Hukukçular, Erdoğan’ın adaylık sinyali vermesine yasayla yanıt verdi:
“Üçüncü kez seçilemez“

Anayasanın 101. maddesini anımsatan Yargıtay Onursal Daire Başkanı Hamdi Yaver Aktan, “Düzenleme değişmedi, bir kişi ancak 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilir” dedi. Prof. Dr. Süheyl Batum, “Türkiye bir hukuk devletiyse 3. kez seçilemez.”

Rengin Temoçin 24 Aralık 2022, Cumhuriyet
Hukukçular, Erdoğan’ın adaylık sinyali vermesine yasayla yanıt verdi: Üçüncü defa seçilemez (cumhuriyet.com.tr)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2023 seçimleri için 3. kez aday olacağını açıklamıştı. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Muharrem Akkaya da Erdoğan’ın 3. kez aday olup olamayacağı konusuyla ilgili çalışma yaptırdığını belirterek, “Bu konuyu anayasa hukukçusu olan, güvendiğim bir arkadaşımla istişare ettim. Araştırdık. Görüşüm oluştu” demişti.
***
Erdoğan’ın adaylık açıklamaları tartışmalara yol açarken, konuyu uzmanlarla konuştuk.

‘GÖRÜŞ ALDIĞI HUKUKÇULAR KİMLER?’

Hukukçu Prof. Dr. Metin Günday, “Ben Erdoğan’ın seçimlerin normal zamanda yapılması durumunda, 3. kez aday olamayacağını, Anayasa’nın 101. maddesinin açık hükmü karşısında bunun olanaklı olmadığını, ancak TBMM bir erken seçim kararı alırsa ancak o zaman Erdoğan’ın 3. kez aday olabileceğini öteden beri savunan bir insanım.” dedi.

Günday sözlerini şu şekilde sürdürdü:

“Diyelim ki seçimler normal zamanda yapıldı, erken seçim kararı alınmadı, Sayın Erdoğan da adaylığını koydu. Buna karşı bir yakınma, bir itiraz söz konusu olduğunda bunu YSK inceleyecek. YSK Başkanı da o kurumun başı. Kendisinin çok güvendiği bir anayasa hukukçusundan görüş aldım diyor. Bir YSK başkanının söyleyeceği bir şey midir bu şimdiden görüş almak, kanaat sahibi olmak. Kendisinin güvendiği görüş aldığı bu anayasa hukukçusu kimlerdir, ben de merak ediyorum.”

SÜREÇ DEĞERLENDİRİLDİ

Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Süheyl Batum ise, “1982 Anayasası’nda Cumhurbaşkanı 7 yıl için seçiliyordu ve bir daha seçilmiyordu. Bu hükmü 2007 yılında AK Parti iktidarı değiştirdi. 5 yıl için seçilir, 2 kezden çok seçilemez maddesini getirdi. Bugünden sonra bir daha Anayasa’nın Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin ve 2 kezden çok seçilemeyeceğine ilişkin hüküm hiç değişmedi.” dedi.

Batum süreci şu şekilde anlattı:

“2007’de değişen bu hükümle ilk önce Abdullah Gül Cumhurbaşkanı seçildi. 2014 yılında görev süresi bittikten sonra Recep Tayyip Erdoğan seçildi. Sonra 2018’de ikinci kez seçildi. 2023 yılına geldiğimizde sorun şu: Seçilecek Cumhurbaşkanı üçüncü kez mi seçilecek? Yoksa 2017’de Anayasa’nın kimi hükümleri değiştiği için sıfırdan mı başladı? Yani 2. kez mi seçilecek? Hukuksal sorun bu. Cumhurbaşkanı Erdoğan 2014 yılında 1. kez seçildi, 2018’de de 2. kez seçildi. Aynı kişi 2023’te seçilirse 3. kez seçilmiş olur.”

