Mahmut ESEN
Mülkiye Başmüfettişi (E)

31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri yapılmış; halkın güvenini kazanarak seçilmiş olan belediye başkanları da mazbatalarını alarak görevlerini yürütmeye başlamışlar/başlayacaklardır.

Görevlerine yeni başlayacak olan belediye başkanlarını bekleyen bir dizi ağır sorunlar bulunmaktadır. Ülkemizde en güç görevlerin başında belediye başkanlığı gelmektedir.

Kaymakamlık, vali yardımcılığı, (atanmış) belediye başkanlığı ve mülkiye başmüfettişliği görevlerinde bulunmuş, deneyimli/emekli kamu görevlisi olarak;

Seçilmiş belediye başkanlarının görevlerinde başarılı olmaları, karşılaşacakları sorunlara ilişkin alabilecekleri kimi önlemler hakkındaki görüş ve önerilerim, yararlı olabileceği düşüncesiyle (özet olarak) aşağıya çıkarılmıştır.

Kutlama / teşekkür ziyaretleri

1- Seçilmiş belediye başkanlarına kutlama amaçlı yapılacak ve araya girilmez ise olasılıkla aylarca sürecek heyet kabulleri, teşekkür ziyaretleri başlangıçta düzenlenmeli, bir takvime bağlanmalıdır. Bu amaçla yapılacak kutlama ziyaretleri; belediye başkanlarının göreve başlamalarını izleyen 10-15 günlük bir süreyi geçmeyecek biçimde planlanmalı, bu konularda halka gerekli duyuru yapılmalıdır. Böylelikle, görevine yeni başlayan ve dolayısıyla gücünün doruğunda olan belediye başkanı, enerjisini / zamanını daha akılcı kullanmış, belediye sorunlarına daha erken el koymuş olacaktır.

Belediye sorunlarına el konulması

2-Belediye birim başkanlarından görev alanlarına ilişkin konularda; resmi faaliyet raporlarında belirtilmiş olanların dışında, birim başkanlığının mevcut durumu ve alınması gereken önlemleri içeren brifingler alınmalı, mevcut personelin bilgi birikimlerinden de yararlanılmak yoluyla kısa zamanda belediyenin sorunlarına el konmalıdır.

3-Belediye başkanlığı ve bağlı birimlerinde, önceki tarihlerde mülkiye müfettişleri, Sayıştay denetçileri, iç denetçiler ile belediye meclisi denetim komisyonu aracılığıyla yürütülmüş teftiş ve denetimler sonucu düzenlenmiş teftiş / denetim raporları, belediye başkanlığı faaliyet raporları ile sorgu kâğıtları ve Sayıştay ilamları gözden geçirilmeli, sonuçları izlenmelidir.

4- Yolsuzluğa açık alan olarak nitelendirilen hesap, iş ve işlemlerin öncelikle incelenmesinde, gereken önlemlerin gecikmeksizin alınmasında yarar vardır. Bu tür özellik içeren hesap, iş ve işlemlerden kimileri aşağıya çıkarılmıştır.

• Otopark Yönetmeliği hükümlerine göre otoparkı bulunmayan yapılardan ruhsat alınması aşamasında tahsil edilen ayrı bir hesaba yatırılması gereken otopark paraları,
• Otopark gelirleri,
• Belediye taşınmazlarının kiraya verilmesi ve tahsis işlemleri;
• Gecekondu önleme fonu hesapları,
• Toplu taşıma imtiyaz hakkı devir işlemleri,
• Ambalaj atıkları toplanmasına ilişkin imtiyaz hakkı,
• Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları bedelleri,
• İşyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulunan işyerleri,
• Belediyenin borçlanma işlemlerinde Belediye Kanununda öngörülen limitlere uyum durumu vb.

5-Belediyenin mali işlemlerinin, gelir işleri ve gider belgelerinin, bu konularda yetkin denetim elemanları aracılığıyla teftişleri yaptırılmalı, varsa hatalı uygulama/aksaklıklar hızla giderilmelidir.

Personel işleri

6-Ülkemizdeki işsizlik oranının yüksekliği; halkımızın kamu kurumunda çalışma isteği, verilmiş olması olası vaatler, kadrolaşma gereksinimi vb. nedenlerle seçimlerden sonra belediye başkanlarının yoğun olarak iş / işe yerleştirme istemleri ile karşılaşacakları, bunları yerine getirmesi konusunda zorlanacakları, bu sorunun belediye başkanları başta olmak üzere, bağlı oldukları siyasal partilerin merkez / il / ilçe yetkililerini uzun süre uğraştıracağı açıktır.

