• Ben yalnızca, kendi duymak istediklerimi söyleyen bir bilim insanı istiyorum diyen bir toplum, çok köklü yanlışları olan bir toplum demektir. Prof. Dr. Ross Hesketh

Bilim insanı ya da bir uzman: topluma sorunların çözümünü zorla kabul ettirmeye çalışmaz. Toplumun veya karar vericilerin kendi duymak istediklerini değil; görüşlerini uzmanlık alanının sınırları içinde kalarak bütün yönleriyle, ulaşabildiği kaynaklara ve verilere gönderme yaparak açıklar. Ancak bu durumda: iyi bilgilendirilmiş toplum ve çıkar grupları sağlıklı kararlar alabilirler. Yazının konusu olan sorun da pek çok bilim ve çıkar grubunu ilgilendirdiği için tek yönlü ele alınamazdı. Bu nedenlerle yazım, özellikle bağnaz hayvan severleri memnun etmeyecektir. Her zaman yazılarımı yayınlayan bir yayın organı da olaya sadece hayvan haklarından yana taraf oluşu nedeniyle yazıyı bu haliyle yayınlamak istemedi. Ben de görevimi yapmak için kendi bloğumdan Türkiye EYÇ hareketleri başta olmak üzere tüm kamuoyuna bir mektup yolluyorum. Yaşasın Türk canlıları!

İnsan ve hayvan sosyolojisi, toplumsal psikoloji, ekonomi gibi sosyal bilimlerin işin içine karıştığı hekimlik (halk sağlığı, çevre sağlığı), veterinerlik, ekoloji gibi uygulamalı bilimler: ilkesel olarak evrensel kurallara sahiptirler. Ne var ki uygulama anlamında bir o kadar yereldirler (yer ve kişi etkeni), ulusaldırlar. Bu nedenle başka ülkelerin çözüm uygulamaları her zaman Türkiye gibi ülkelerde geçerli olmayabilir.

Giriş

Bilmek tanıklık demektir; tanıklık da sorumluluk getiriyor. 70 yaşımın konuyla ilgili yaşanmışlıkları dışında, halk sağlığı uzmanı olarak bulaşıcı hastalıklar savaşımı konularında yıllar süren çalışmalarım, sokak köpekleri (başıboş köpekler) sorununa kafa yormuşluğum var[2].

Ayrıca Türkiye’nin köy ve şehirlerarası yollarında 22 yıl boyunca uzun bisiklet gezileri yaptım. Bunların ikisini tek başına; 2014 ve 2015 yılında toplam 16 gün süren iki Yunanistan gezimi bir arkadaşımla beraber yaptım. Çektiğim köpek saldırısı korkusu nedeniyle 2000’li yılların başında bir sayfalık Kuduz Şüpheli Temas ve Köpek Isırmasından Korunma Yolları Rehberi yazdım. Dörtyol’daki Yılancı Hacı Macit’in el verdiği yeğenlerinden köpek ısırmasına karşı kendimi efsunlattığım bile oldu.
…
Çevre sağlığı hizmetleri: risk değerlendirmesi anlamında ve genel olarak da toplumdan gelen yakınmalar ve sorularla; ulusal ve uluslararası sınır ötesi hayvan (ticareti) hareketlerinin denetimi ve izlenmesiyle de ilgilenir. Böyle yaygın bir risk değerlendirmesinin etkin olarak yapılabilmesi için gereken bilgilerin ve kadroların bulunduğu bilim dalları ve disiplinler arasında belirgin olarak anılması gerekenlerin epidemiyoloji ve çevre epidemiyolojisi olduğunun bilindiğinden de adım gibi eminim.

Konuyla ilgili veriler en basitinden neler olmalı? Aklıma hızlıca gelenle şunlar:

1- Yıllara göre Türkiye toplam köpek ve başıboş köpek sayısı; bunların ve özellikle başıboş köpeklerin il ve ilçe ve mahallelere dağılımı. Doğadaki kuş nüfusunu sayabilen uzmanların köpek sayımızı bilmemeleri ve saymamış olmalarını düşünemiyorum.

