İşçi sağlığında son düzenlemeler

http://www.ttb.org.tr/index.php/haberler/isig-5131.html, 06 Şubat 2015

İşyeri hekimliğinin işyerlerindeki zayıflatılan etkisi, torba yasalara eklenen hükümlerle daha da azaltılırken; ortaya çıkan katliam gibi iş kazası ölümleri, işçi sağlığı ve iş güvenliğinin kısmen de olsa yeniden gündem olmasına neden oldu. Son dönemde işçi sağlığını doğrudan ilgilendiren
yasa ve yönetmelik değişiklikleri yapılmıştır. Bu alandaki bir değişiklik önerisi de
TBMM’de Komisyon’da görüşülmektedir.

Torba yasa değişiklikleri

İşyerlerinde büyük ölçüde taşeron işçisi olarak hizmet sunmakta olan işyeri hekimlerinin
asıl işverene bağlı çalışan olması sağlanmadığı gibi; Torba yasa hükümleriyle, işyeri hekiminin sağlık muayenesi yapmak ve rapor vermek dışındaki görevlerini bütünüyle işverenin yapabilmesine olanak sağlandı.

Öte yandan, işçilerin sağlık muayenelerinin periyodu işyerinin tehlike sınıfına göre belirlenmekte iken, yine bir torba yasa ile yapılan değişiklikle, işin tehlike sınıfına göre belirlenir hale getirildi. Ancak tehlike sınıfı, yasal olarak, işler için değil işyerleri için belirlenmektedir. İşyerindeki ana faaliyete göre belirlenen tehlike sınıfı, o işyerinde yapılan bütün işler/çalışanlar bakımından geçerli kabul edilmektedir. Yapılan değişiklikle, aynı işyerinde çalışanlar arasında yaptıkları işe göre, nasıl yapılacağı belli olmayan tehlike farklılığı yaratılacak; buna bağlı olarak kendilerine sunulacak işçi sağlığı hizmeti değişecektir.

Ayrıca, hemşire, sağlık memuru gibi sağlık hizmeti takımını (ekibini) oluşturan öbür sağlık çalışanlarının çalıştırılması zorunlu olan işyerleri daraltılmış; işyeri hekiminin çalışma süresinin hesabında çırak ve stajyerlerin dikkate alınmaması da yasayla düzenlenmiştir. Böylece bir yandan sağlık takımı daraltılıp öbür yandan çalışma süresi kısaltılarak nitelikli hizmet sunulabilmesi için gerekli olanaklar kısıtlanmaktadır.

Yönetmelik düzenlemeleri

İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik ile İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde 18 Aralık 2014’te yapılan değişikliklerle Torba Yasa ile yapılan değişiklikler yönetmeliklere yansıtılmıştır.

Yönetmelik değişikliğiyle işyeri hekimliği alanında iki önemli değişiklik de yapılmıştır.

Bunlardan ilki, işyeri hekimlerinin en az çalışma sürelerinin artırılmasıdır. İşyerinin tehlike sınıfına göre işçi başına ayda 4/6/8 dakika yerine 5/10/15 dakika olarak belirlenen süreler ne yazık ki ancak 2016 yılında uygulanacaktır.

Yönetmelikle yapılan bir başka değişiklik ise işyeri hekimlerinin beş yılda bir tâbi tutuldukları yenileme eğitimlerinin kaldırılmış olmasıdır.

Yasa tasarısı

Halen TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda görüşülmekte olan bir Tasarı ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının mesleksel bağımsızlık içinde görev yapabilmeleri için ek bir güvence tanımlanmıştır. Oldukça yetersiz olmakla birlikte işyeri hekimlerinin ve iş güvenliği uzmanlarının mesleksel bağımsızlığının sağlanabilmesi için genel olarak işçilerin sahip olduğu iş güvencesinden farklı bir güvencenin olması gerektiği yönündeki ısrarlı çabamızın karşılık bulmuş olması bakımından önemlidir.

Bu Tasarı ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanına, işverene bildirdiği halde gerekli önlem alınmayan yaşamsal nitelikteki tehlikelere ilişkin olarak Çalışma Bakanlığı’na bildirim yükümlülüğü getirilmektedir. Bu bildirimin ayrıca işyerinde işçilerin görebileceği biçimde ilan edilmesi de gereklidir. Söz konusu bildirim nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının haklarının kısıtlanması ya da iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda öbür işçilik haklarının yanı sıra bir yıllık ücretinden az olmayan tazminat öngörülmektedir.

Bakanlığa bildirim yapmayan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesinin ilkinde 3 ay ikincisinde 6 ay süreyle askıya alınacağı; kötü niyetle gerçeğe aykırı bildirimde bulunduğunun Mahkeme kararıyla saptanması durumunda ise belgesinin 6 ay süreyle askıya alınacağı da
yine aynı Tasarıda düzenlenmiştir.

Bu düzenleme, bütün mesleksel etkinlikleri değil, yalnızca Bakanlığa yapılan bildirimi
güvenceye alması nedeniyle ciddi ölçüde eksiktir. Ayrıca, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının nitelikli çalışma koşulları oluşturulmadan, yaşamsal tehlike yaratan etmenleri mutlaka görmesini beklemek ve aksine tutumu belgeyi askıya alarak cezalandırmak kamusal denetimin eksikliğinden kaynaklanan sorumluluğu işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının üzerine atma çabasından başka bir şey değildir.

Meclis Komisyonu’nun bu Tasarı ile ilgili görüşmelerinin tümü Türk Tabipleri Birliği tarafından da izlenmiş; her aşamada işçilerin sağlık ve güvenliğinin korunması için alınması gereken önlemler ve bunların uygulamada etkin bir biçimde yer bulabilmesi için yapılması gereken düzenlemelere ilişkin öneriler yazılı ve sözlü olarak sunulmuştur. Komisyon görüşmeleri 5 Şubat 2015’te tamamlanmıştır.

Tasarı, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildikten sonra Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girecektir.

Ekler / bağlantılar

1)İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası (AS; 30.6.2012 tarih ve 6331 sayılı)
2)İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
3)İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği
4)Yönetmeliklerdeki değişikliklere ilişkin bilgi notu
5)İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasında değişiklik öngören Torba Tasarı
(Alt Komisyon’da kabul edilen hali ve Alt Komisyon raporu)
6)Torba tasarı ile ilgili olarak Alt Komisyon’a sunulan yazılı görüşlerimiz
7)İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasında değişiklik öngören Torba Tasarı’da işyeri hekimlerinin
iş güvencesine ilişkin madde (Sağlık Komisyonunda kabul edilen)