Konuk yazar :
Yrd. Doç. Dr. Mehmet BALYEMEZ
KKTC İlim Üniv. Tarih Öğr. Üyesi, E. Alb.

Erenköy, Kıbrıs Türk halkının bağımsızlığını kazanma sürecinde önemli bir simgedir. Erenköy’ün önemi ve tarihsel değeri salt Güney Kıbrıs Rum Yönetimi sınırları içinde kalmış Türk toprağı olmasında değildir. İngiltere ve Türkiye’de yükseköğrenim gören Kıbrıs Türk gençleri, 1963 yılı Aralık ayının son haftasında başlayan toplumlararası çatışmaların sürmesinden dolayı adaya gelmiş ve Erenköy’deki toplum direnişine katılmışlardır. Daha yaşamlarının baharında olan Kıbrıs Türk gençleri, bulundukları ülkenin kendilerine sağladığı konfor ve güvenliği ellerinin tersiyle itmişler ve canlarını hiçe sayarak Kıbrıs Türk halk direnişine katılmışlardır.

Kıbrıs Türk gençlerinin tarihe geçen bu özverili (fedakârca) davranışının ardalanından (arka planından) kısaca da olsa söz etmek tarihse görevimdir.

Rumların, Türkleri katletmek amacıyla 1964 yılı Şubat ve Mart aylarındaki Limasol, Gaziveren ve Baf’ta yaptığı saldırıları başarılı olamamış, Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) Kıbrıs Türk halkının can, mal ve namus güvenliğini korumak için hızla örgütlenmeye başlamıştır.

Kıbrıs Türk halkı, Rumların yapmış olduğu bu saldırıları bir bir savuştururken Türkiye, soydaşlarının güvenliğini sağlamak amacıyla askeri hazırlıklarını artırmış, diplomatik girişimlerini hızlandırmıştır. Bu dönemde yaşanan kayıp otobüs vakası ise bardağı taşıran damla olmuştur. Larnaka’da yaşayan 11 Kıbrıs Türkünü Dikelya’daki İngiliz üssüne götüren otobüsün kaçırılması ve otobüsteki kişilerden bir daha haber alınamaması üzerine, Türkiye Kıbrıs’ta yaşananları protesto eden Nota vermiş ve Adadaki olayların sona bulmaması durumunda askeri müdahalede bulunacağını bir kez daha yinelemiştir. Türkiye’nin bu girişimi ABD Başkanı Johnson tarafından engellenmiştir. Bu gelişme Rumların cüretini daha da artırmış ve Albay Grivas’ın öncülüğünde Erenköy’de direnen Kıbrıs Türklerini yok etmek amacıyla büyük bir askeri hazırlık başlatılmıştır.

Rum Milli Muhafız Ordusu ve Yunan ordusunun Kıbrıs’ta bulunan birlikleri, 1964 yılı ilk aylarındaki Limasol, Gaziveren ve Baf saldırılarındaki başarısızlığının acısını çıkarmak amacıyla bütün askeri güçlerini Erenköy’e yönlendirmiştir. Başpiskopos Makarios ve Albay Grivas liderliğinde yapılan askeri hazırlıklar 1964 yılı Temmuz ayının son haftasında tamamlanmıştır. Sıra Erenköy’deki bir avuç üniversite öğrencisi mücahit ile Türk köylülerin katledilmesine gelmiştir. Başpiskopos Makarios, yapacakları askeri harekatın zaferle sonuçlanacağına öyle emindirler ki, çevre köylerdeki Rumlar otobüslerle Bozdağ, Selçuklu, Alevkayası ve Mansurya bölgesine taşınarak Kıbrıs Türklerinin katledilmelerinin seyirci topluluğu bile hazırlanmıştır.

Rumların saldırı hazırlıklarını tamamladığı 1964 yılı Temmuz ayı son günlerinde TMT’nin 1958 yılında yeniden düzenlenmesinde önemli görevler üstlenen Albay Rıza Vuruşkan ile 1964 yılı Şubat ayında adaya girişi Rumlar tarafından yasaklanan Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Başkanı R. Rauf Denktaş gizli yollardan Erenköy’e çıkmışlar ve buradaki direnişi örgütlemeye çalışmışlardır. Rum saldırıları 30 Temmuz 1964’te denizden ve karadan şiddetli bir biçimde başlamıştır.

Erenköy’deki Kıbrıs Türk gençleri Rum saldırıları karşısında ümitlerini yitirmeden savunmalarını sürdürürken imdada Türkiye yetişmiştir. Türk Silahlı Kuvvetleri savaş uçakları Erenköy semalarında önce uyarı uçuşları yapmışlar ancak Rum saldırılarının sürmesi üzerine Rum ve Yunan askeri birliklerine hücum etmişler ve önemli zayiat ve hasar verdirmişlerdir. Türkiye’nin yapmış olduğu müdahaleden sonra Rum saldırıları sona ermiş, ancak Filo Komutanı Yüzbaşı Cengiz TOPEL’in uçağı Rumların açtığı ateş sonucunda düşmüş, Yüzbaşı Topel paraşütle atlayarak kurtulabilmiştir. Rumların eline geçen Yüzbaşı TOPEL, gördüğü işkencelerden sonra şehit olmuştur.

Bu hafta Cumartesi günü (08 Ağustos) ERENKÖY Şehitlerini anma etkinliği gerçekleştirilecektir. Erenköy Mücahitler Derneği ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı tarafından eşgüdümlenen ve her yıl yapılan anma etkinliğine katılım üst düzeyde olmaktadır.

Erenköy direnişi, Kıbrıs Türk halkının güç koşullarda nasıl birlikte hareket ettiğinin ve gerekirse yaşamını bile önemsemediğinin en belirgin örneğidir. Bu direnişe katılan ve yaşamını yitiren şehitlerimizi rahmetle anarken, hâlâ aramızda olan mücahitlere sonsuz şükran ve minnet duygularını sunuyor, Kıbrıs Türk halkını Cumartesi günü yapılacak anma etkinliğine katılmaya çağırıyorum. ERENKÖY MÜCAHİTLERİ ve ŞEHİT YÜZBAŞI CENGİZ TOPEL; sizlerin yapmış olduğu özverileri unutmayacağız, unutturmayacağız….