlikte yaptığımız dosyada bizi esas ilgilendiren sağlık politikalarıydı ama bu yüzyılda sağlıkta yaşananları anlayabilmek için öncelikle ekonomik, politik, toplumsal, sosyal politikalarını ele aldık.

Dosyanın Sungur Savran’ın Cumhuriyet tarihinin sınıfsal bir değerlendirmesini yaptığı “Cumhuriyetin 100 Yılı: 12 Eylül Karşı-Devriminden AKP Dönemi Çürümesine” başlıklı yazısıyla başladık.

Ardından Şükrü Aslan “Cumhuriyetin Toplum Tahayyülü”nde dinamikleri, inşa süreci, yansımaları ve neticelerini ele alarak övme ya da yerme gibi politik kaygılardan çok Cumhuriyetin toplum tahayyüllerinin sonuçlarına ilişkin bir sosyolojik fotoğraf çekiyor.

Dosyamızdaki üçüncü yazı Erkin Başer’in Türkiye’de sermaye birikim sürecinin karakteristik özelliklerini irdelediği ve tarihsel birikimin günümüze yansıyan sonuçlarını ele aldığı “Türkiye’de Sermaye Birikiminin Yüz Yılı: Emperyalizmin Vesayeti ve Devletin İcazeti” makalesi.

Peşinden Özgür Müftüoğlu “Cumhuriyetin 100 Yılında Türkiye’de Sosyal Politika” başlıklı yazısında Osmanlı’nın kapitalizmle bütünleşme sürecinden başlayarak, yüz yıllık Cumhuriyet’in sosyal politikalarını Türkiye’nin kapitalizmdeki dönüşüm süreçlerine eklemlenme dönemleri üzerinden ele alıyor.

Sonra Eray Öntaş ve Meltem Çöl’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılında, Sağlık Bakanlığı’nın farklı dönemlerindeki tarihsel değişimini, sağlık bakanlarının etkisini, önemli politika, yapılanma ve mevzuat değişiklerini ele aldıkları “Cumhuriyetin Yüz Yılında Sağlık Bakanlığı ve Sağlık Bakanları” geliyor.

Dosyanın bu sayıdaki son yazısının başlığı “Cumhuriyet Kurulurken Sağlık, Hastalık ve Sağlık Politikaları”. Ceren Gülser İlikan Rasimoğlu Cumhuriyet rejiminin oluşturulduğu dönemde sağlık alanındaki değişikliklerin Türkiye’nin demografik yapısını nasıl etkilediğini ele aldığı yazısında özellikle Cumhuriyetin ilk Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam’ın sağlık politikalarına odaklanıyor.
∗∗∗
Cumhuriyet Dönemi Sağlık Politikaları dosyamızın ilk sayısı geçtiğimiz hafta baskıya gitti. Aynı zamanda TTB’nin web sitesine de konuldu.

Dosyamıza Cumhuriyetin 2. yüzyılında da “Herkese Eşit, Ücretsiz, Nitelikli Sağlık Hizmeti” için mücadele edeceklerin dağarcığına mütevazı bir katkı yapmasını dileyerek bir sonraki sayıda da devam edeceğiz.

Sağlık politikalarına ilgi duyuyorsanız Toplum ve Hekim dergisine cüzi bir ücret mukabili (küçük bir ücret karşılığında) abone olabilirsiniz.  Olmazsanız da canınız sağ olsun; Derginin 1978’den bu yana kırk beş yıllık bütün külliyatına (birikimine, içeriğine) olduğu gibi bu son sayısına da https://www.belgelik.dr.tr/ToplumHekim/ adresinden ücretsiz olarak ulaşabilir, indirebilir, okuyabilirsiniz.

İyi okumalar.
===========================================
Yazarın Son Yazıları