Özellikle “gençler” için yazdım…

Bu bağlamda yazı dizisine konu ettiğim her bir değerimizin hem görünürlüğüne hem de özellikle gençler tarafından bilinirliğine bir katkı yapmış oldum sanırım. Şimdiye dek işlediğimiz 4 bölümün kahramanları, Allah ömürler versin yaşamdadırlar. Maalesef bu beşinci bölüm için aynı şeyi söyleyemiyorum, ancak bir vefa duygusuyla 5 bölümde yer alan tüm “konukların” saygıyı fazlasıyla hak ettiklerine ve topluma karşı olan borçlarını ziyadesiyle ödediklerine inanıyorum.

Her bölümde Bir Efsane… Bu gün Bozkurt Güvenç..

Yazı dizisinin

• 1. bölümünde Bahriyenin efsane ismi “Büyük Amiral” Işık Biren,
• 2. bölümünde değerli filozof, düşünür, felsefe öğretmeni Prof. İoanna Kuçuradi,
• 3. bölümünde sporun ve futbolun efsane başkanlarından Mustafa Kemal Ulusu,
• 4. bölümünde Halk Sağlığı ve Sağlık Hukuku Uzmanı-Mülkiyeli, akademisyen
  Prof. Dr. Ahmet Saltık yer aldı.

Askerlik, Felsefe, Spor, Tıp ve Sosyoloji…

Görüldüğü gibi askerlik/denizcilik, felsefe/akademi, spor/futbol, tıp/sağlık hizmetleri alanlarında dört ayrı konuğumuz oldu.

Bu günkü son bölümün konuğu ise yine bir akademisyen:
Merhum Prof. Dr. Bozkurt Güvenç.

Yaşamını ve ömür emeğini toplumbilim ve antropoloji alanında eserler vermeye adamış gerçek bir düşünce insanı, bilge bir kimlik. Dr. Güvenç’in yazılarının ve kitaplarının özellikle gençler tarafından daha çok okunması, başka çalışmalarda çok daha fazla kaynak oluşturmasını dilerim.

Samsun’da başlayan dolu dolu bir yaşam yolculuğu..

Prof. Dr. Bozkurt Güvenç, 16 Temmuz 1926’da Samsun’da doğmuş ve ne yazık ki 10 Aralık 2018’de aramızdan ayrılmıştır. Dr. Güvenç, iyi bir mimarlık eğitimin yanı sıra bürokrat olarak hizmet etmiş ve elbette asıl ününü toplumbilimleri ve özellikle aynı adı taşıyan (tam iki kez okuduğum referans kitaplarımdan) “Türk Kimliği” üzerinde yapmış değerli bir akademisyendir.

Sosyolojinin, antropolojinin, toplum psikolojisinin ve arkeolojinin öneminin daha da artacağı bir çağa giriyoruz. Bu alanlarda tekil olarak çok ama çok değerli akademilerimiz ve akademisyenlerimiz var. Ama bundan öte bunların ortak alanlarına da yoğunlaşmak, yapılandırmak gerekiyor. Gerçekten geçenlerde bu düşüncemi sosyal medyada paylaşmış, özellikle Türk devletlerinin bir ortak Türk Antropoloji ve Arkeoloji Akademisi (Türk AAA) oluşturması gereği üzerinde durmuştum. Bozkurt Güvenç gibi değerler yaşamda olsalardı, eminim bu gibi girişimleri destekler ve katkı verirlerdi.

Hacettepe Üniversitesi’nde “İnsanbilim” bölümü kurucusu..

Prof. Dr. Bozkurt Güvenç, İstanbul’da Kabataş Lisesinde yatılı okudu. Üniversite eğitimine İstanbul’da İTÜ’de başladı. Bu üniversiteye bir yıl devam ettikten sonra devlet bursuyla Amerika Birleşik Devletleri’ne giderek mimarlık öğrenimini ABD’de tamamladı (1950). Türkiye’ye geri döndükten sonra bir süre TCDD’de çalıştı. 1952’de evlendi. Felsefe ve yabancılaşma sorunlarıyla ilgilendi. Naçizane benim gibi Erich Fromm da özel ilgi alanı içindeydi. Dr. Güvenç, Hacettepe Üniversitesinde de “İnsanbilim Bölümü” nü kurdu. 1969’da doçent, 1977’de profesör unvanlarını aldıktan sonra 1993’te emekli oldu.

Dr. Güvenç’in yayımlanmış araştırmaları; İnsan, Kültür, Eğitim ve Değişim sorunlarına odaklanmaktadır. Ayrıca 1974’te Başbakanlık Kültür Müsteşarı olarak atandı.

Bozkurt Güvenç ve yayımlanmış kitapları

–Türk Kimliği

Yazarın; Türk kültür tarihini, Orta Asya bozkırlarından bugünkü Türkiye topraklarına dek yolculuğuyla birlikte sistematik bir biçimde sosyolojik, teolojik ve siyasal açıdan ele aldığı araştırmalarının bir ürünüdür. Kitap 1992 yılında basılmıştır.

