“Parlamenter sistem tartışmaları bir daha açılmamak üzere kapanmıştır.”

Parti Başkanlığı Yoluyla Devlet Başkanlığı ve Yürütme (PBDBY)  tekelini elinde tutan kişinin bu sözleri, iki açıdan sorunlu:

-Düşünce özgürlüğü,
-Siyasal ve tarihsel miras

Düşünce özgürlüğünün kullanımı olarak parlamenter sistem tartışması, bir rejim tartışmasıdır. ‘Parlamenter sistem tartışmalarını kapatmak’,  demokrasiyi uygulamaya geçirme tarzları üzerine görüş ve öneri oluşturmayı engellemektir. “İnsan hakları, demokrasinin altyapısı” olduğuna göre, tartışma yasağı, demokrasi yadsımasıdır.

Parlamenter sistem uygulaması, 1909 Kanun-i Esasi değişikliği ile başladığına göre, ‘tartışmayı kapatmak’, ulusal siyasal tarihe de yabancılaşmaktır. Kesintilere ve kırılmalara karşın, anayasal ve siyasal gelişmelerimiz şu ikilide somutlaştı:

• İktidar sınırlarını belirlemek bir yandan,
• Hak ve özgürlük güvencelerini pekiştirmek öte yandan.

2017 Anayasa kurgusu, bu gelişim çizgisini tersine çevirdi: Kolektif organ olan hükümet ilga edildi; tek kişiye indirgenen yürütme ise, siyasal sorumluluktan arındırıldı.

• Yönetimde keyfilik, hak ve özgürlüklerin kurumsal güvencelerini eğreti kıldı.

2023 seçimleri ardından kural ve kurumlar yoluyla değil, kişiler değiştirilerek çok yönlü çöküşten çıkılma arayışı, PBDBY kaynaklı.

YÖNTEM ve ZİHNİYET

2017 Anayasa değişikliği veya 2023 seçimlerinde izlenen usul ve koşullar belleklerde. 2017 kurgusu hukuka uygun olsa idi bile, rejim tartışması yine doğal olacaktı.

Sandığın, anayasal kurgu ve demokrasi için tek meşrulaştırma aracı olarak kullanıldığı 2017 ve 2023 oylamaları, “parlamenter sistem tartışmaları bir daha açılmamak üzere kapanmıştır” zihniyeti ile örtüşüyor aslında.

Bu zihniyet ve zikir, Türkiye’nin nereye götürülmek istendiği üzerine yeterince fikir veriyor:

• Tek kişili yönetimi, ülkenin varlıklarını parti üzerinden iktidar bekası yönünde seferber etmek;

PBDBY’nin ürünü kişi+parti+Devlet birleşmesi ile saltanat yolunu döşemek.

KAPATILAMAZ

2. Abdülhamid’in 1878’de Meclis-i Umumi’yi “tatil” kararı, İmparatorluk koşullarında bile ancak 30 yıl sürdü.

“Tartışmayı kapatma” iradesi, kayda değer bir demokrasi deneyimi ardından 21. yüzyılın bilişim çağında ne denli sürebilir?

Bu süre, demokratik cumhuriyetçilerin kararlılığına ve izleyeceği yönteme bağlı.

Nasıl bir yol ve yöntem? Kuşkusuz, 27. Yasama döneminde güçlendirilmiş parlamenter sistem (GPS) için izlenen usul değil. En azından şu iki ana etkinlik bakımından:

–Yasama: Demokratik muhalefet, nitelikli yasama sınavını veremedi.

–Anayasa: GPS yanlıları, çok geç başladıkları anayasa çalışmalarını amatörce yürüttü; toplumsallaştırma bir yana, uzmanlara bile tartıştıramadı.

Yasama ve Yürütme seçimlerini yitiren Millet İttifakı’nın eksen partileri CHP ve İyi Parti özeleştiri yapmaya başladı. Demokrat P., Deva P., Gelecek P. ve Saadet Partisi ise, CHP üzerinden kolaylıkla TBMM’de güçlerine oranla yüksek sayıda milletvekili ile temsil edilme rahatlığında. Özgürlük ve Emek İttifakı bileşenleri de özeleştiri sürecinde…

BEŞ YIL DEĞİL BEŞ SAAT

Anayasal demokrasi yolunda kararlı bütün siyasal parti, demokratik kitle örgütleri, meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütleri için

• Ortak payda belli: “insan haklarına dayanan demokrasi”.

Tartışmayı bile kapatma iradesi, tam tersine, yoğun ve sistematik bir tartışmanın itici gücü olmalı.

Şu halde şimdi “anayasa siyaseti” oluşturma zamanı; öngörülü, güçlü ve partiler ötesi bir yaklaşımla, gelecek kuşaklar için. Haydi, demokratik hukuk devleti için, “parlamenter sistem tartışmaları”nı en yaygın biçimde başlatalım. 2017 kurgusu ile toplumun siyasal ve anayasal belleğini silmeyi amaçlayanlar bu kez, tartışmayı bile yasaklayarak toplumun geleceğe dönük bellek oluşturmasını engelleme çabasında. Demokratik cumhuriyetçi yurtseverlerin buna geçit vermemesi, gelecek kuşaklara karşı tarihsel sorumluluktur.

Geçen beş yılı, monokrasinin yerleşmesi için yeterli görenlere karşı, demokrasi mücadelesi için beş yıl daha beklemek bir yana, beş saati bile değerlendirme gereği her zamankinden ivedidir.