AKP’NİN SUNDUĞU TÜM GEREKÇELER HUKUKSUZ

“AKP tarafı birtakım hukuksal gerekçeleri düşünüyor” diyen Batum, “Gerekçelerin hiçbiri hukuksal değil. İlk gerekçede, ‘2017’de yeni bir sistem getirdik, bu sistemin Cumhurbaşkanı da 2018 yılında 1. kez seçilmiştir’ diyorlar. Ancak uygun değildir. Salt değiştirdiğiniz hükümler değişmiştir, değiştirmedikleriniz aynı biçimde sürmektedir. Sıfırdan sistem getirdik demek tümüyle hukuka aykırıdır. 2. gerekçede ise ‘Biz Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini artırdık dolayısıyla o günkü Cumhurbaşkanı ile bugünkü aynı değil’ diyorlar. Bu da hukuksal değil. 3. savda ise, ‘2017’de yeni bir sisteme geçildiğini söyledik. Dolayısıyla her ne denli bu hükümler değişmediyse de, bunlar da değişmiş sayılır. Sistemin adıyla birlikte yeni bir sisteme geçtik’ diyorlar“ ifadelerini kullandı.

KARARIN ALTINDA İMZANIZ VAR

YSK Başkanının açıklamalarına ilişkin konuşan Batum, “Bir yıldır bu tartışmalar sürüyor, YSK hiçbir şeye dahil olmadı. Bugüne dek yazılı başvurulara karşın YSK Başkanı da konu İmamoğlu’nun siyasal yasağı olunca bir anda anlatmaya başladı. YSK Başkanı dedi ki: ‘Çok sevdiğim arkadaşlarıma soruyorum rapor hazırlayacağız.’ YSK Başkanı Muharrem Akkaya 2018 seçimlerinde, YSK üyesiydi ve 2018 seçimlerinden sonra bu heyet, seçim sonuçlarını açıklarken 952 sayılı kararı aldılar” dedi.

Batum sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Alınan kararda, R.T. Erdoğan’ın 13. Cumhurbaşkanı olduğu yazıyor. Yeni dönemin ilk Cumhurbaşkanı seçildi diye bir ibare yok. Bunun altında imzası olan Muharrem Akkaya şimdi
çok sevdiği arkadaşına soruyor. O karara imza atmış bir başkanın, ben Anayasa’yı bilmiyormuşum yanlış yapmışım deme lüksü yoktur. Çok güvendiğim anayasacı arkadaşlara yazacağım ona göre rapor yazacağım diyor. Siz orada biliyorsunuz diye varsınız. 952 sayılı kararı biliyorsunuz diye imza attınız.”

Batum, “Erdoğan istediğini söylesin. Söyledikleri salt siyasal isteklerdir. Eğer Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletiyse, 2 kez seçilmiştir, 3. kez seçilemez.” dedi.

‘BÖYLE BİR AÇIKLAMA YAPMASA DAHA İYİ OLURDU’

Yargıtay Onursal Daire Başkanı ve Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Hamdi Yaver Aktan ise konuya ilişkin, “Anayasa’nın 101. maddesinin 2. fıkrasında ‘Bir kimse en çok 2 kez Cumhurbaşkanı seçilebilir’ diye düzenleme var. Bu düzenleme, daha sonra yapılan değişikliklerle olsa bile bir değişikliğe uğramadı, aynı yerinde duruyor.” dedi.

YSK Başkanı’nın açıklamalarına ilişkin konuşan Aktan, “Yüksek Seçim Kurulu’ndaki 5 üyenin Ocak ayında (2023) görev süreleri bitiyor. Yargıtay ve Danıştay’dan yeni üyeler seçilecek. Muhtemelen, sayın Başkanın da görev süresi bittiği için o sürece katılmayacaktır. Yeni üyeler seçilene dek görevlerinin süreceği bir gerçek. Dolayısıyla açıklama yapmasaydı belki daha iyi olurdu ama sonuç olarak katılmayacaktır.” dedi.