2- Köpek saldırısı nedenli insan yaralanma ve ölümlerinin evcil ve başıboş köpeklere dağılımı (Saldırı nerede ve nasıl olmuş; saldıran köpek sahipli mi yoksa başıboş mu?); mutlaka araştırılmıştır.

3- Köpek saldırısından kaçma nedenli ya da yola çıkan köpek nedenli trafik kazaların sayısını (yaya ve bisikletlilerin karıştıkları dâhil) ve böyle kazalar sonucu ölüm ve yaralananların sayısını çocuklar bile bilir.
…
Soruna neden olan sorundan başlamak gerek

Neden bu kadar başıboş köpek var? Çünkü denetimsiz çoğalıyorlar. Pekiyi neden denetimsiz çoğalıyorlar? Çünkü sokak köpekleri tamamen insana bağlı nedenlerle, artık ihtiyaç ya da sevgi fazlası olmuşlardır. İnsanların köpeğe ihtiyacı kalmamıştır. İnsan köpeği aldatmış, onu tarihsel ortak yaşama (koruma, bekçilik etme) nedeni dışında kullanmaya ve onu terk etmeye başlamıştır. Çoğalmanın nedeni köpeklerin insanlar (eski sahipleri vb.) tarafından kırsal alanlara ve sokağa terk edilmeleridir. Terk edilen köpekler, içgüdüsel olarak insanların çevresine geri döner; çöplüklerden ve doğada avlayabildikleri ile beslenmeye, doğal olarak da doğurmaya başlar. Bu arada köpekler içgüdüsel olarak sürüleşmeye gider ve sürü kendi bölgesini belirleyerek başka köpek ve diğer tehlikeli bulduğu yabancı canlılara karşı bölgesini korumaya başlar. Ekolojinin kuralı gereği eğer düşmanları yoksa doğum sayıları ölüm sayılarını geçmeye ve hayvanların nüfusu (popülasyon) artmaya başlar.
…
Ve pek tabii ki ihtiyaç ve sevgi fazlası evcil hayvanların sokağa terk edilmesini önleyecek önlemler almak; o da olmuyorsa minik gemiciklerle köpeklerin Çin’e ihraç edilmesi seçeneği de unutulmalıdır.

1. Başıboş köpek https://www.wikiwand.com/tr/Ba%C5%9F%C4%B1bo%C5%9F_k%C3%B6pek 29.05.2024 tarihli erişim
2. https://www.caninejournal.com/benefits-of-spaying-and-neutering/#what-are-the-benefits-of-spaying-or-neutering-pets  02.06.2024 tarihli erişim
3. https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/39596 02.06.2024 tarihli erişim
4. Türkiye’de başıboş köpek sorunu https://www.wikiwand.com/tr/T%C3%BCrkiye%27de_ba%C5%9F%C4%B1bo%C5%9F_k%C3%B6pek_sorunu 29.05.2024 tarihli erişim
5. https://www.sozcu.com.tr/tbmm-inceledi-avrupa-sahipsiz-hayvanlara-nasil-cozum-buluyor-wp7781163
6. https://yesilgazete.org/blog/2013/04/26/tasrada-bir-ekolojist-umur-gursoy/

[1] Bu yazıya Yılancı Hacı Macit, Nevzat Çelik, Fuzuli, Martin Fitzpatrick ve Xavier Bonnefoy, Murray Bookchin, Tınaz Titiz, Ahmet Şenpolat (Hayvanları Koruma Federasyonu-HAYTAP), Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Ümit Kartoğlu, Wikipedi-Wikiwand ve Engin Ayça sızmıştır.[2] Yazımızda kırsal alanlardaki köpekleri de içerdiği ve söz birliği için ‘başıboş köpek’ terimi yeğlenmiştir.
____________________________
Yazının tümü için lütfen tıklayınız..

https://umursuz54.wordpress.com/2024/06/02/basibos-kopekler-sorununa-halk-sagligi-yonunden-ekolojik-bir-bakis1/