Dostlar,

Sayın Nihan Ertem, İzmir’li genç bir gazeteci, yazar ve yapımcı.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı / Başkan Sn. Tunç Soyer‘in desteği ile kapsamlı bir yakın tarih çalışması yaptılar.

Cumhuriyetimizin destansı devrimlerinden biri de hiç kuşku yok SAĞLIK DEVRİMİ‘dir.
İlk Meclis / 1. BMM daha 10. gününde, 2 Mayıs 1923’te Sağlık Bakanlığı’nı kurmuştur.
Dolayısıyla Sağlık Bakanlığı, bu yıl 101. yaşına girmiştir! O dönemde Osmanlı’da sağlık işleri İçişleri Bakanlığına bağlı bir genel müdürlük eliyle yürütülüyordu ve Avrupa’da çok az ülkede Sağlık Bakanlığı vardı.

Efsane Sağlık Bakanı ve Başbakan, Atatürk’ün taaa 19 Mayıs’a giderken Bandırma vapurundaki 19 yoldaşından biri (gemideki 3 hekimden 1’i!) olan Dr. Refik Saydam, genç Türkiye’ye çağcıl kurumlar kazandırma çabasındaydı. Bunlardan biri de kendi adını taşıyan Dr. Refik Sayfam Hıfzıssıhha (Sağlığı Koruma) Müessesesi (Kurumu) idi.

Bu Kurum, erken Cumhuriyet yıllarında, özellikle yoksul Anadolu halkını kırıp geçiren son derece yaygın bulaşıcı hastalıklarla savaşımında insanlık tarihine geçen görkemli başarıya yaşamsal katkılar verdi. İzleyen yıllarda da.. Taa ki 2011’de AKP iktidarı eliyle, 663 s. YGK (Yasa Gücünde Kararname) ile kapatılana ve Türkiye aşılarda tümü ile dışa bağımlı yapılana dek..

Sayın Nihan Ertem ve takımı (ekibi), bu öyküyü gün ışığına çıkarmak ve tarihe mal ederek geleceğe aktarmak üzere zorlu bir uğraşa girdiler. Birkaç yıl çabaladılar ve olayı aydınlatabilecek uzmanları bularak teker teker görüştüler. Kamera kayıtları aldılar.

Ortaya çok başarılı bir sözlü tarih çalışması çıktı. Ankara’da bizimle de görüştüler. 58 dakikalık kayıtta yer yer, parçalı olarak bizim de katkımız oldu.

Saygın bir Cumhuriyet kurumu ve armağanı olan bu Enstitü’nün / Kurumun, günümüze dek yaşatılan eskil (kadim) örnekleri örnek alınarak yeniden kurulması stratejik bir zorunluktur. Çağımızda ardışık sağlık – çevre ve bağlantılı afetler ne yazık ki kısa erimde önlenemeyecektir. Bu ardışık afetlere hazırlık, olanak ölçüsünde önleme ve karşılaşıldığında da savaşım – yönetme bu gibi Kurumlar ile yapılmaktadır. Almanya’da Robert Koch, Fransa’da Louise Pasteur, İngiltere’de Edward Jenner… Enstitüleri tipik örneklerdir ve 3’ü de yüz yılı aşan birikime – saygınlığa sahiptir. Kovit-19 salgınını başlıca bu Kurumlar bilimsel – teknik olarak yönetmişlerdir; siyasal karar vericileri yönlendirerek.

Bu değerli çalışmaya emek ve destek verenlere şükran doluyuz. 
Bize de katkı sunma olanağı sağladıkları için teşekkür ederiz.

İzlenmesini, paylaşılmasını ve gereğinin yapılmasını diliyoruz.

Çalışma, 23 ve 24 Eylül günlerinde yaklaşık yarısı boyutunda kısaltma ile KRT’de yayınlanmıştır.

Sevgi ve saygı ile. 25 Eylül 2023, Ankara
 
Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM  
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net       profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik     twitter : @profsaltik