Restorasyon dönemi

Prof. Dr. Doğan SOYASLAN | Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLMProf. Dr. Doğan SOYASLAN

29 Nisan 2024, Cumhuriyet

İhtilal, sosyoekonomik yapının zorla değiştirilmesi; restorasyon, eski kurumların yeniden kurulmasıdır. Milattan önce Yunan sitelerinde sanatta, edebiyatta, felsefede gelişmiş; özgürlük içinde yaşayan bireyci bir medeniyet oluşur. Roma’nın yıkılmasından sonra Hıristiyanlık Avrupa’ya egemen olur. 13. yüzyıldan başlayarak dinin dışında bir dünya olduğu keşfedilir. Avrupalı bilginler sanatta, felsefede, edebiyatta Yunan medeniyetini taklit ederler. Coğrafi keşiflerden sonra burjuvazi sınıfı oluşur. İngiltere’de Cromwell’in liderliğinde parlamento ile kraliyet arasında iç harp yaşanır. Kral I. Charles’ın kafası kesilir. 1649-1658 yıllarında Cromwell Cumhuriyeti kurulur. 1660 yılında Charles’ın oğlu II. Charles kral olur. Restorasyon dönemi başlar. Yüzyıllar içinde İngiliz kralının yetkileri parlamentoya devredilir.

Fransız halkı 1789 ihtilaliyle insan ve vatandaş haklarını deklare eder (açıklar). İhtilalcilerle kraliyet parlamenter monarşide uzlaşamazlar. Kral ve eşi Avusturya’ya kaçarken yakalanır, milletin özgürlüğüne ve devletin güvenliğine ihanetten yargılanır, idam edilirler. 1792’de Cumhuriyet ilan edilir. İmparator Napolyon, ihtilal değerlerini yaymak için savaşır, 1814’te yaptığı savaşı yitirir. 1815’te kraliyet ailesinden XVIII. Louis kral olur. Fransa’da restorasyon dönemi başlar. 1848 isyanı sonucu II. cumhuriyet ilan edilir. I. Napolyon’un yeğeni Louis Napolyon cumhurbaşkanı seçilir. 14 Ocak 1852’de yeni bir anayasa ve yoğun propaganda altında plebisit yapılır. III. Napolyon imparator ilan edilir. 1870’te Almanlarla yapılan savaşı Napolyon yitirir, Fransa’da III. cumhuriyet ilan edilir.

TARİHSEL GELİŞİM

Fetihçi bir toplum olduğu için, Osmanlı İmparatorluğunda toprak mülkiyeti devletindir. Otoriter yapılar içe kapanık, çağından habersiz bir toplum oluşturur. Voltaire’in deyişiyle, Batılıların çıkar kavgaları Haliç’e ulaşana dek dünyadan haberleri olmaz. Tanzimat ile Batılı kültür değerleri kabul edilmeye başlanır. Osmanlının Batılı değerleri kabul etmesi içeride dindar çevrelerin tepkisini çeker. Bunlar geri kalış nedenini İslamdan uzaklaşma ile açıklar. 1876’da padişahın yetkilerini Meclisi Mebusan ile paylaştıran (AS: Meclis-i Umumi 2 kanatlı idi : Meclis-i Ayan ve Meclis-i Mebusan) bir anayasa kabul edilir. Osmanlı-Rus savaşı gerekçesiyle Meclis kapatılır. 23 Temmuz 1908’de Meclis yeniden açılır. Ancak 31 Mart 1909’da alaylı subaylar Meclisi Mebusan’ı basarlar, şeriat isterler. Selanik’ten gelen Hareket Ordusu isyanı bastırır. Darbecileri desteklediği gerekçesiyle, II. Abdülhamit tahttan indirilir. Ancak şeriat istemleri hiçbir zaman bitmez.