Bu yüzden belediye başkanlığı ile bağlı işletme ve şirketlerdeki boş / boşalacak (memur / kadrolu işçi / sözleşmeli memur) pozisyonlarına yapılacak açıktan veya kurum içinden naklen / terfiyle personel atamalarında; istemleri almak, değerlendirmek / gereğini yapmak üzere, belediyenin insan kaynakları birimi bünyesinde ayrı başvuru merkezi oluşturulmasında, personel gereksiniminin oluşturulmuş bu havuzdan karşılanmasında yarar vardır.

Bu yolla belediye başkanları temel görevlerine daha çok zaman ayırabilecek, iş başvuruları ile daha az karşılaşacak, bireysel istemler peşinde koşmayacak, istek sahiplerini gücendirmemek için yoğun çaba harcamamış olacaktır.

7-Özellikle üst düzey yönetici atamalarında liyakat ve ehliyete gereken özen mutlaka gösterilmelidir.

Bu bağlamda üzerinden yıllar geçse bile belleklerden hala silinmeyen, belediye başkanı bir yana, belediyenin bağlı olduğu siyasal partiye bile yüklenen (töhmet altında bırakan) İSKİ Genel Md. olayı göz ardı edilmemelidir.

Personel istihdamı

8- Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması vb. konularda danışmanlık yapması gereken, özel durumları nedeniyle boş tutulan ve bir kariyer mesleği olan iç denetçi kadrolarına gereken atamalar yapılmalıdır.

9-Belediye hizmetlerinin sunumu, niteliği ve personelin performansını yükseltmek, belde halkının beklenti ve gereksinimlerini karşılamak üzere “ stratejik planlar” ve “eylem planları” oluşturulmalıdır.

Bu bağlamda öncelikle, çalışan personelin görev, yetki ve sorumluluklarını belirtir görev yönergeleri ve varolan personel arasında iş bölümü olup olmadığı araştırılmalı; var ise güncellemeleri göz ardı edilmemelidir.

Öte yandan başarısı nedeniyle ödüllendirilmiş; olmuş ihbar / yakınmalar üzerine haklarında adli / idari işlem yapılmış / yapılmakta olan veya yakınmanın işlemden kaldırılmasına karar verilmiş personeli kapsayan bilgi formu hazırlatmalı, personel değerlendirmesi sırasında bu notlardan yararlanmalıdır.

Ayrıca başka birimlerde / başka birimlerden veya hak ettiği (müktesebi) kadronun altında /üstünde istihdam edilen personelin öncelikle saptanmasında (bilinmesinde) yarar vardır. 

Öncelikle planlanması gereken işler

İhbar / Yakınmalar

10- Ülkemizde iktidar / üst düzey yönetici değişikliklerinden sonra, önceki dönemde görev yapmış olan yetkililer hakkında çok sayıda ihbar / yakınmalar yapılmakta, sorumlularından “hesap sorulması” beklenmektedir.

Ayrıca yine geçen dönemde mağdur edildiklerine ve bu mağdurluklarının giderilmesine ilişkin yoğun istemler gündeme gelmektedir.

Bu tür bulgular, belediye başkanı değişikliklerinde, özellikle eski / yeni başkanların farklı partilere üye olmaları durumunda geçerlidir.

Bu nedenle yeni başkanları en çok uğraştıracak işlerin başında, eski yöneticilerden hesap sorulmasına ilişkin beklentileri karşılamak olacaktır. Halkımız tarafından hesap sorulması olayı belgesiz / özensiz biçimde, rahatlıkla ifade edilmekte, bu istek kulaklara çok hoş gelmektedir.

Suç işledikleri iddia edilenler hakkında gerekli inceleme ve soruşturmalar hemen başlatılmalı; suçluların cezasız kalmaması için gereken yasal işlemler yapılmalıdır. Bu konularda herhangi bir duraksama olmamalıdır. Çünkü bu konular bir kamu görevlisi olan belediye başkanının da yasal olarak sorumluğunu gerektirmektedir. Belediye başkanı istese bile bu görevinden kaçınması olanaklı değildir. Bununla birlikte hesap sorulmasına ilişkin iş ve işlemler kolay değildir. Çünkü özel uzmanlık ve teknik bilgi, deneyim isteyen bir konudur. Zaman alıcı, yıpratıcı ve sonuç alınması kolay olmayan bir süreçtir.

Bu yüzden, yolsuzluk savlarına ilişkin konulara duygusal yaklaşılmamasında, başka bir anlatımla sorunun (olabildiğince) nesnel olarak ele alınmasında, bu bağlamda eski / yeni başkanlar arasında husumet ortamı yaratılmamasına özen gösterilmesinde yarar vardır. Bu bakımdan ihbar / yakınma konusu olaylarda gerektiğinde (üniversiteler dahil) uzman görüşleri alınmalı, olaylara profesyonelce yaklaşılmalıdır.