–Türkiye Demografyası (HÜ 1971)

–Sosyal Kültürel Değişme (HÜ)

–İnsan ve Kültür (Remzi 1982, Boyut 2016)

–Kültür Sorunu (Remzi 1985)

–Japon Kültürü (Boyut 2008)

–Mantık ve Metod (AÜ 1992)

–Üniversiteye Geçiş (ÖSYM 1992)

Evet özellikle genç kuşaklar ve akademisyenler Prof. Dr. Bozkurt Güvenç’in eserleri (yapıtları) ve düşünüşünü çok iyi analiz etmeli, O’nun çalışmalarının toplumda daha da yer almasına katkıda bulunmalı ve yapıtlarından yararlanarak birçok akademik tez yazılmalıdır.

Dr. Güvenç’le yıllar önce Ankara’da ayaküstü karşılaşmamızda “Türk Kimliği” adlı yapıtı üzerinde görüş alışverişinde bulunmuş ve kendisinin aynı zamanda son derece insancıl bir aydın olduğu izlenimimi pekiştirmiştim. Saygıyla, rahmetle yâd ediyorum (anıyorum).
==============================
Dostlar,

Sayın R. Bülend Kırmacı ile dostluğumuz 2 on yılı bulmuştur.
Kendilerini tanımaktan ve dostları olmaktan kıvançlıyız.
İnsan yaşamında bizce en önemli değer – erdemlerden biri de Vefa ve Değerbilirliktir.
Sn. Kırmacı bu 2 değeri fazlasıyla içselleştirmiş durumda.
Dolayısıyla dışa vurma gereksinimi var ve aydın sorumluluğu ile de birleştirince böylesi zor bir işe girişti, üstesinden de geldi.

Türk kamuoyuna tanıtmak için seçtiği “5 insan” arasında bize de yer vermesi ile çok onurlandık, şükran doluyuz.

Öte yandan, kamuoyuna kısaca yapıp ettikleri, ürünleri, “Aydınlanma kavgaları” ile tanıtmaya çalıştığı 5 insandan bu gün anılan merhum Prof. Güvenç dışında öbürleri yaşamda. Dolayısıyla insanları yaşamda iken ödüllendirmek de çok değerli.

Merhum Prof. Güvenç, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Toplum Hekimliği Bölümünde uzmanlık eğitimi almakta olduğumuz yıllarda biz asistanlara, birkaç saatliğine Tıbbi Antropoloji derslerine gelmişti (sanırım 1979 başları). Yeni Profesör olmuştu. Yurt dışında gelişkin Tıp Fakültelerinde “Tıpta İnsanbilimleri” (Medical Humanities) bölümleri vardır. Burada Tıbbi Sosyoloji, Tıbbi Antropoloji, Tıp Felsefesi ve Etiği… gibi dallar vardır ve hekimler ile anılan alanların profesyonelleri disiplinlerarası araştırmalar yürütür, eğitim verirler. Öteden beri ilgimizi çekmiştir.

Tıpta “Halk Sağlığı” öğretim üyesi olarak atandığımız 1988’den bu yana, Tıbbi Sosyoloji -Tıp Sosyolojisi, Tıbbi Antropoloji – Tıp Antropolojisi derslerini vermekteyiz.

Prof. Güvenç, biz Toplum Hekimliği asistanı hekimlere Tıbbi Antropoloji – Tıp Antropolojisi için birkaç saatliğine geldiğinde, ününü ve birkaç kitabını biliyorduk ve okumuştuk. Cumhuriyet gazetesi 2. sayfa yazılarını da hep öğrenerek okuduk. Derste kısa yaşam öyküsünü bizlerle paylaştı. Mimardı ama bu alana kaymıştı. Biz sorduk nedenini, açıkladı :

ABD’deki mimarlık eğitimi sırasında çok farklı kültürlerden gelen insanlar, öğrencilerle karşılaşmıştı. Onlarla tanışmış ve kültürleri ile yüzleşmişti. İnsanlar nasıl oluyor da böylesine kökten farklı kültürel kalıplar ve yaşamlar üretebiliyordu? Oysa hepsinin ortak yanı “insan” olmalarıydı.

Bu soru ve merak O’nu sürüklemiş ve Mimarlık – Matematik ağırlıklı bir temel eğitim alanı üstüne “İnsanbilimleri” inşa etmek zor olmamıştı; mimari becerileri ve engin bilimsel coşkusu işini kolaylaştırdı. Çok değerli kitaplar kazandırdı alanında kültürümüze.

Ben de özlem ve şükran ile anıyorum, bana da bir ölçüde rol modeli olan bu saygın kültür insanını.
***
Sn. Kırmacı hem bizi Türkiye’nin bu 5 saygın insanın arasına koyarak gönendirdi hem de bu anılarımızı tazeledi ve çağrışımlarımızı paylaşmamızı sağladı.

Dileriz O’nu da hak ettiği yerlere taşıyacak biçimde özyaşam öyküsünü (Biyografisini) çok iyi bilen dostları yazsınlar…

Sevgi ve saygı ile. 16 Kasım 2023, Ankara

Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM
A​tılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı ​AbD
​Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, ​Mülkiye’li​
www.ahmetsaltik.net        profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik     X : @profsaltik
https://www.instagram.com/ahmet_saltik

Not : Sn. Kırmacı’nın bizi yazdığı makalesine web sitemizde erişilebilir..
Keza Sn. Kırmacı’nın çok sayıda makalesi de web sitemizde yayınlandı..
Türkiye’nin Efsane İsimleri-4: Prof. Dr. Ahmet Saltık | Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM