Suriye’deki son gelişmeler ve İdlib’le ilgili olarak Türkiye ile Rusya arasında varılan mutabakatla ilgili olarak bugünkü (20 Eylül 2018) Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan görüşmem aşağıdadır:

Suriye’de öncelikli hedefi ve ana çerçeveyi;

– barışın sağlanması,
– çatışmaların durdurulması,
– teröristlerin tasfiyesi,
– Suriye’nin yeniden egemenliğine ve toprak bütünlüğüne kavuşturulması ve
– yabancı güçlerin çekilmesi

olarak koymak gerek. Bu ana çerçevede hangi noktadayız? Suriye topraklarının şu anda yaklaşık %27’si PYD/PKK tarafından oluşturulan Suriye Demokratik Güçleri adlı ABD desteğiyle faaliyet gösteren grup tarafından işgal edilmiş durumda. Bunların işgal ettikleri bölgelerin özelliklerinden biri de elektrik santrallarının, barajların, petrol tesislerinin bulunduğu alanlar olması. Yalnızca sınır boyunca Kürtlerin yaşadığı bölgeyi değil, güneyde Ürdün sınırına dek uzanan bir bölgeyi ellerinde bulunduruyorlar. Bu Türkiye için çok ciddi bir güvenlik riski oluşturuyor. Resmin bütününe baktığımız zaman halen sınırın büyük bir bölümünün PYD’nin denetimi altında olduğunu görüyoruz.. Biz sınırı geçtiğimiz zaman karşımızda Suriye devletini görmek isteriz, bir terör örgütünü değil. İkincisi, Irak’ın kuzeyinde peşmergelerin bulunduğu bölgeden Akdeniz’e dek bir koridor oluşturulması projesi var. Baktığımızda, bu koridor şu anda PYD ’nin işgal ettiği topraklardan geçiyor. Mınbiç, Afrin bu nedenle önemli bizim için. Şu an için Türkiye’nin müdahaleleri, bazı bölgeleri elinde bulundurması, bu riski azaltmış görünse de, bu koridorun İdlib üzerinden bağlanması mümkün.

İdlib’in, stratejik önemi var bizim için. Suriye’nin barışa, istikrara kavuşması durumunda Türkiye de bundan güvenlik ve ekonomi bakımından yararlanacak. Rakka da teröristlerden temizlendi fakat orayı PYD ele geçirdi. İlginç olan, PYD bölgeyi ele geçirirken oradaki cihatçılarla işbirliği yaptı. Cihatçıları oradan silahları ve aileleriyle beraber tahliye ettiler. BBC bunu haber yaptı. İdlib’te ise farklı bir durum var. İdlib teröristlerden tahliye edilirse, orayı Suriye hükümeti ele geçirecek. Kimi devletler bunu istemiyorlar.

– İdlib’in teröristlerden kurtarılması operasyonunda çok sayıda insanın yaşamını yitirmesi, göç dalgasının başlaması riski Türkiye’yi de rahatsız ediyor.

Varılan uzlaşmanın özü ise şu: 15- 20 km genişliğinde silahsızlandırılmış bir bölge olacak, oradaki ağır silahlar teröristlerin elinden alınacak, Türiye ve Rusya’nın rol oynadığı ateşkes sağlanacak, sivil halk korunacak, Suriye hükümeti de oradaki hedeflere ateş açmayacak… Böyle, geçici bir çözüm. Eğer bu ateşkes durumu yaşama geçirilebilirse en azından bir süre sivil halk korunmuş olacak. Fakat oradaki teröristlere kim söz geçirecek? Diyelim ki Türkiye ÖSO üzerinde etkili oldu, belki Rusya da kimi kesimler üzerinde etkili olabilir. Ama bazıları El Kaide kökenli, 10 binden çok militanı olan cihatçı gruplara kim söz geçirecek? Geçmişte buna benzer ateşkes durumları olsa da çoğu zaman başarısız örnekler yaşandı.

Suriye’yi ne kadar tutabileceksiniz?

Suriye kendi topraklarını ele geçirme iddiasında ve bugünkü durumun ne kadar sürmesi beklenebilir?

Şu an için sürdürülebilirse de ancak kısa vadeli ve sınırlı bir çözümden bahsedilebilir.

Suriye ile teması mutlaka kurmak gerekir. İletişim kanalının açık tutulması gerekir. Teknik, askeri, diplomatik düzeylerde temaslar olabilir. Orada hemen büyükelçilik açmak koşul değil. Ancak iki ülke haberleşebilmeli, Türkiye ve Suriye karşılıklı beklentilerini doğrudan birbirlerine aktarabilmeli. Aracıyla yapılan görüşmelerin her zaman riski vardır.