Covid-19 ile ilgili testlerin güvenilirliği konusunda sağlıkçılarda ciddi endişeler var:

Yazı tura atsanız daha iyi!

Koronavirüs pandemisinin başlangıcından bu yana Sağlık Bakanlığı’nın test stratejisi tartışılıyor. Sağlık Bakanlığı’nın yerli kit üreten 12 firma olmasına karşın tek bir firmayla anlaşması, kitlerin alım sürecinde yolsuzluk yapıldığı iddiası ve yurtdışındaki yetkili laboratuvarlarda PCR testlerinin doğruluğunun %40’larda kaldığının iddia edilmesi krize neden oldu.

Sibel Bahçetepe, 10 Ağustos 2020, Cumhuriyet
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/covid-19-ile-ilgili-testlerin-guvenilirligi-konusunda-saglikcilarda-ciddi-endiseler-var-yazi-tura-atsaniz-daha-iyi-1757290

Test kiti tartışması nedeniyle Bakanlığa bağlı kurumlarda görev yapan 4 bürokrat istifa ederken bir bürokrat görevden alındı. Bilim insanları, Bakanlığın tartışmalara son vermek için testlerin duyarlılığını, pozitif ve negatif kestirim gücünü net olarak açıklaması gerektiğini belirtti.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Saltık, tartışmaları değerlendirirken;

• “Kit konusu özellikle bulanık tutuluyor. Bir duyum geliyor ‘%40 duyarlıklı testi bıraktık, ilgili daire başkanını görevden aldık, Bakanlıkta soruşturmalar sürüyor’ deniyor. Başka duyum alıyoruz; ‘O testi artık kullanmıyoruz, %93’lerde duyarlığı olan başka bir testi kullanıyoruz’ deniyor. Sahada çalışan değişik dallarda ve kurumlardaki meslektaşları-mızdan farklı, hatta çelişen bilgiler alıyoruz, kimse durumu net olarak bilmiyor. Gerçeği öğrenmek için kamu otoritesinin, Sağlık Bakanlığı’nın gecikmeden açıklama yapması gerekir.” dedi.

30 BİN HASTA DAHA

“Bildiğimiz kadarıyla ihaleye giren 2 firmadan birinin önerdiği testin duyarlığı %90’ın üzerinde ancak yandaş olan ve %40 duyarlığı olan testi sunan firmaya ihale verilmiş, duyumlar üzerinden bunu paylaşıyoruz” diyen Saltık, salgınla mücadelenin böyle yapılamayacağını anlattı. Testin duyarlığının ne düzeyde olduğundan emin olunması gerektiğini anımsatan Saltık, şöyle devam etti:

• “%40 duyarlığı (hastaları yakalama gücü) olan bir testi kullanmak yerine, yazı – tura atsanız doğru tanı koyma şansınız daha yüksek, %50 oranında olur; oysa bu test %60 yanıltıyor! Salgının ortasında, 88 milyon insanın yaşadığı bir ülkede hazin bir ironi. ‘Test negatif’ diyerek evlerine gönderdiniz, kayıtlara geçmediniz, eğer şimdi kayda giren 240 bin olguyu 100 gerçek hastanın %40’ı kabul ederseniz, bunun üzerine 360 bin hasta daha eklemeniz gerekir o ‘yeteneksiz test’ yüzünden atladığınız. 600 bin hasta resmen ilan edilmiş olması gerekirdi Türkiye’de…”

‘NET BİLGİ VERİLMEDİ’

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği’nden (KLİMİK) Prof. Dr. Özlem Kurt Azap ise PCR testlerine ilişkin özetle şu bilgileri paylaştı: “Test kiti ile ilgili sıkıntılar birçok tartışmaya konu edildi. Dünyada en iyi koşullarda testin duyarlılığının %50-60’larda olduğunu biliyoruz. Şimdi %40 açıklamasından sonra Bakanlıktan bir başka açıklama yapıldı. Dendi ki testin duyarlılığı % 91. Bu kafa karışıklığına yol açıyor. %91 diye açıklanan oran, dış kalite kontrol sonuçları dediğimiz şey. Dış kalite elbette ki önemli. Ama testin duyarlılığı için dış kalite kontrol sonuçlarını paylaşmak testin gerçek duyarlılığını söylemek anlamına gelmiyor. Bir tarafta %40 diye bir oran var, diğer tarafta %91 diye bir oran var. Buradaki doğru bilgiyi Sağlık Bakanlığı yetkililerinin açıklaması gerekiyor.”

BİLİMSEL VERİLER KAMUOYUYLA PAYLAŞILMALI

Testlerin güvenilir olup olmadığına ilişkin Sağlık Bakanlığı’nın yanıtlaması istemiyle geçen günlerde Meclis gündemine soru önergesi veren CHP Ankara Milletvekili Dr. Murat Emir, Sağlık Bakanlığı’ndan konuya ilişkin bir açıklamanın henüz gelmediğini söyledi. CHP’li Emir, testlerin geçerliliği ile ilgili çalışmaların bilimsel sonuçlarının kamuoyu ile paylaşılmasının önemine dikkat çekerek şöyle konuştu: “Aslında Bakanlığın buradaki bilgilerin tümünü gizli tutması, bilgi kirliliğini de beraberinde getiriyor, Bakanlığın inandırıcılığını da ortadan kaldırıyor. Oradaki testlerin şu an için geçerliliğinin ne düzeyde olduğunu tam olarak öğrenebilmiş değiliz. Uzunca bir süre bir firmada ısrar edildi, Uluslararası Sağlık Hizmetleri AŞ (USHAŞ) üzerinden alınırken sonrasında Devlet Malzeme Ofisi üzerinden alındı. İhaleye bildiğim kadarıyla 1’den çok firma katıldı. Özellikle USHAŞ’ın alımları sırasında yalnızca 1 firmada ısrar edilmiş olması akıllarda soru işaretlerine neden oldu. Bakanlık halen sessizliğini koruyor.”