Bu amaçla olan / olası ihbar ve yakınmaların kayda alınması ve yapılması gereken yasal işlemlerin izlenmesi konularında, Başkanın yükünün hafifletilmesi için Başkan adına hareket edebilecek personel görevlendirmesi yoluna gidilebilir.

Öte yandan belediye başkanları ihbar / yakınmaların yanı sıra, özellikle mevcut personel içinde birlikte görev yapılabilecekleri, çalışkan, dürüst / güvenilir personele yönelik duyumlara, referanslara da önem vermelidir.

Hizmet alım ihaleleri

11- Belediye Kanunu’na göre (seçimler nedeniyle) belediyelerde önceki dönemde yapılmış ve birden çok yılı kapsayan hizmet alım ihalelerinin süresi haziran ayı sonunda tamamlanmış olacaktır. Dolaysıyla yeni yönetimce yakın zamanda, 1’den çok yılı kapsayan, çok sayıda hizmet alım ihalesinin yapılması gerekmektedir. Bu yola belediye başkanları, belde halkına karşı ilk ciddi sınavlarını vermiş olacaktır.

Belirtilen nedenlerle; hizmet alım ihalelerinin önemi ve yolsuzluğa açık bir alan olması da dikkate alınarak, ihalelerde izlenecek yol / yöntemler konusunda ilkeler öncelikle, şimdiden belirlenmelidir. Bu bağlamda hizmet alım ihalelerinde yaklaşık maliyet ögelerindeki (kâr oranı, taşıt araçlarında tüketilen akaryakıt miktarı vb.) uygun değerlerin belirlenmesi, kamu yönetimlerindeki iyi uygulama örneklerinin araştırılması vb. konularda şimdiden hazırlık yapılmasında yarar vardır.

 12-Ülkemizde belediyelerin gelirlerinin giderleri karşılamadığı, bütçelerdeki gelir  /gider dengesinin borçla kapatıldığı bilinmektedir. Belediyelerinin büyük bölümü de borçlu durumdadır. Yeni seçilmiş belediye başkanlarını bekleyen en güncel sorunun borç ödemeleri konusu olacağı beklenmektedir. Belediye başkanı değişikliğinin de etkisi ile, belediye alacaklılarının, alacaklarını tahsil edebilmek için daha ısrarlı olacakları, hatta yargı yoluna da başvurmaları durumunun kaçınılmaz olduğu düşünülmektedir.

Belirtilen nedenlerle belediyelerin borçlarının ödenmesi konusunda bir politika geliştirilmelidir. Bu bağlamda belediye borçları yapılandırılmalı, borç ödemelerinin bir plan kapsamında, dengeli / adaletli biçimde yürütülmesi sağlanmalıdır.

Tahsilatın hızlandırılması

13– 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunundan doğan değişik (muhtelif) gelirler başta olmak üzere belediye alacaklarının tahakkuk / tahsilat işlemleri incelenmeli, tahakkuk ettiği halde tahsil edilmemiş gelirlerin tahsilat işlemlerine hız verilmelidir.
=======================================
Dostlar,

“Kaymakamlık, vali yardımcılığı, (atanmış) belediye başkanlığı ve mülkiye başmüfettişliği görevlerinde bulunmuş, deneyimli / emekli kamu görevlisi olarak” yukarıdaki değerli derlemeyi sitemizde yayınlanmak üzere paylaşan saygın – değerli dostumuz Sn. Mahmut Esen‘e teşekkür ediyoruz.. Çok yol gösterici olan önerilerinden yararlanılmasını ve gerektiğinde kendisine danışılmasını dileriz.

Biz de yeni ve yeniden seçilen tüm Belediye başkanlarına başarı diliyoruz.
Dürüst ve başarılı yerel yönetimler demokrasimiz ve kalkınmamız bakımından büyük önem taşımakta. Bu gün Ankara BŞB Meclis toplantısından kısa bir bölümü izleme olanağımız oldu ve Başkan Mansur Yavaş‘ın işinin ne denli zor olduğunu gördük..

Herkese demokratik olgunluk ve hoşgörü, dayanışma, kesin olarak dürüstlük.. içinde davranmak düşüyor.. Ülkemize yakışan da budur..

Sevgi ve saygı ile. 14 Nisan 2019, Ankara

Dr. Ahmet SALTIK MD, MSc, BSc
Ankara Üniv. Tıp Fak. – Halk Sağlığı Uzmanı
Sağlık Hukuku Bilim Uzmanı – Mülkiyeliler Birliği Üyesi
www.ahmetsaltik.net     profsaltik@gmail.com