Kurtuluş Savaşı sonunda düşman ülkeden atılır. Yüzyıllardır değişim ve gelişimin engeli sayılan saltanat ve hilafet ortadan kaldırılır. 1923’te Cumhuriyet ilan edilir. Ancak halkın büyük çoğunluğu Cumhuriyet değerlerini anlamaktan uzak, Sultancı bir kültüre sahiptir. 1924 ve 1930 yıllarında iki muhalif (karşıt) siyasal parti kurulur, Cumhuriyet için tehlike oluşturan bu partiler kapatılır. 31 Mart Vakası belleklerdedir. Türk halkına din dışında bir dünya keşfettirilir. İnancın salt vicdan için olduğu kabul edilir. Kamu yaşamına sokulması yasaklanır. Eğitimde her şeyin neden-sonuç ilişkisi içinde birbirine bağlılığı temel kabul edilir. Kurucu babalar kamu gücünü bölmekten, iktidarı dağıtmaktan, insanlara ve kurumlara sorumluluk vermekten yanadırlar. Çünkü ülkeyi akılcı, sorumluluk ve liyakat sahibi insanların ileri götüreceğine inanmaktadırlar.

1946’da çok partili siyasal yaşama geçilir. Ancak çok partili siyasal yaşama geçildikten sonra, Cumhuriyet hükümetleri oy alabilmek için Cumhuriyet düşmanı kadroları yetiştirirler. 1970’li yıllardan başlayarak siyasal İslamı hedefleyen partiler kurulur.

NEHİRLERİN ÖNÜNDEKİ SET

14 Ağustos 2001’de, kapatılan partiler çizgisinde AKP kurulur. 2002’de iktidara gelir, hukuk devletinden uzaklaşılır. Parlamentoya, yönetsel bürokrasi ve yargıya dinsel nedenlerle Cumhuriyetle sorunu olanlar yerleştirilir. Metafizik değerler okullara ve yaşamın her alanına egemen olur. 2007’deki anayasa değişikliği ile “Osmanlı sultanlığına” doğru ilk adım atılır. 2008’den başlayarak kimi subaylar siyaseten hapsedilirler. Mahkemelere, istenilecek kararı verecek yargıçlar atanır. Doğal yargıç ilkesi ortadan kaldırılır. 12 Eylül 2010 anayasa değişikliği ile yüksek mahkemelere Cumhuriyetle sorunu olan yargıçlar yerleştirilir. Tek yanlı propaganda ve ihtilal mağdurluğu altında

  • 16 Nisan 2017’de yeni anayasa halkoyuna sunulur.
  • Halk iradesini (istencini) koruyan mühürsüz oylar geçerli sayılarak
    Yasama, Yürütme, Yargıyı bir kişiye bağlayan anayasa kabul edilir.
  • Gerçekte yapılan işlem yok hükmündedir, çünkü işlemin kurucu unsuru (mühür) yoktur.

Böylece cumhurbaşkanlığı özü bakımından sultanlığa dönüşür.

Köylü çocukları, demokratik yollarla iktidara gelirler, halka ait olan iktidarı halkın elinden alırlar.

Tarihsel süreç içinde bakılırsa, Cumhuriyetten 80 yıl sonra restorasyon dönemine geçilmiştir.

  • Adı cumhurbaşkanı olsa da iktidar, bir kişiye ve çevresine bağlanmıştır.

Kraliyet İngiltere’de restorasyon sonrasında halkın temsilcileri ile anlaşarak yetkilerini devretmiş, monarşik demokrasiyi yerleştirmiştir.

Fransız halkı restorasyondan 32 yıl sonra II. Cumhuriyeti ilan etmiş, dört yıl aradan sonra imparatorluğa geçmiş, 1870 yılında savaşın yitirilmesiyle imparatorluktan III. Cumhuriyete geçmiştir.

  • Türkiye’de restorasyonun ne zaman biteceği belli değildir.
    Ama birkaç yıl daha süreceği anlaşılmaktadır.

Restorasyon dönemleri özgür, sorumlu, özgüvenli, sorgulayıcı ve girişimci insanların oluşturduğu nehirlerin önüne çekilen bir set gibidir.

Biriken suyun baskısı er geç seti yıkacaktır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir