Hukuksal geçerlik


Yekta Güngör Özden
yektagozden@sozcum.com, 15.3.14

 

Arap­ça kö­ken­li ‘meş­ru­’ söz­cü­ğü; hu­kuk­sal ve ya­sal yön­den uy­gun­lu­ğu, ye­rin­de­li­ği, doğ­ru­lu­ğu, ge­çer­li­ği an­la­tır. Özel­lik­le ya­sal iş­lem­le­rin hak­lı­lı­ğı, düz­gün­lü­ğü bağ­la­mın­da sık sık kul­la­nı­lır. Bir ka­ta (ma­ka­ma, gö­re­ve) gel­me­nin yü­rür­lük­te­ki ku­ral­lar bağ­la­mın­da hak­lı­lı­ğı, ge­çer­li­ği bu söz­cük­le ni­te­len­di­ri­lir. Öl­çü­sü, tu­tum ve dav­ra­nış­lar­la yet­ki ve so­rum­lu­lu­ğun ge­rek­ti­ği gi­bi ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si­dir. Ku­ral­la­ra ay­kı­rı­lık­la ay­kı­rı­lık­lar­da di­ren­me, bil­di­ği­ni oku­ma, ge­li­şi­gü­zel dav­ran­ma, ya­sal ge­rek­le­re ve zo­run­lu­luk­la­ra uy­ma­ma bi­çi­min­de­ki ça­lış­ma­lar, ko­num­lar, tu­tum­lar meş­ru ol­ma du­ru­muy­la bağ­daş­ma­yan ki­mi olum­suz­luk­lar­dır. Oyun sa­yı­la­cak fez­le­ke tra­fi­ği de böy­le.

Gü­nü­müz ik­ti­da­rı, ge­çer­li­ği­ni tar­tı­şı­lır kı­lan du­rum­lar için­de­dir.

İk­ti­da­rın ba­şın­da­ki gü­nü­müz Baş­ba­ka­n’­ı söy­lem ve ey­lem­le­riy­le de­ği­şik ay­kı­rı­lık­la­rı­nı sür­dür­mek­te,
hu­kuk ta­nı­maz,
ya­sa­ya uy­maz bir kö­tü gi­di­şin çiz­gi­le­riy­le
ik­ti­dar­da kal­ma­sı­nı ge­rek­siz, hat­ta sa­kın­ca­lı kı­lan du­ru­ma düş­mek­te­dir.

Mu­ha­le­fet li­der­le­ri de ko­nuş­ma­la­rın­da bu aç­ma­za de­ğin­mek­te, eleş­ti­ri ve kı­na­ma­la­rı­nı Baş­ba­kan üze­rin­den sür­dür­mek­te­dir.

İk­ti­dar­cı­lar, ‘gü­nah iş­le­me öz­gür­lü­ğü­’ saç­ma­lı­ğı­na düş­tü.

Oran­tı­sız güç kul­lan­ma dur­mak din­mek bil­mi­yor.

Ber­kin EL­VA­N’­ın yi­ti­mi­ne ne­den olan­lar, “Em­ri ben ver­di­m” di­yen­ler, ka­nun­suz em­re uyan­lar bir gün he­sap ve­re­cek­ler, ya­pıp yap­tır­dık­la­rı ayak­la­rı­na do­la­şa­cak­tır.

Tar­tış­mak ve de­ğer­len­dir­mek ge­re­kir:

Baş­ba­ka­nın tu­tum ve dav­ra­nış­la­rı, söy­lem ve ey­lem­le­ri, Ana­ya­sa­’nın 81’in­ci mad­de­si ge­re­ğin­ce iç­ti­ği and­la bağ­da­şı­yor mu?

Ata­türk Or­man Çift­li­ği­’n­de­ki ya­pı­lan­ma için mah­ke­me­nin ver­di­ği yü­rüt­me­nin
dur­du­rul­ma­sı ka­ra­rı­na kar­şın

– “Gü­cü­nüz ye­ti­yor­sa ge­lin dur­du­ru­n”

sö­zü­nün, ön­ce­ki Ada­let Ba­ka­nı­’y­la yap­tı­ğı yar­gı­yı et­ki­le­me ve yön­len­dir­me söz­le­ri­nin an­la­mı, ama­cı ne­dir?

Ön­ce­ki Ge­nel­kur­may Baş­ka­nı İl­ker BAŞ­BU­Ğ’­un sa­lı­ve­ril­me­sin­de yap­tı­ğı açık­la­ma­lar ile “Er­ge­ne­kon dâva­sı­nın sav­cı­sı­yı­m” sö­zü­nün uyum­suz­lu­ğu ne­yi,
ne­le­ri gös­ter­mek­te­dir?

17 Ara­lık yol­suz­luk ve rüş­vet olay­la­rın­dan son­ra oğ­lu Bi­la­l’­in yar­gı­ya tes­lim
edil­me­me­siy­le ön­ce­sin­de oğ­luy­la yap­tı­ğı ko­nuş­ma­la­rı bir dev­let gö­rev­li­si­ne
ya­kış­tır­mak ola­na­ğı var mı?

Ye­rel se­çim ko­nuş­ma­la­rın­da 17 Ara­lık ola­yı­nı ‘Yar­gı dar­be­si­’ ola­rak ni­te­le­mek­ten baş­ka olu­şum­lar­da ve ör­güt­len­me­ler­de ken­di pay­la­rı yok­muş gi­bi ‘al­dan­mış­lık ve piş­man­lı­k’ açık­la­ya­rak tüm ay­kı­rı­lık­la­rı ce­ma­ate yük­le­me­si doğ­ru ve inan­dı­rı­cı mı?

