Dostlar,
Üst solunum yolu bulaşları (enfeksiyonları) son günlerde ülkemizde ve dünyada oldukça sıklaştı.
Öncelikle bu olgunun “mevsimsel” özelliğine dikkat çekmek isteriz.
Ancak bu yıl, bu aylarda önceki zamanlardan ayrışan, özen gerektiren durum ve sorunlar var.
1. Covit-19 bitmedi. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) “tehdidin sürdüğü” uyarısını koruyor. Yeni varyant JN.1, Omicron’un yeni yavrularından diyelim. Epey yaygın, yer yer de baskın tür (örn. ABD). Ülkemizde sorunun Epidemiyolojik boyutlarını bilmiyoruz. Sağlık Bakanlığı “her neden ise??!!” kamuoyuna hiçbir açıklama yapmıyor. Veri topladıklarını (sürveyans) sanmıyoruz ?? Covit-19’un gündemde bir sorun olması istenmiyor, olabildiğince halının altına süpürme politikası izleniyor. Aşı yok, test yok.. Bakan Koca, Kovit’in “Grip Benzeri Hastalık” a dönüştüğünü ve toplumsal yaşamın olağan koşullarda süreceğini söylüyor. Ancak DSÖ, Bakan Koca’yı doğrulamıyor. “Kovit-19, İnfluenza benzeri hastalığa dönüşmedi!” diyor.
2. RSV bulaşı (enfeksiyonu) yaygın : RSV, “Solunum yolu sinsityal virüsü” nün İngilizce kısaltması. Özellikle yuva, kreş ve anaokulu çağı çocukları arasında sık görülmekte. Eve taşınarak aile içi bulaşa yol açmakta. Oradan da başka insanlara… Toplum kökenli bir solunum yolu hastalığı. Birkaç hafta uzayabiliyor ve zatürre (pnömoni) yapabiliyor.
3. Grip / İnfluenza dalgası : Mevsimsel olarak her yıl Aralık-Şubat aylarında ivmeleniyor. Türkiye bu yıl da yeterli aşılama yap(a)madı. 4,5 milyon doz dışalım (ithal) yapıldı Sağlık Bakanlığı açıklamasına göre. En az gereksinim ise 65+ yaş tüm nüfus ve bu kitle TÜİK 2022 nüfus sayımına göre 9,9 milyon. 13 milyona vardığı vurgulanan sığınmacı – göçmen – yasa dışı kaçak nüfus bunun dışında. Türkiye çok kalabalık. Sokaklar, açık alanlar, parklar, toplu taşıma araçları da… Solunum yolu bulaşları rahatlıkla yayılabiliyor. Bakanlık, hala geç değil, grip aşıları için etkin olmalı, çağrı yapmalı ilgili kitlelere..
4. Mikoplazma bulaşları : Bu bir bakteri denebilir.. Akciğerlere inerek zatürre (pnömoni) yapıyor. 3-4 yılda bir yükselme görülüyor dünya genelinde. Bu döngüsel (periyodik) özelliği. Yaygınlaşınca doğal toplum bağışıklığı artıyor ve birkaç yıl seyreliyor. Kitlesel bağışıklık azalınca hastalık artışa geçiyor. Bu yıl artış dönemine denk geldi.
Kovit-19 salgını nedeniyle birkaç yıl sosyal yaşam çok / epey sınırlanınca, üstte anılan solunum yolu bulaşları sınırlı dolaşım yaptı. Toplum direnci – bağışıklığı düştü ve buna ikincil, bu kış tırmanma dalgası izliyoruz.
Genel olarak, aşı ile korunulabilir hastalıklarda küresel toplumda aşılanma oranları düştü.
Türkiye başta olmak üzere özellikle gelişmekte olan ülkelerde yoksulluk arttı.
Türkiye’de “yaman” bir ekonomik bunalım ve “yoksullaşTIRma” yaşanmakta.
On milyonlarca insanın beslenmesi, barınması, giyimi yetersiz.
- Büyük kentlerde 1 daireyi çekirdek aile tutamıyor, ortaklaşılıyor : KOMÜNAL yaşam!
Bu durum da solunum yolu ve yakın temas bulaşları için ciddi risk etmeni.
13 ildeki ağır deprem yaraları sarılabilmiş değil.
Ülkenin siyasal kararsızlığı (istikrarsızlığı), artan politik baskılar, gerilim… insanlarda stres yaratıyor. Stres, bağışık sistemin en başat düşmanı ve genel direnç düşüyor, pek çok hastalığa insanlar açık duruma geliyor. Akut dönemde bu tür solunum yolları bulaşları ön düzlemde. Zaman içinde psiko-somatik hastalıklarda, kanserlerde, psikiyatrik bozukluklarda önemli – ciddi artışlar gözlenmesi olasıdır ve özenle izlenmeli, öngörülerimiz, planlarımız olmalıdır.
Sağlık Bakanlığınca ya da ilgili öbür merkezcil kamusal birimlerde bu tür senaryolara ilişkin ne gibi öngörüler var, bilmiyoruz. Doğrusunu isterseniz AKP=RTE iktidarından da beklemiyoruz!
Bu düşüncelerimizi, Cumhuriyet TV‘den Sayın İrem Karataş‘ın sorularını yanıtlayarak paylaştık süre elverdikçe. 02 Ocak 2024 günü FLASH Haber TV’de Sn. Şevin Ekinci ile de bu temayı işledik :
- Yaygınlaşan Solunum Yolu Bulaşları..
http://ahmetsaltik.net/2024/01/06/yayginlasan-solunum-yolu-bulaslari/
****
Cumhuriyet TV konuşmamız için lütfen tıklayınız (yaklaşık 20 dk.)
https://x.com/cumhuriyetgzt/status/1744727156402618377?s=46&t=7sP9e5ewo6KUmkIWMR8Tyw
Klasik koru(n)ma önlemlerini uygulayalım.
Sevgi ve saygı ile. 10 Ocak 2024, Ankara
Prof. Dr. Ahmet SALTIK MD, BSc, LLM
Atılım Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği) Uzmanı
Hekim, Hukukçu-Sağlık Hukuku Uzmanı, Mülkiyeli
www.ahmetsaltik.net profsaltik@gmail.com
facebook.com/profsaltik X : @profsaltik
https://www.instagram.com/ahmet_saltik