TÜRKİYE’DE NEGATİF KKTC’DE POZİTİF

MHP Milletvekili Mustafa Baki Ersoy’un, KKTC ziyaretinde yaptırdığı Covid-19 testi pozitif çıktı. Baki’nin Kıbrıs’a gitmeden önce Kayseri’de test yaptırdığı ve testin negatif çıktığı öne sürüldü. Günboyu gazetesi yazarı Fatih Ergin, “Ersoy’un bir ilçeden aldığı negatif test sonucu sahte. Bu rezaletin üstüne gidecek misiniz sayın Koca?” dedi.
==================================
Dostlar,
Cumhuriyet muhabiri S. Bahçetepe ile telefonla görüşmede sözlerimizin yayınlanmayan bölümü aşağıda :

PCR testleri yeterince güvenilir mi?
Prof. Ahmet Saltık: Sahada çalışan değişik dallarda, değişik kurumlardaki hekimlerden farklı bilgiler alıyoruz, kimse durumu net bilmiyor. Gerçeği öğrenmek için Bakanlığın açıklama yapması gerekir. Koronavirüs pandemisinin başlangıcından bu yana Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın test stratejisi ve PCR testinin güvenilirliği tartışılıyor. Ülkemizde yerli kit üreten firmalar olmasına karşın, salgının daha başından Bakanlığın tek bir firma ile anlaşması ve ardından geçen günlerde testin duyarlığının (koronavirüs taşıyıcılarını yakalama yeteneği) %40’larda kaldığının yurt dışında yetkili laboratuvarlarda belirlenmesi, bilim insanlarının tepkisine neden oldu. Bakanlığı saydam olmaya çağıran bilim insanları “Covid-19 ile ilgili testlerin güvenilirliği konusunda kamuoyunda sağlıkçılarda ciddi çekinceler var. Bakanlığı’nın hangi testi kullandığı ve duyarlılığını, özgüllüğünü, pozitif ve negatif kestirim gücünü net olarak açıklaması gerek” dediler.

‘Kimse net bilmiyor’

Prof. Dr. Ahmet Saltık, bir yerli firmanın test kitinin şu sırada kullanıldığını ancak asıl sorunun net bilgi anlamında yaşandığını belirterek “Ne olup bittiğini öğrenmek hakkımız. ‘Yazı – tura atsanız tanı koyma şansınız daha yüksek’ (!)

Böyle bir testi yapmamak daha az yanıltıcı. Bağışlanacak hata değildir. “Test negatif” diyerek eve gönderdiniz, kayıtlara geçmediniz, şimdi kayda giren 240 bin olguyu 100 gerçek hastanın % 40’ı kabul ederseniz, üzerine 360 bin hasta eklemeniz gerekir o ‘yeteneksiz test’ yüzünden atladığınız. 600 bin hasta resmen ilan edilmiş olması gerekirdi. Test gerekirken Sağlık Bakanlığı’nın anlamsız kısıtları yüzünden yapıl(a)mayan durumlar da ayrıca akılda tutulmalı.”

Gerçek olgular daha fazla

Testlerin güvenilirliği sorunu yanı sıra, test yapabilme koşullarının da değiştirildiğini bunlarla ilgili sorunlar da olduğunu anımsatan Prof. Saltık; “Sağlık Bakanı uzman hekim, testlerin geçerlik -güvenilirliklerinin önceden saptanması, bu incelemelerin gerekirse yinelenmesi, testlerin en yüksek güvenilirlikle çalıştığından emin olması gerektiğini iyi bilir; burada Bakan da sorumludur. Danışmanlık yapan bilimsel danışma kurulu da eğer zamanında, etkili uyarmadıysa sorumludur” dedi… PCR pozitif gelenlerin birkaç katı kadar, test negatif ama klinik olarak Kovid-19 sağaltımı (tedavisi) gören hastalar da hastanelerde. Hastaneler dolu. Bu hastalara viral pnömoni, bronşit, solunum yolu enfeksiyonu, grip.. gibi tanılar yazılıyor. Türkiye güllük gülistanlık görünüyor. Ağır hasta olmayanlar eve yollanarak hastane yataklarının dolması engellenmeye çalışılıyor. Yatırılan hastaların %10’undan çoğu ağır hasta, zatürre, yoğun bakım gereksinimli oluyor. Bu oran Dünya ortalamasının 10 katından büyük.. Ama ölüm oranları gene de dünya ortalamasının yaklaşık 1/3’ü! Türkiye mucizeler, harikalar yaratıyor. Salgın denetim altında(!) AKP bir başarı öyküsü daha yazıyor; masum insanlar önlenebilecek ilen ölürken.. Çok acı, çoookkk ” diye konuştu.