Yaratıcılık ve müzik..
ZÜLAL KALKANDELEN
www.zulalkalkandelen.com
kzulal@yahoo.com
Okuyucular, bu köşede zaman zaman müzikten söz ettiğimi biliyor. Müzikle nefes alıp veren, onu hayatının odak noktası yapmış biriyim. Her ne kadar burada daha çok siyaset hakkında yazsam da bazen herkesle paylaşmak istediğim müzikle ilgili konular da oluyor. Bunlardan birisini geçenlerde Londra’da yaşadım.
Bu yazıda Aphex Twin’in Barbican Centre’da verdiği konserden söz edeceğim.
Asıl adı Richard D. James olan 41 yaşındaki bu müzisyeni tanımayanlar, Wikipedia’ya bakarlarsa, The Guardian tarafından “çağdaş elektronik müziğin en yaratıcı ve en esin verici figürü” olarak tanımlandığını görürler.
Aphex Twin’in ‘Remote Orchestra’ adlı özel projesini Londra’da yalnızca bir keze özgü olmak üzere dinleyiciyle buluşturacağını duyunca biletlerin satışa çıktığı anda internetin başında yerimi aldım. Çok kısa sürede tükenen biletlerden bir tane kapmayı başardım.
Aphex Twin’i bilen bilir; bugüne kadar DJ’lik yaptığı kulüplerde kendisine benzeyen birçok kişiyi kalabalığın içinde dolaştırmakla kalmadı, mekândan tümüyle farklı bir yerden gönderdiği elektronik dalgalarla müziği kontrol etti, yüz eşleme teknolojisini kullanarak dinleyicilerin yüzüne kendi yüzünün resmini yansıttı. Kalabalık içinde görünmekten çekinen bir müzisyenin dikkati kendi üzerinden alıp kalabalığa yansıtma çabaları, ancak bu kadar akıllıca bir şekilde teknolojiyle buluşturulabilir. Bu kez ne yapacağını merak etmem boşuna değildi.
Sonunda performans günü geldiğinde Barbican’da ışıklar karardı ve sahneye 5 barlı bir grafikle yansıyan dev kontrol panelini gördük. 28 orkestra elemanı ve 12 kişilik koro sahnedeki yerini aldı, hepsi sırtını izleyiciye dönerek ekrana yöneldi. Her biri, performans boyunca görmediğimiz Aphex Twin’den gelen yönlendirmeleri duyabilmek için kulaklık takmıştı.
Kontrol panelindeki farkli renkteki barlar yükselip alçaldıkça orkestradan çıkan
neo-klasik ve dark ambient arasındaki sesleri tam olarak anlatmak olanaksız.
Yalnız şunu söyleyebilirim; Aphex Twin bir MIDI kontrol paneli ile orkestrayı yönetirken, her aşamada matematik devrede ama performansı şekillendiren asıl unsur insana bağlı olarak gelişiyor.
Performansın ikinci bölümünde, orkestra sahneden ayrıldı; onun yerine başrol,
yerden yaklaşık yarım metre yükseltilerek tavandan asılmış bir platform üzerine kablolarla bağlanan büyük bir Yamaha piyanoya verildi. Birisi, kenarına bağlanan iplerden tutup çekince platform farklı sesler çıkararak bir sağa, bir sola sallanmaya başladı. Aynı anda tuşları uzaktan kumanda ile yöneten Aphex Twin’in çaldığı müziğin güzelliği baş döndürücüydü. Teknoloji yine devredeydi ama insanın hareketleriyle belirlenen organik bir süreçti bu.
Platformun hareketi kendiliğinden sona erene kadar süren bu bölümden sonra,
sıra 3. kısma geldi. Minimal müziğin kurucusu Steve Reich’ın 1968’de bestelediği Pendulum Music’ten esin alan bu son bölümde ana öge, tavandan sarkıtılan 18 adet disko topuydu. Aphex Twin miks masasının başındayken, her bir top birer insan tarafından tutulup ileriye doğru farklı hızlarda bırakıldı. Aynı anda lazer ışıkları toplarla buluştuğunda çıkan ajite edilmiş sesler ve yansıyan ışıklar, dinleyenleri çılgın bir atmosfere sürükledi.
Bütün bunlar, müziği oluşturan elementlerin, planlanmış ya da kendiliğinden olanların farkına varmak, teknoloji ve insan ilişkisini daha net görmek açısından ufuk açıcıydı. Brian Eno görse gurur duyardı.
Hissedilmesi için içinde olunması gereken bir performanstı ama en azından bu yaratıcı proje bilinsin istedim. Müzik statik bir olgu değildir; teknoloji de insan aklının eseridir, onu müzikte kullanmaya karşı çıkanlar haberdar olsun.
(Cumhuriyet PAZAR eki, 4.11.12)
===============================================
Teşekkürler Zülal Kalkandelen..
Geçen haftaki yazınızı da paylaştık web sitemizde..
Orada, Londra’da konser salonunda olup bitenleri aktarmadaki ustalığınızı da kutlamak isteriz..
Ne diyordu Büyük ATATÜRK ??
- Yaşamda en gerçek yol gösterici bilimidir…
Sevgi ve saygı ile.
4.11.12, Ankara
Dr. Ahmet Saltık
www.ahmetsaltik.net