Bu bağ­lam­da “Gök ne ver­di de yer ka­bul et­me­di? – Ne is­te­di­ler de ya­pıl­ma­dı?” di­ye­rek ce­ma­at­le iliş­ki­le­ri­ni açık­la­yan da gü­nü­müz Baş­ba­ka­n’­ı de­ğil mi?

Son ko­nuş­ma­la­rın­da yar­gıç­la­rın tü­mü­nü ce­ma­at­çi sa­yıp ‘in­ti­kam ti­mi­’ ola­rak
ni­te­len­dir­me, şüp­he­li­le­ri tü­müy­le ak­la­ma ça­ba­sı, hu­kuk dev­le­ti yö­ne­ti­ci­li­ğiy­le
bağ­da­şı­yor mu?

Ana­ya­sa Mah­ke­me­si­’nin yük­se­köğ­re­tim ku­rum­la­rın­da sık­ma­ba­şı ya­sak­la­yan ka­ra­rı yü­rür­lük­tey­ken se­çim afiş­le­ri­ne bir be­ce­riy­miş (ma­ri­fet) gi­bi hu­kuk ta­nı­maz­lık­la ka­ra­rı çiğ­ne­me­yi ba­şa­rı gös­ter­me­si uy­gun mu? Kız­la­rı­mı­zı sık­ma­ba­şa sok­ma­ya,
ka­dın­la­rı­mı­zı öte­le­yip ço­cuk bak­mak için eve ka­pat­ma­ya, ça­lış­ma ya­şa­mın­dan dış­la­ma­ya ça­lı­şan­la­rın, “Güç­lü Tür­ki­ye için güç­lü ka­dın­la­r” sö­zü­ne kim ina­nır?

• Mah­ke­me ka­ra­rı­nı uy­gu­la­tıp ye­ri­ne ge­tir­mek gö­re­vi­ni sav­sak­la­mak
  baş­lı­ca ik­ti­dar­dan uzak­laş­tır­ma ne­de­ni­dir.

Tutum ve durum

Ulu­sal ve ya­şam­sal il­ke­ler­de­ki ödün­le­ri, Os­lo gö­rüş­me­le­ri ve son­ra­ki
İm­ra­lı gi­diş-ge­liş­le­rin­de­ki tu­tum­la­rı,

– te­rör ör­gü­tü­ne kar­şı hoş­gö­rüy­le ik­ti­dar,
– tem­sil­ci ola­rak bu­lun­du­ğu kol­tu­ğun say­gın­lı­ğı­na uy­gun dav­ran­ma­mak­ta,
– ulu­sal da­ya­nış­ma­yı, top­lum­sal ba­rı­şı önem­se­me­mek­te,
– inanç sö­mü­rü­sü ve baş­ka yol­lar­la hal­kı ku­tup­la­ra ayı­rıp kar­şıt­lık­la­rı bir tür düş­man­lı­ğa
dö­nüş­tür­mek­te­dir.

Yar­gı­da, eği­tim­de, em­ni­yet­te ve öbür dev­let ku­ru­luş­la­rın­da­ki de­ğiş­tir­me, uzak­laş­tır­ma, ata­ma­lar­la ken­di yan­daş­la­rı­na yer aç­mak­ta, üni­ver­si­te bi­tir­miş yüz­bin­ler­ce gen­ci
iş­siz bı­rak­mak­ta, avu­kat­lık­tan yar­gıç­lık ve sav­cı­lı­ğa ge­çiş­te yan tut­tu­ğu eleş­ti­ri­le­riy­le
ay­kı­rı­lık­ta ün yap­mak­ta­dır.

Baş­ba­ka­n’­ın el at­ma­dı­ğı alan kal­ma­dı.

Ka­nı­mız­ca, pa­ra­sal iliş­ki­ler, hu­kuk­sal bo­zuk­luk­lar, gö­rev­sel amaç­lı iş­lem­ler, ay­rı­ca­lık­lı tu­tum­lar, oran­tı­sız güç kul­lan­ma dav­ra­nış­la­rı, ya­sal ters­lik­ler ne­de­niy­le

• gü­nü­müz ik­ti­da­rı Ana­ya­sa­’ya ay­kı­rı­lık­lar için­de­dir.

Ge­çer­li­ği yi­tir­mek yal­nız zor ve şid­det kul­la­na­rak ol­maz. Ce­za yap­tı­rı­mın­dan ön­ce
si­ya­sal ah­lâk yö­nün­den yap­tı­rım­la­rın an­lam ta­şı­dı­ğı­nı unut­ma­mak ge­re­kir.

Gü­nü­müz Baş­ba­ka­n’­ının, İl­ker BAŞ­BU­Ğ’­un ce­za­evin­den çık­ma­sı ne­de­niy­le, ön­ce­den hu­kuk­suz tu­tuk­la­ma ve yar­gı­la­ma­ya des­tek ver­di­ği­ni unut­tur­mak ve top­lum­sal tep­ki­le­ri azal­tıp ön­le­mek için kut­la­ma ko­nuş­ma­sı ya­pıp öz­gür­lük­ten söz et­me­si,
ya­sak­çı an­la­yı­şı­nın iki­lem­le­ri ço­cuk­la­rı bi­le kan­dır­mı­yor.

• Yar­gı ba­ğım­sız­lı­ğı­nı gö­zar­dı et­mek Ana­ya­sa­’ya kar­şı çık­mak­tır,
  ba­ğış­la­na­maz.
• Yal­nız Ana­ya­sa­’ya de­ğil, ya­sa­la­ra ay­kı­rı­lık da düş­me ve dü­şü­rül­me
  ne­de­ni­dir.